خرده فروشي نگين آبي به جهان

فيروزه نيشابور، دُر نجف، عقيق يمن و زُمرد كلمبيا سه نوع سنگ با ارزشي هستند كه طرفداران زيادي در جهان دارند. از اين ميان فيروزه نيشابور از كالاهاي بومي ايران به حساب مي‌آيد كه ثبت جهاني شده است. قيمت گذاري اين سنگ توسط بانك مركزي صورت مي‌گيرد. سوالات زيادي در خصوص آمار صادرات اين سنگ مطرح مي‌شود اما ميزان استخراج، اكتشاف و صادرات اين سنگ را نمي‌توان با آمار دقيقي اعلام كرد. پيشتر با پيشنهاد برخي از مسئولان چند نفر را مسئول كرديم تا در گمرك مشغول به كار شوند و ميزان صادرات اين سنگ را مورد بررسي قرار دهند اما ديديم كه براي انجام اين كار بايد هزينه اضافي را صرف كرد بنابراين اين كار ادامه پيدا نكرد. از سوي ديگر افرادي كه شغل‌شان صادرات اين سنگ است مي‌توانند با تاييد اتحاديه و گمرك مسافري فرودگاه سه و نيم كيلوگرم فيروزه تراش داده شده را به عنوان صادرات به ساير كشورها وارد كنند. هيچ كشوري 50 كيلو فيروزه را خريداري نمي‌كندو از سوي ايران نيز اين اقدام امكان پذير نخواهد بود. اكثر فيروزه‌هايي كه استخراج شده و تراش داده مي‌شوند جذب خارج مي‌شود و صادرات فيروزه خام نيز ممنوع است. يعني كميسيون نرخ‌گذاري اجازه اين صادرات را نمي‌دهد زيرا در اين كميسيون مصوب شد كه هيچ فردي اجازه صادرات فيروزه خام از كشور را ندارد، اما صادرات سنگ‌هاي تراشيده آزاد است. يكي از دلايل غيرمجاز بودن صادرات فيروزه خام ايجاد اشتغال است. اين صنعت در حال حاضر دو هزار نفر را زير چتر اشتغال خود قرار داده كه نسبت به گذشته روندي افزايشي داشته است. بنابراين در حال حاضر نمي‌توان آمار مشخصي را در خصوص ميزان استخراج، اكتشاف و صادرات فيروزه به‌دست آورد،حتي اگر دقت عمل داشته باشيد! تا نيمه دوم سال 82 معدن فيروزه در اختيار معادن خراسان بود كه مسئوليت آن را مهندس رضا زاده برعهده داشت آن زمان 18 كارگر در اين معدن مشغول به كار بودند. از آن زمان به بعد معدن به بخش خصوصي يعني شركت روستاي معدن فيروزه نيشابور واگذار شد. به طوري كه حالا بيش از 170 كارگر در آن مشغول هستند. به دنبال آن دو بازار در شهر نيشابور مخصوص فيروزه‌تراشان تاسيس شده است. همچنين كارگاه‌هايي در روستاهاي اطراف معدن آغاز به كار كردند و هرچه از معادن استخراج مي‌شود به اين كارگاه‌ها منتقل مي‌شود. در حال حاضر بين 400 تا 500 كارگاه فيروزه تراشي و بيش از دو هزار كارگر مشغول به كار هستند. اكنون بيشترين اعتراض‌ها مربوط به فيروزه‌تراشان مشهد است زيرا تعداد آن‌ها زياد شده است و سنگ استخراجي براي استفاده آن‌ها كم است. اكثر فيروزه خام جذب شهر فيروزه و كارگاه‌هاي نيشابور مي‌شود. در اين ميان طبقه دوم بازا رضا در مشهد نيز كه مملو از دستگاه‌هاي متعدد بوده حالا خالي شده است. قاعدتا تراشكارها نيز به خانه‌هاي‌شان منتقل شده‌اند زيرا قسمت اعظم بازار رضا به فروشگاه تبديل شده است و ديگر جايي براي آن‌ها نيست. به اين ترتيب مغازه‌هاي فيروزه‌‌تراشي ديگر به چشم نمي‌خورد و تعداد آن‌ها اندك شده است به همين خاطر برخي‌ها فكر مي‌كنند اين صنعت از بين رفته است و نگراني‌هايي درباره نابودي اين صنعت به وجود مي‌آيد. در حالي كه تعداد فيروزه تراشان زياد شده و تنها مشكل همين است زيرا با افزايش فيروزه تراشان فيروزه به همه آن‌ها نمي‌رسدو به چشم نمي آيند.كساني كه معترضند فيروزه تراشان مشهد هستند.اكنون توليد بيشتر شده است و اكتشاف و استخراج افزايش يافته است. حجم صادرات نيز بيشتر از قبل است. برخي از جايگاه ايران در بازار جهاني مي‌پرسند. در اين ميان بايد گفت فيروزه‌هاي چيني كه به اعتقاد كارشناسان اين بخش اصلافيروزه به حساب نمي‌‎آيد به كشور وارد مي‌شود اما هيچ گاه نمي‌تواند جاي فيروزه ايراني را بگيرد. از طرفي فيروزه ايالت آريزونا نيز سنگ طبيعي است كه واردات خام آن به كشور آزاد است اما بايد از سنگاپور وارد شود. به هر صورت رتبه اول فيروزه جهان را فيروزه نيشابور دارد و هيچ جاي دنيا جذابيت فيروزه نيشابور را ندارد.