روزنامه آفتاب یزد
1396/11/17
نقش رنگ در فضاهای شهری
کریستوفر الکساندر معمار برجسته اتریشی میگوید: "شهر، یک اثر هنری بزرگ است که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعداد جمعیتش دارد." بی تردید نیاز به زیبایی یکی از اساسی ترین نیازهای انسان است. ابرهام مازلو در طبقه بندی سلسله مراتبی نیازهای انسان، از نیاز به زیبایی به عنوان یکی از متعالی ترین نیازهای او نام میبرد. بنابراین شناخت و رعایت شاخصههای زیباشناختی در محیطهای زندگی انسانی یکی از مهمترین اهداف هنر شهری و هنر محیطی است.رنگها جزئی اساسی از فضای هر شهر است. جزئی که در بسیاری از شهرها به آن به عنوان عامل هویت بخش و موثر در آرامش بخشی ساکنانش نگریسته میشود. رنگ یکی از ویژگیهایی است که علاوه بر شکل، ابعاد، جنسیت و بافت هر شی ء، فضای آن را به ما میشناساند. رنگها علاوه بر اینکه احساسات فردی را نمایش میدهند احساسات شهر را نیز بیان میکنند و میتوانند شهری را سرزنده یا غمگین و سرد نشان دهند. محیطهای شهری با به کار گیری رنگها در حالی کههارمونی مناسب، ریتم، کنتراست و توازن خوشایند و زیبا شناسانه در آنها رعایت شده باشد میتوانند تاثیری مطلوب بر روان انسانها گذاشته و در تقویت بنیانها و روابط عاطفی شهروندان اثرات مثبت بسزایی داشته باشد.
در سالیان دور استفاده از مصالح محلی و رنگهای طبیعی سبب میشد تا خانهها چهرهای همگون و هماهنگ داشته باشند و با اقلیم و روحیه مردم و فرهنگ مناطق مطابقت بیشتری داشته باشد. در آن زمان رنگ هر شهر تثبیت شده و بخشی از هویت آن شهر محسوب میشد. به عنوان مثال، بناهای مذهبی با استفاده از کاشیهای فیروزهای رنگ در زمینه خاکی جلوهای خاص پیدا میکرد که حضور در چنین فضاهایی برای ساکنان شهرها آرامش بخش و سبب سرزندگی میشد. اما امروزه در بسیاری از شهرها، استفاده از مصالح متعدد با رنگهای متفاوت و بهره گیری از افراد غیر متخصص در طراحی فضاهای شهری، نوعی از آشفتگی را در سیمای بعضی از شهرها به وجود آورده است.
رنگها دارای خصوصیت اثر بخشی در فضا هستند. به عبارتی رنگها اثر مستقیمی بر درک فاصلهها و وزن ادراکی در فضا دارند. رنگهای روشن تر، سبک تر و رنگهای تیره تر سنگینترند. همچنین رنگهای سرد، دورتر و فضا را بازتر نشان میدهد در حالی که رنگهای گرم نزدیک تر به نظر میآیند و فضا را تنگ تر میکنند. به طور کلی، ادراک رنگ به سه عامل بستگی دارد: محیطی که رنگ در آن دیده میشود، بافت و توانایی سطح منعکس کننده برای جذب یا انعکاس نور و توانایی فرد برای ادراک رنگها. تجربه نشان داده استفاده حساب شده از رنگها در شهرها به لحاظ وحدت آن، آرامش بخش و نیز به دلیل تنوع رنگی، زمینه سرزندگی شهروندان را در فعالیتهای خود فراهم میکند و بالعکس عدمرعایت اصول زیباشناختی و روان شناختی در استفاده از رنگها در بعضی از شهرها مانند تهران، یک بوم رنگی بدون هویت و زمینه ساز روان پریشی و افسردگی شهروندان شده است.
عناصر بروز و ظهور رنگ در شهر میتواند در بستری طبیعی یا مصنوع شکل بگیرد. به عنوان مثال فضاهای سبز شهری که در سیمای شهر نقشی اساسی دارند و تنوع رنگی محیطهای شهری را رقم میزنند، عناصری طبیعی هستند. عناصر مصنوع نیز شامل بناها، فضاهای شهری و اجزای ثابت و متحرکند که با استفاده هدفمند از رنگها در این عناصر میتوان چهره شهر را دگرگون کرد. مانند نماهای شهری، آثار هنری شهری، دیوارنگاریها، تابلوها و علائم تبلیغات شهری، مبلمان شهری و.... امروزه فناوریهای جدید در صنعت رنگ سازی و تولید مصالح ساختمانی، به سرعت در حال پیشرفت است. بنابراین وجود برنامهای دقیق که روند تحولات را رصد کرده و کنترل نماید به جهت جلوگیری از بی هویتی فضاهای شهری، اهمیتی دوچندان دارد. این برنامه باید به طور پیوسته تحولات فرهنگی و فکری را بررسی کرده و برنامههای توسعه شهری را با فضاهای قدیمی تر شهر هماهنگ نماید. این برنامه باید بتواند طرح جامع رنگ شهر و نقشه رنگی شهرها و مناطق را با تکیه بر هویت شهر، فرهنگ مردم و تبعیت از قوانین هماهنگ رنگها در تمام اجزای طبیعی و مصنوع شهر ارائه نماید. در ادامه نمونههایی از شهرهای رنگی شناخته شده جهان به اختصار معرفی میگردد:
Old san juan پورتوریکو
این شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو بوده و مجموعه جذابی از رنگها در جای جای این شهر دیده میشود. خیابانهای این شهر از آجرهای آبی رنگی پوشیده شده که در قرن 16 میلادی از اسپانیا آورده شده است.
Bo kaap کیپ تاون، آفریقای جنوبی
این شهر با طیف بی نظیری از رنگهای متنوع پوشیده شده است. گروهی از مسلمانان و اهالی جنوب شرق آسیا که به این منطقه مهاجرت کرده بودند، خانههای خود را به شکل متنوعی رنگ آمیزی کرده اند تا اینگونه رهایی از تبعیض نژادی را
جشن بگیرند.
جزیره Burano، ایتالیا
در این جزیره کوچک رنگارنگ، قوانینی برای رنگ آمیزی ساختمانها توسط دولت وضع شده به این صورت که صاحبان املاک، درخواستی در این خصوص برای مسئولان ارسال میکنند تا رنگ مناسب برای رنگ آمیزی از طرف آنها اعلام شود.
Jodhpur، راجستان، هند
این شهر آبی رنگ، زمانی شکل گرفت که خانواده سلطنتی برای تمایز خانه خود از دیگران آن را آبی کردند و به مرور سایر اهالی نیز این رویه را برای رنگ آمیزی خانههای خود در پیش گرفتند.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
سوال ترس ندارد
توانایی اروپا در دور زدن تحریمهای آمریکا
تاوان پرکاری های بی برنامه
جهانبخش امینی نماینده پیشین مجلس
محمود پلنگصفت!
تیراندازی در نهاد ریاستجمهوری
خانم مژگان صابری! ما را ببخش
دستگاهها استاد پاسکاری مردم به هم هستند
سیاست ورزی اصولگرا یان نیاز به تجدید نظر دارد
زیر پوست افزایش ازدواج دختران با مردان بالای ۶۰ سال
نقش رنگ در فضاهای شهری
انتخابات نمایندگان معلمان؛ راهحل مسئله؟
چالشها و دستاوردهای جمهوری اسلامی