اجلاس دو روزه سران کشورهای عضو ناتو در بروکسل بلژیک آغاز به کار کرد نوبت بازی ترامپ با کارت ناتو

محمدرضا ستاری
نشست دو روزه سران ناتو در بروکسل بلژیک در حالی از روز گذشته آغاز به کار کرد که این اجلاس به طور کامل تحت شعاع روابط آمریکا و متحدان غربی و نیز دیدار ترامپ و ولادمیر پوتین در فنلاند قرار گرفته است.
پیش از آغاز رسمی اجلاس ناتو، اظهارنظرهای مقامات آمریکایی و اروپایی در قبال این نهاد مقدمات ایجاد چالش در این نشست را کلید زده بود. ترامپ دو روز قبل با انتقاد از عملکرد سایر کشورهای عضو ناتو گفته بود که میزان هزینه‌کرد آمریکا و سایر اعضای ناتو به هیچ عنوان متوازن نیست به طوری که این کشورها حتی 2 درصد از هزینه‌های مربوط به خود را نیز پرداخت نمی‌کنند. ترامپ همچنین در مسیر پرواز خود به سمت بروکسل به خبرنگاران گفته بود: ناتو تا کنون با ما برخورد مناسبی نداشته است. آمریکا بیش از سهم خود پول پرداخت و 75 درصد از منابع مورد نیاز ناتو را تامین می‌کند در حالی که سایرین نه تنها کمتر از میزان لازم از سهم خود هزینه می‌کنند بلکه برای اختصاص 2 درصد از تولید ناخالص داخلی‌شان برای بودجه دفاعی ناتو نیز طفره می‌روند.
نقشه از پیش طراحی شده ترامپ برای ناتو


ترامپ در همان مبارزات انتخاباتی خود نیز با اشاره به سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل و حتی ناتو ضمن انتقاد شدید از عملکرد آنها تهدید کرده بود که بودجه آنها را قطع خواهد کرد. این فرایند پس از به قدرت رسیدن ترامپ با خروج آمریکا از پیمان آب و هوایی پاریس، خروج از یونسکو، شورای حقوق بشر سازمان ملل، خروج از توافق هسته‌ای و نیز اعمال تعرفه‌های گمرکی برای متحدین اقتصادی خود، عملاً تجارت آزاد جهانی را نیز تحت شعاع قرار داد.
حال او قصد دارد با انگشت گذاشتن بر روی یکی از ارکان قدرت غرب یعنی ناتو، این سازمان نظامی را ملزم به افزایش بودجه کند. او حالا پیش از نشست اصلی بروکسل شمشیر را برای قدرت‌های اروپایی از رو بسته و ضمن محکوم کردن سیاست‌های آلمان به عنوان پرچمدار اروپای واحد، می‌گوید که برلین به عنوان عضوی از ناتو به تعهدات مالی خود در قبال این سازمان پایبند نیست و در عوض با حمایت از طرح احداث خط لوله انتقال گاز از روسیه، قصد دارد از مسکو حمایت مالی کند.
رئیس ایالات متحده آمریکا که حالا با راهبردهای اقتصادی خود به طور بی‌سابقه‌ای با اروپا دچار اختلاف شده است، علیرغم مخالفت‌های مقامات این اتحادیه با اعتماد به نفس فراوان تصریح می‌کند که ما این مساله را حل کرده و در نهایت همگی راضی خواهیم بود. من اجلاس ناتو را در پیش دارم و پس از آن به لندن می‌روم و بلافاصله نیز قرار است با پوتین در فنلاند دیدار کنم. فکر می‌کنم دیدار با پوتین برایم بسیار راحت‌تر از دو دیدار قبلی باشد!
ترامپ چه خوابی برای اجلاس بروکسل دیده است؟
اغلب تحلیل‌گران معتقدند بررسی روی راهبردهای فشار آمریکا بر علیه متحدان غربی این کشور در زمان دونالد ترامپ نشان می‌دهد که او در نظر دارد از اهرم اقتصادی و آن هم به صورت هدفمند برای تحقق شعار اول آمریکا نهایت بهره‌برداری را به عمل آورد. هر چند تا به اینجای کار و تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز کسی نمی‌داند که ترامپ قرار است در اجلاس سران ناتو چه بگوید، اما مقدمه‌سازی وی در انتقاد از عدم پایبندی به تعهدات مالی سایر کشورهای عضو ناتو تا میزان زیادی مشخص می‌کند که هدف آمریکای ترامپ همزمان با شروع جنگ تجاری با اروپا، استفاده از کارت اقتصادی برای تشدید فشارهای فزاینده بر روی متحدان غربی ایالات متحده است.
ترامپ اکنون زمان مناسبی را برای پیوند دادن تمامی دغدغه‌های آمریکا و تعیین تکلیف آنها با اروپایی‌ها در نظر گرفته است. یعنی با فرستادن مایک پمپئو به بروکسل و آن هم یک روز قبل از آغاز اجلاس ناتو، سعی در متقاعد کردن طرف‌های اروپایی برای افزایش فشارها بر روی ایران داشته است.
از سوی دیگر و همزمان با دیدار ترامپ از لندن آن هم در شرایطی که بریتانیا اکنون به واسطه زلزله بریگزیت در یک بحران سیاسی قرار گرفته و تنها ظرف کمتر از 24 ساعت دو وزیر کلیدی کابینه ترزا می استعفا داده‌اند، رئیس جمهوری آمریکا فرصت را برای همسویی با لندن و بهره‌برداری از شرایط پر تنش انگلیس مغتنم شمرده است. همچنین دیداری که میان ترامپ و پوتین قرار است طی روزهای آینده در فنلاند صورت بگیرد در زمانی است که تا حد زیادی وضعیت آمریکا با ناتو و انگلیس روشن شده است.
به همین سبب است که پیوند خوردن اختلافات تجاری و اقتصادی اروپا با آمریکا و همزمانی آن با راهبرد یکجانبه‌گرای آمریکایی برای تعمیم این تنش‌ها به سایر روندهای بین‌المللی باعث شده است تا مقامات اروپایی بیش از گذشته تحت فشار قرار گرفته و ابراز نگرانی کنند.
در همین رابطه و در حالی که آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در پاسخ به سخنان دونالد ترامپ تصریح کرده که آلمان سیاست مستقل خود را ادامه خواهد داد و این کشور دومین تامین کننده بزرگ نیرو ناتو است، فرانک والتر اشتاین مایر رئیس جمهوری آلمان تاکید می‌کند: سیاست‌های امنیتی نباید تنها بر اصل افزایش بودجه دو درصدی ناتو استوار باشد و از این رو کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید اعتماد به نفس بیشتری از خودشان نشان دهند.
از سوی دیگر و در حالی که آندرس فوگ راسموسن دبیرکل اسبق ناتو طی مقاله‌ای آورده است که ترامپ اکنون بیشتر از هر زمان به ناتو احتیاج دارد، دونالد تاسک رئیس شورای اروپا خطاب به ترامپ می‌گوید: قدر هم‌پیمانان خود را بدان زیرا تعداد آنها چندان هم زیاد نیست.
آیا اروپا ناچار است آمریکا را راضی کند؟
با توجه به این مساله و تشدید شدن روز افزون نگرانی متحدان آمریکا از اقدامات دونالد ترامپ، کارشناسان معتقدند که بحث افزایش بودجه ناتو که توسط آمریکا مطرح می‌شود بر مبنای تولید ناخالص داخلی کشورها است و آمریکا با توجه به اینکه بزرگترین اقتصاد میان کشورهای عضو ناتو است، در نتیجه سهم بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد. پس از آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه بیشترین بودجه را به ناتو اختصاص داده‌اند و به همین سبب است که بحث ترامپ بیشتر برای شانه خالی کردن از اختصاص پول‌هایی است که 72 درصد از بودجه نظامی ناتو را در سال 2017 تشکیل داده است.
در همین راستا اندیشکده (Policy Exchange) در گزارشی آورده است که لندن به عنوان دومین حامی بزرگ ناتو پس از آمریکا باید بودجه نظامی خود را افزایش دهد تا ترامپ را برای تداوم حمایت از این سازمان متقاعد کند. ناتو اکنون به عنوان ضامن امنیت اروپا است و با تضعیف آن هیچ جایگزین معتبری برایش وجود نخواه داشت.