روزنامه قانون
1396/11/29
سر اب مصوبه های آبی
تا دو ماه آینده منتظر اتفاقهاي بدی در تالابهای خوزستان هستیم و به آینده تالابها خوشبین نیستیمدر حال حاضر وضعیت هر چهار تالاب استان شامل هورالعظیم، شادگان، بامدژ و میانگران، بسیار نگران کننده است
ورودی آب به تالاب شادگان در حال حاضر صفر است و از رود جراحی حتی یک قطره آبنيز به تالاب شادگان نمیرسد
رييس سازمان حفاظت محيط زيست منشأ ریزگردها در زمستان را کانونهای داخلی اعلام كرده است؛ كانونهايي كه بهدليل اجراي پروژههاي آبي اشتباه و تصميمات غلط مسئولان بهوجود آمده اند
باور اين مساله كه محيط زيست جغرافياپذير نيست، براي مسئولان كشور بسيار سخت است. اما بايد اين مساله را پذيرفت كه بخشي از ريزگردها با منشأخارجي نيز نتيجه عملكرد اشتباه مسئولان در داخل است
ريزگردها در خوزستان مرزهاي بحران را پشت سر گذاشته و وارد مرحله جديدي شدهاند. مرحلهاي كه مسئولان تاكنون قادر به درك عمق اين فاجعه نشدهاند. براساس گزارش اداره کل محیطزیست استان خوزستان، میزان غلظت گردو غبار خوزستان در برخي مناطق حتي به بیش از 47 برابر حد مجاز رسیده است.هنگاميكه شاخص آلودگی هوا از مرز ۳۰۰ بگذرد، باید دستور تخلیه شهر داده شود. در روزهايي كه مردم جلگه خوزستان با ريزگردها دستو پنجه نرم ميكنند، هرازگاهي برخي مسئولان براي بررسي وضعيت به اين منطقه سفر كرده و البته گاهي اوقات بودجههايي را نيز براي مقابله با آن اختصاص ميدهند. برخي مسئولان ازپايتخت، سعي بر حل مشكلات مردم خوزستان دارند. برگزاري جلسهاي باحضور رییس مجلس شورای اسلامی، رییس سازمان حفاظت محیطزیست، وزیر نیرو، وزیر جهاد و کشاورزی، سخنگوي دولت و رییس کمیسیون تلفیق و مجمع نمایندگان خوزستان نمونه بارزي از اين دست اقدامات است. جلسهاي كه در آن مقرر شد براي مقابله با ریزگردها، نهال کاری در آن منطقه انجام شود.
همچنين اختصاص حدود ۶۰۰ میلیون متر مکعب براي مرطوب سازی برخی کانونهای ریزگردها نيز يكي ديگر از مصوبههاي اين جلسهبود.
حقابه ای که مشكل ريزگردها را حل نميكند
مسئولان درحالي 600 ميليون متر مكعب براي تنها مرطوبسازي خوزستان اختصاص دادهاند كه به گفته معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیطزیست خوزستان، در 6 ماهه دوم سال جاری هیچ سهمیه آبی به تالابهای استان داده نشده است و حقابه مشخص شده از سوی سازمان آب و برق خوزستان برای تالاب شادگان یک میلیارد و 600 میلیون متر مکعب و برای تالاب هورالعظیم یک میلیارد و 730 میلیون متر مکعب بوده و تاکنون هیچ سهمی از این مقدار داده نشده است.
با نگاهي به آمارهاي ارائه شده از سوي مسئولان محيطزيست خوزستان و مصوبههاي جلسه پربار مسئولان در پايتخت، اين نتيجه حاصل ميشود كه 600 ميليون متر مكعب درد از مشكل خوزستان حتي براي كوتاه مدت نيز دوا نخواهد كرد؛ چراكه تنها براي تامين حقابه دو تالاب شادگان و هورالعظيم حدود 3 ميليارد و 300 ميليون متر مكعب آب مورد نياز است.
خبرهاي بدي از تالابهاي خوزستان در راه است
عادل مولا، معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیطزیست خوزستان به ايرنا درباره وضعيت فعلي تالابهاي اين استان گفت:«تا دو ماه آینده منتظر اتفاقهاي بدی در تالابهای خوزستان هستیم و خیلی به آینده تالابها خوشبین نیستیم.وقتی سازمان آب و برق خوزستان در محل ورودی تالاب میگوید سهمیه آب تالاب 21 متر مکعب بر ثانیه است، حقابه تالاب باید حداقل 10 متر مکعب باشد تا تالاب زنده بماند.
در حال حاضر وضعیت هر چهار تالاب استان شامل هورالعظیم، شادگان، بامدژ و میانگران بسیار نگران کننده است؛ چراکه تالابی مانند میانگران که هیچ رودخانه ای نيز آن را تغذیه نمیکند، در وضعیت بسیار خطرناکی قرار گرفته است.هر سال حداقل 40 درصد گونههای پرنده به تالاب میانگران مهاجرت میکردند اما در سال جاری مهاجرت و مشاهده هیچ گونهای در آن به ثبت نرسیده، چراکه قسمت اعظم آن خشک شده است. ورودی آب به تالاب شادگان در حال حاضر صفر است و از رود جراحی حتی یک قطره آب نيز به تالاب شادگان نمیرسد؛ هر چند ممکن است از پشت سد مارون آب رهاسازی شود اما همان میزان هم زمانی که از پنج شهر عبور میکند، چیزی برای تالاب باقی نمیماند. طرح انتقال آب کارون به تالاب شادگان 60 درصد پیشرفت داشته و برای ادامه روند پروژه نیاز به اعتبار بیشتری است.تالاب شادگان در جنوب خوزستان، هورالعظیم در غرب سوسنگرد، تالاب میانگران در شمال شرقی و در شهرستان ایذه و تالاب بامدژ بین اهواز و دزفول و غرب رودخانه کارون واقع شدهاند».
كانونهاي داخلي ريزگرد بلاي جان مردم
رييس سازمان حفاظت محيط زيست منشأ ریزگردها در زمستان را کانونهای داخلی اعلام كرده است. كانونهايي كه بهدليل اجراي پروژههاي آبي اشتباه و تصميمات غلط مسئولان بهوجود آمدهاند.
گرد و غبار با منشأ داخلي بهدليل خشكي تالابها، خشكسالي، رها شدن اراضي كشاورزي، بارگذاريهاي اشتباه منابع آبي بالادست سد مارون در حوزه آبريز رودخانه زهره، انتقال بخشي از آب سد كوثر براي كشاورزي به استان فارس، شهر نورآباد ممسني، استان كهگيلويه و بويراحمد و شهر بهبهان، رخ داده است. تمامي اين اقدامات موجب خشكي رودخانه زهره شده و اين خشكي،چشمههاي توليد گرد و خاك رادر پايين دست رودخانه و دشت سيجان بهوجود آورده است. همچنين بهدليل فاصله بسيار كم شهرهاي اهواز و آبادان با رودخانه زهره، در مواقعي كه جهت باد از سمت جنوب به شمال است، شاهد پديده گرد و خاك و بحران در شهرهاي اهواز و آبادان هستيم.
وزیر جهادکشاورزی از نهالكاري در پنج هزار هكتار منطقه فوق بحرانی مربوط به جنوب شرق اهواز خبر داده است؛ درحالي كه طبق گزارش اداره منابع طبيعي استان خوزستان، 350 هزار هكتار كانون فرسايش بادي در خوزستان وجود دارد. اعتبار مهار اين كانونهاي فرسايش بادي معادل يك درصد تثبيت آنهاست. با اين اعتبارات، مهار كانونهاي فرسايش بادي، بيش از 100 سال بهطول ميانجامد.
ريزگرد سوغات ميانرودان براي خوزستان
كانونهاي داخلي تنها منشأ ريزگردهاي خوزستان نيستند، سالهاست كه سوغات ميانرودان براي جلگه خوزستان گرد و غبار بوده است.
نخستين متهم رديف اول معضل ريزگردهاي ايران، پروژه آناتولی بزرگ يا طرح «گاپ» تركيه است. در پروژه گاپ ۲۲ سد و ۱۵ نیروگاه پیشبینی شده است. در جنوب شرق ترکیه هشت سد بزرگ و متوسط از جمله آتاتورک در رودخانه فرات و ایلیسو در دجله احداث شدهاند. در دو دهه گذشته ۲۳ میلیارد دلار مجموعه هزینه پروژه گاپ شده که هدفگذاری آن تامین ۲۵ درصد از منابع آب و ۲۰ درصد از مجموعه برق مورد نیاز ترکیه است. طرحي كه تيشه به ريشه محيطزيست ايران ميزندو بيش از 60 هزار ميليارد مترمكعب آب از حقابه رودخانههاي دجله و فرات را بهوسيله سدسازي ربوده است. معروفترين سد اين پروژه بهنام «آتاتورك» شناختهميشود. اين طرح موجب شد منطقه ميانرودان يا بينالنهرين از 90 رودخانه بهابعاد زايندهرود محروم شود. پيامد اجراي طرح «گاپ» بحران خشكسالي در سوريه و عراق، باير شدن چند ميليون هكتار از اراضي كشاورزي اين كشورها و قطع حقابه رودخانه هورالعظيم ايران از دجله و فرات بوده است. براساس آمار سال 68 ، چشمههاي توليد گرد و خاك در منطقه عراق و سوريه 6 چشمه بوده اما درحال حاضر به بيش از 300 چشمه افزايش يافته است.
يكي از سدهاي معروف و البته بسيار خطرناك طرح «گاپ» ايليسو است. سدي كه توسط مستشاران فني از كشورهاي آلمان، اتريش و سوييس طراحي و تا يك مقطعي نيز توسط آنان درحال ساخت بود. گنجايش اين سد بيش از 10ميليارد مترمكعب يعني حدود سه برابر بيشتر از كرخه بهعنوان بزرگترين سد ايران است. ايليسو در منطقه كردنشين «حسنكي» جانمايي و درحال ساخت است. آنجا يك منطقه باستاني ارزشمند بههمراه ثبت يونسكو است. احزاب سبز در كشورهاي آلمان، اتريش و سوييس نسبت به ساخت سد ايليسو اعتراضهاي گستردهاي انجام دادهاند. اعتراض احزاب سبز اين كشورها به پروژه ايليسو موجب شد تا دولتهاي آلمان، اتريش و سوييس از اين پروژه خارج شوند. اما باوجود خارج شدن اين كشورها از پروژه ايليسو، تركيه همچنان قصد اجراي اين پروژه را دارد و سد ايليسو تاكنون متوقف نشده است. طبق برنامهريزيها اين پروژه تا سهسال ديگر به اتمام ميرسد. كارشناسان محيط زيست بارها نسبت به پيامدهاي احداث و آبگيري اين سد به دولت تركيه هشدار دادهاند اما دولت تركيه بدون توجه به اين هشدارها باسرعت بيشتري اين پروژه را ادامه ميدهد.
ريزگردهاي خارجي كه خود ساختيم
تركيه در پاسخ به اعتراض دولت ايران و ديگر كشورهاي همسايه نسبت به سد ايليسو گفته است:« ترکیه از حق حاکمیتش بر سرچشمههای دجله و فرات و سدسازی بر آنها نمیگذرد و منابعي همچون آب را با ديگر كشورها به اشتراك نميگذارد».
باوجود ديپلماسي ضعيف آبي دولت در اينباره، افكار عمومي اعتراضهاي فراواني نسبت به اين استدلال دولت تركيه داشتهاند و پویشهاي مردمی نجات میانرودان در اعتراض به اين پروژه آبي شكل گرفته است. اما باوجود تمامي اين اعتراضها، ايران درحالي به دولت ترکیه براي توقف پروژههاي آبي فشار ميآورد که طرح انتقال آب از زاب به ارومیه براي احياي درياچه اروميه را روی سرشاخههای دجله اجرا كرده است. پروژهاي كه بر شدت خشكي دجله و سرانجام افزايش كانون چشمههاي گرد و خاك در خارج از كشور تاثير مستقيمي دارد. گرد و خاكي كه درنهايت در چشم مردم ايران زمين ميرود. باور اين مساله كه محيطزيست جغرافياپذير نيست، براي مسئولان كشور بسيار سخت است. اما بايد اين مساله را پذيرفت كه بخشي از ريزگردها با منشأ خارجي نيز نتيجه عملكرد اشتباه مسئولان در داخل است. وجود ذخاير عظيم نفتي، خاك حاصلخيز، قطب كشاورزي، 12رودخانه خروشان و چندين تالاب بزرگ در هر نقطهاي از كشور بهشتي را ميسازد كه زندگي در آن روياي هر ايراني است.
اما زندگي در جلگه خوزستان باوجود تمامي اين نعمتهاي خدادادي به كابوسي براي مردمانش تبديل شده است؛ عرصه چنان بر مردم خوزستان تنگ شده كه مهاجرت را به ماندن در زادگاه خود ترجيح دادهاند.
پربازدیدترینهای روزنامه ها