داستان جلگه خوزستان و فروش آب

خوزستان سرزمين تالاب‌ها، رودخانه‌هاي خروشان، نفت، نخلستان و مزارع بزرگ؛ بهشتي كه تا چهار دهه گذشته زندگي در آن روياي هر ايراني بود اما زندگي در جلگه خوزستان باوجود تمامي اين نعمت‌هاي خدادادي به كابوسي براي مردمانش تبديل شده است. زندگي اسفبار خوزستاني‌ها پاي ثابت اخبار در چند دهه گذشته بوده است. تجاوز و حمله رژيم بعث عراق، هجوم ريزگردها، قطع آب و برق آن‌هم در اوج فصل گرما، خشكي مزارع و باير شدن دو ميليون هكتار نخلستان، فاجعه‌اي به‌نام سد گتوند و شوري آب كارون؛ همه اين‌ مشكلات از بهشت ايران زمين جهنمي براي ساكنان آن ساخته است. عرصه چنان بر مردم خوزستان تنگ شده كه مهاجرت را به ماندن در زادگاه خود ترجيح داده‌اند. اتفاقي كه در چند روز گذشته مسولان خوزستاني نيز آن را تاييد كرده‌اند و از ايجاد موج مهاجرت به استان‌های همجوار همچون بوشهر و بندرعباس خبر داده‌اند. همچنين در چند روز گذشته تصويري از توزيع آب شرب در خوزستان در شبكه‌هاي اجتماعي دست به دست مي‌شود؛ بسته‌هاي آبي كه نشان‌دهنده عمق فاجعه بحران آب در خوزستان ايران است. اما چه شد، استاني كه به سرزمين تالاب‌ها و رودها مشهور بود و روزگاري آن را شكرستان مي‌ناميدند، اين‌چنين در عطش بي‌آبي مي‌سوزد. امروز شرایط اقلیمی خوزستان درحال تغییر و حرکت به سمت بیابانی شدن است.هنگامي که شتابزده به سمت توسعه ناپایدار گام برداشتیم اين فاجعه را براي خوزستان رقم زديم. بحران در مديريت منابع آبي كشور بيش از بحران آبي به ايران آسيب وارد كرده است. هنگامي‌كه مسئولان سوداي تبديل فلات مركزي ايران به دشت در سر مي‌پرواندند، با اجراي پروژه‌هاي آبي تيشه به ريشه اين سرزمين به‌ويژه خوزستان زدند. مديريت اشتباه كه توسعه صنايع آب‌بر به‌ويژه در فلات مركزي، توسعه كشاورزي به شيوه سنتي را اولويت خود قرار داده است و براي تامين آب مورد نياز كشاورزي و صنايع به‌نام شرب پروژه‌هاي انتقال آب يا سدسازي را از سرشاخه‌هاي كارون اجرا كردند، پروژه‌هايي كه سرانجام توسعه ناپايدار در پي داشت و به بحران آبي و خشكسالي در خوزستان منجر شد. سال‌هاست كه غبار فراموشي بر منابع آبي خوزستان نشسته است. درحال حاضر بخش بزرگي از تالاب شادگان، هورالعظيم و رودخانه يراهي خشك شده است‌. وضعيت كرخه نيز نگران‌كننده است. سرشاخه‌هاي آن به‌سوي هورالعظيم خشك شده‌اند. کارون، پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه ایران است. براساس آمار 10 درصد از آب كارون به کشت و صنعت‌ها اختصاص يافته و اين حقابه حتي در دوران خشكسالي و كم‌آبي تغيير نيافته است.اما در اين سال‌ها پروژه‌هاي بسياري همانند سدسازي و انتقال آب در سرشاخه‌هاي كارون اجرا شده‌اند كه موجب كاهش آب ورودي به كارون شده است. درگذشته حجم آب در رودخانه كارون 20 میلیارد مترمکعب بوده اما در سال‌های اخیر به 14میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کرده است. يكي ديگر از تالاب‌هاي خوزستان هورالعظيم است. در سال ۱۳۶۱ مساحت هورالعظيم بيش از ۹۰ هزار هكتار بوده است اما پس از روي كار آمدن دولت‌هاي نهم و دهم متاسفانه شركت نفت تا آزادگان امتداد پيدا كرد و عامل اساسي خشك‌شدن هورالعظيم بود. رودها و تالاب‌هاي خوزستان يكي پس از ديگري درحال خشك شدن است، با شيوه مديريتي فعلي نيز اميدي به احياي آن‌ها نيست.در روزگاري كه سهم ايران از ريزش‌هاي جوي تنها يك سوم ميانگين بارندگي جهان بوده و ميزان تبخير و تعرق نيز آماري نزديك به سه برابر ميانگين جهاني است، تنها تغيير رويه بر مديريت منابع آبي كشور مي‌تواند معجزه‌اي براي خوزستان باشد چراكه از منابع نفتي خوزستان انتظار هيچ معجزه‌اي نمي‌رود.