روزنامه فرهیختگان
1395/12/17
الگویی برای بداهه نوازی
تردید ندارم وقتی کسی نام حسن کسائی و جلیل شهناز را میشنود ناخودآگاه از جایش بلند میشود و برای احترام به این دو استاد فقید اصفهانی کلاه از سر بر میدارد. کسائی از استادان برجسته موسیقی ایرانی و نوازنده نی و سهتار بود که در 83 سالگی از دنیا رفت و جلیل شهناز هم یکی از سرشناسترین استادان تار و سهتار بود که بعد از درگذشتش در 92 سالگی، محمدرضا شجریان گفت: «کلمه استاد فقط لایق شهناز است. او در من شور و عشق آفرید و من با صدای تار شهناز به اینجا رسیدم.» به تازگی آلبوم «در سکوت باغ» اثری از این دو استاد بیهمتای موسیقی سنتی ایرانی منتشر شده است. این آلبوم شامل دو بخش است که در بخش اول تکنوازی نی استاد حسن کسائی در مخالف سهگاه وجود دارد و در بخش دوم، استاد جلیل شهناز و استاد حسن کسائی در آواز افشاری به بداههنوازی پرداختهاند. قطعات این آلبوم به پیشنهاد هوشنگ ابتهاج و توسط واحد سیار رادیو و تلویزیون ملی ایران در سال 57 در باغ فردوس تهران ضبط شده است. با کیوان ساکت که خود از چهرههای برجسته تارنوازی است، درباره «در سکوت باغ» گفتوگو کردهایم.آلبوم «در سکوت باغ» به تازگی منتشر شده است، در ابتدا میخواهیم بدانیم استاد حسن کسائی و جلیل شهناز چقدر در پیشرفت و تاثیرگذاری موسیقی بر مردم ایران تاثیرگذار بودهاند؟
بدون شک نام نی با نام استاد حسن کسائی عجین شده است و کسی نیست که منکر این مساله باشد که تکامل نی و گسترش نی و نینوازی تمام و کمال مدیون تلاشهایی است که یاد و نبوغ استاد حسن کسائی است. پیشرفت و تکامل ساز نی مدیون تلاشها و روح استاد بزرگ ایران، حسن کسائی است. در این میان استاد دیگری در این آلبوم با استاد کسائی بداههنوازی کرده است؛ استاد جلیل شهناز که از مردم خوش ذوق اصفهان و از نوابغ نوازندگی تار است.
برخی اوقات زوجهای هنری چه در سینما و موسیقی، توانستهاند در ذهنها به یادگار بمانند، آیا میتوان کسائی و شهناز را زوج هنری دانست؟
بله. همانطور که گفتید در موسیقی ایران بعضا زوج هنریای پیدا میشدند که سازبندی و جملهبندی و پردههایشان با هم عجین میشدند و آثار بسیار زیادی را گاهی میآفریدند. آثار بنان و مرتضی محجوبی از آن جمله هستند. تار فرهنگ شریف و ویولن پرویز یاحقی و همچنین آثار بسیار زیبا و جاودانهای که دو استاد بزرگ موسیقی ایران کسائی و شهناز از خودشان به جا گذاشتهاند که همواره الهامبخش تمام نوازندگان و هنرمندان بوده و خواهد بود. بهویژه آثاری که این دو در این آلبوم در آواز افشاری داشتهاند که یکی از آوازهای مورد علاقه کسائی و شهناز بود و من افشاریهای بسیاری از این دو استاد شنیدهام که هر کدام در نوع خودشان تازگی و لطافت زیبای خودشان را دارند.»
وجه تفاوت آلبوم «در سکوت باغ» با سایر آثاری که در این حوزه منتشر شدهاند، چیست؟
به نظرم این آلبوم میتواند الگوی بسیار خوبی در شیوه نوازندگی استاد کسائی و جلیل شهناز باشد برای کسانی که به بداههنوازی علاقهمندند و میتوانند این شیوه را دنبال کنند و به خاطر بسپارند. مخصوصا چهار مضرابی بسیار زیبا را که استادان با مهارت و ذوق تمام نواختهاند. یادم است استاد فقید فرامرز پایور یک روز اشاره میکرد و میگفت این دو استاد (کسائی و شهناز) ذوق را در موسیقی ایرانی به انتها رساندهاند و تمام کردهاند. در واقع همین است. اوج ذوق و لطف و زیبایی در کار این دو استاد یافت میشود و شما میتوانید این دو را در کنار هم در نوازندگی بیابید. آثار بسیاری را نواختهاند چه ابوعطاهای زیبایی و چه افشاریهای زیبایی نظیر همین آلبومی که شما ملاحظه میکنید و بسیار آوازها در دستگاههای دیگری که این دو استاد نواختهاند. من فکر میکنم شنیدن این آلبوم برای هر علاقهمند به موسیقی ایرانی خالی از لطف نیست و میتواند برای کسانی که ساز میزنند الگویی برای بداههنوازی موسیقی ایرانی قرار بگیرد.
امروزه شاهد هستیم که مردم از اجراهای بیکلام استقبال خوبی میکنند. نظرتان درباره امکان ادامه حیات موسیقی بیکلام چیست؟
یکی از مهمترین بخشهای موسیقی هر ملتی بهویژه ملت ایران با موسیقی و فرهنگی که دارد، موسیقی بیکلامش است. هنرمندان، مردم را عادت دادهاند که موسیقی بیکلام آن هم از نوع عالی را گوش کنند. مردمی که عادت کنند موسیقی بیکلام عالی با کیفیت هنری را گوش کنند به مرور از لحاظ فکری و روحی ارتقا پیدا میکنند و در جامعهای که مردمش عادت به شنیدن موسیقی بیکلام دارند، اخلاق رشد و تعالی پیدا میکند و بزه و ارتکاب جرم بسیار پایین میآید.
تاکیدتان روی موسیقی بیکلام است. چرا؟
چون موسیقی بیکلام با خود احساسات و رازهایی دارد که هرگز موسیقی باکلام به آن درجه نخواهد رسید، شما اگر دقت کنید در دنیا بزرگترین آثار نوابغ دنیا همه بیکلام است.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
راهاندازی دورههای ویژه IFRS در مقطع کارشناسیارشد
ولایتی میتواند گرههای سخت دانشگاه آزاد اسلامی را باز کند
گشایشهای بانکی برجام
نزدیکی بیمه و درمان
دانشگاه آزاد اسلامی همراه فرهنگی کارآمد نظام
شعب منتخب توزیع اسکناس نو اعلام شد
احساس ضعف موجب تشویق دشمن به حمله خواهد شد
سردار خیبر؛ اسوه دیروز و امروز و فردا
هیچکس از تیم بالاتر نیست
مغزهای دولبه
سلیقه مشترک چینیها و آمریکاییها
خانه بدون پروانه
دانشگاه آزاد اسلامی گنجینه عظیم مفاخر ایران را نگهداری میکند
افزایش چشمگیر حقوق استادان و کارکنان در سه سال اخیر
دانشگاه آزاد اسلامی پایگاه فراگیر علم در سراسر کشـــــور است
الگویی برای بداهه نوازی
من، علی متولد 66 صادره از تهران
ایران همچنان در فهرست ممنوعه
عاداتی که درست فکر کردن را از ما دریغ میکنند
نوروز یکی از عوامل وحدت است
رتبه دانشگاه آزاد اسلامی در اجرای برنامه مدیریت سبز قابل قبول است