وضعیت‌مان بدتر از افغانستان نیست اما...

آفتاب اقتصادی- الهام علائی: مشکلات صنعت حمل و نقل هوایی ایران، سالهاست که مورد انتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی است. این چالش‌ها که یکی از عمده‌ترین آنها بالا بودن سن ناوگان هوایی کشورمان است، منجر به بروز حوادث دردناکی شده و بسیاری از مردم و صاحبنظران خواستار پرداختن جدی به مسائل این حوزه و رفع آنها هستند.
از این گذشته، خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و احتمال بازگشت تحریم‌های این کشور نیز مشکل دیگری را به مشکلات فعلی حمل و نقل هوایی ما افزوده است. در این راستا، روز گذشته، فرزانه شرفبافی، مدیرعامل ایران ایر نیز با انتقاد از وضعیت کنونی صنعت هوایی کشورمان گفت: وضع حمل و نقل هوایی افغانستان از ایران بهتر است. با توجه به اهمیت این صنعت، آفتاب اقتصادی بر آن شد، به بررسی چالش‌های موجود و پیش‌روی حمل و نقل هوایی کشورمان و راهکارهای رفع آنها بپردازد.
در این پیوند، با کاپیتان هوشنگ شهبازی، خلبان سابق شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (ایران ایر) گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه شرح آن را می‌خوانید.



در حال حاضر، صنعت هوایی ما با چه مشکلاتی مواجه است؟
در شرایط کنونی، مشکل اصلی ما سیاست‌گذاری صنعت هوانوردی و سیاست‌های کلان کشورمان در تعامل با دنیاست. صنعت هوانوردی ما یکی از زیرمجموعه‌های مهم کشور است. مسئله اساسی دیگری که باید به آن توجه شود، اولتیماتوم ترامپ است که حدود ۷۰ روز دیگر با آن مواجه می‌شویم و در آن زمان با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد. متاسفانه گردابی چندین برابر بدتر از گرداب تحریم‌های قبلی برای ما در صنعت هوانوردی ایجاد خواهد شد. اکنون در شرایطی قرار داریم که ترامپ، ریاست جمهوری آمریکا فردی است که نه به تعهدات بین‌المللی، نه به تعهدات حقوقی و نه به سازمان ملل توجهی ندارد و معاهده جهانی با شش کشور قدرتمند دنیا را خودسرانه نادیده گرفته است. وی به ایران ۹۰ روز برای اعمال تحریم‌های مجدد زمان داده و بنابراین ما ۹۰ روز فرصت داریم که در این راستا اقداماتی اساسی صورت دهیم.
از آنجا که اکثر هواپیماهای ما غربی و آمریکایی هستند و حتی صدور مجوز تامین قطعات این هواپیماها باید توسط خزانه‌داری آمریکا صادر شود، بنابراین بعد از گذشت سه ماه با خرید هواپیماهای غربی مشکل خواهیم داشت که اکنون نیز این اتفاق افتاده و بوئینگ و ایرباس به ایران هواپیما نمی‌دهند.

چاره مقابله با تحریم‌های آمریکا چیست؟
در شرایط فعلی، نیازی به خرید هواپیمای نو از کارخانه‌هایی مانند ایرباس و بوئینگ وجود ندارد، بلکه ما باید به خرید هواپیماهای یک، دو یا سه ساله به تعداد ۲۰۰، ۳۰۰ فروند یا بیشتر بپردازیم. متاسفانه به دلیل سیاست‌های غلط، در اینجا نیز مشکل فقدان منابع مالی وجود دارد. اما با توجه به اینکه اینگونه خریدهای بین‌المللی از طریق فاینانس انجام می‌شود، سیاستگذاران کشورمان، وزارت راه، مدیران عامل ایرلاین‌ها، مدیرعامل هما و شورای سیاستگذاری هوانوردی می‌توانند تمام منابع موردنیاز را به ویژه از صندوق توسعه ملی برای خرید هواپیماهای مذکور تهیه کنند.
چرا که هنوز ما حدود ۷۰ روز فرصت داریم، اما اگر مهلت آمریکا به پایان برسد، هیچ کشوری هواپیمای جوان‌تر از ۲۰ سال به ما نخواهد فروخت. بنابراین تا آن زمان باید سیاست‌های مقابله‌ای و دفاعی ما در مقابل آمریکا اجرایی کنیم، اما متاسفانه همه مسئولان دست روی دست گذاشته‌اند و اقدامی در این راستا انجام نمی‌دهند.

آیا با این مسئله که وضعیت صنعت هوانوردی ما از افغانستان بدتر است،
موافق هستید؟
از نظر خلبان و به لحاظ فنی و استانداردهای پرواز، وضعیت ما بدتر از افغانستان نیست. اما به دلیل تحریم‌ها مشکل هواپیما داریم و طی دو سالی که برجام وجود داشت، متاسفانه نتوانستیم هیچ اقدامی در راستای خریداری هواپیما صورت دهیم. مقصر نیز سیاستگذاران دولتی ما بودند که بودجه کشور را برای مسائل دیگری هزینه می‌کردند، نه برای صنعت هوانوردی که توسعه پایدار را برای کشور به ارمغان می‌آورد. در نتیجه، مدیران ایرلاین‌های داخلی کشور با فقدان بودجه و امکانات، حتی با جادو نیز نمی‌توانند شرایط کنونی را اصلاح کنند. وقتی به مدیری، ابزار، اختیار و بودجه داده نمی‌شود، وی هیچ اقدامی نمی‌تواند انجام دهد.

چه کسی یا چه کسانی باید در راستای اصلاح صنعت هوایی کشورمان با توجه به شرایط فعلی اقدام کنند؟
این وظیفه برعهده وزیر راه و شهرسازی، رئیس‌جمهور، مجلس شورای اسلامی و سایر مسئولان مربوطه است. صنعت هوانوردی دارای اهمیت بسیار زیادی است و اگر از مسئله هسته‌ای مهم‌تر نباشد، کم‌اهمیت‌تر نیز نیست. این صنعت موجب رونق اقتصادی و از بین بردن بیکاری می‌شود. به ازای ورود هر فروند هواپیما، هزار شغل در کشور ایجاد می‌شود. اما متاسفانه در مجلس، هیچ فردی وجود ندارد که با صنعت هوانوردی آشنایی داشته باشد. بنابراین بودجه ما هرز می‌رود و در موارد غیراولویتی سرمایه‌گذاری می‌شود. در نتیجه توسعه پایدار نادیده گرفته می‌شود.

اکنون چه باید کرد تا از عواقب احتمالی پرهیز شود؟
درحال حاضر باید به هر قیمتی اقدام به خرید هواپیما کرد. حتی باید نفت پیش‌فروش کنیم و هواپیما بخریم. نیازی نیست که این خریدها از ایرباس یا بوئینگ یا حتی سوخو انجام شود که با اقلیم جغرافیایی ما سازگار نیست. متاسفانه در مجلس، نمایندگانی حضور دارند که هیچ‌گونه تخصصی در صنعت هوانوردی ندارند و به اظهارنظرهایی عجیب می‌پردازند که با جان انسان‌ها مرتبط است.
صنعت هواپیمایی آزمون و خطا نیست و یک حرفه فوق تخصصی است. خرید هواپیماهایی مانند «ایران ۱۴۰» اشتباه محض است که در ابتدا قرار بود اوکراین فناوری آن را به ایران انتقال دهد، اما این اتفاق که نیفتاد هیچ، کشورمان از این قرارداد بسیار متضرر شد. ۱۴ فروند هواپیمای «ایران ۱۴۰» توسط اوکراین برای ما مونتاژ شد که از این تعداد، ۹ فروند سقوط کرد و منجر به مرگ بسیاری از هم‌وطنانمان شد.

مشکلات اساسی حال حاضر صنعت هواپیمایی ما کدامند؟
مدیران غیرمتخصص و مدیریت صنعت هوانوردی. ما مدیران متخصص بسیاری در کشورمان داریم اما از آنها در راس صنعت هوانوردی استفاده نمی‌شود. افرادی در راس این صنعت به کار گرفته می‌شوند که تاکنون کار هوانوردی نکرده‌اند!

آیا در زمینه قطعه، هواپیماهای ما با مشکل مواجهند؟
ما اساسا هواپیمایی نداریم که نیاز به قطعه داشته باشد. چرا که همه هواپیماهای ما فرسوده هستند و باید کنار گذاشته شوند. بنابراین هزینه قطعات برای این هواپیماها غیرضروری است. ما باید هواپیمای نو خریداری کنیم در غیر این صورت با چیزی بدتر از بحران مواجه خواهیم شد.