روزنامه جمهوری اسلامی
1397/05/03
مصرف برق در ایران بالاتر از متوسط جهانی است یا کمتر؟
گزارش از هادی فتح اللهیهمه ساله و بویژه طی سالهای اخیر با شروع فصل گرما نگرانی از کمبود انرژی برق و در پی آن خاموشیهای گسترده در سراسر کشور تشدید میشود.
به گزارش بخش اقتصادی روزنامه جمهوری اسلامی، اهمیت برق در تولید و اقتصاد کشور از آنجا ناشی میشود که صنعت برق در اقتصاد ملی و تامین رفاه اقتصادی و اجتماعی کشورها ارزش زیادی دارد و جزو چند صنعت مهم زیربنایی است. بهویژه در صنایع، برق دارای ارزش و منزلت خاصی است زیرا در بیشتر موارد نیروی برق، ماشینآلات کارخانهها را به حرکت وا میدارد و تمام عملیات و فعالیتهای تولیدی را امکانپذیر میکند و به همین دلیل برخی صاحبنظران صنعت برق را مادر صنایع دانستهاند. اصولاً انرژی الکتریکی تمیزترین و بهترین نوع انرژی است که به آسانی میتوان آن را به هر نقطهای انتقال داد. اهمیت برق ناشی از تاثیر آن به عنوان عامل ضروری در بهبود و رفاه زندگی امروز بشر و اثر آن در افزایش درآمد ملی و رشد صنعتی کشور به عنوان یک عامل و خدمت زیربنایی برای توسعه اقتصادی کشور است. تجهیزات نیروی برق جزئی از سرمایههای عمومی و اجتماعی هر کشور است که در مجموع زیربنای اقتصادی را تشکیل میدهد. بنابراین توسعه اقتصادی کشورها به خصوص کشورهای رو به توسعه و کسب موفقیت کامل آنها در اجرای برنامههای صنعتی و رفاه عمومی به مقدار زیادی وابسته به توسعه صنعت برق است.
آمارهای رسمی وزارت نیرو از ظرفیت نامی نیروگاههای کشور در پایان سال 95 نشان میدهد از مجموع تولید 76428 مگاوات برق، سهم نیروگاه دیزلی 1 درصد، برقابی، اتمی و تجدیدپذیر 17 درصد، بخاری 21 درصد، چرخه ترکیبی 25 درصد و گازی 36 درصد است.
همچنین آمارهای سرانه تولید و مصرف برق در سال که از تقسیم کل تولید(مصرف) بر جمعیت یک کشور در همان سال به دست میآید نشان میدهد مصرف سرانه کشور در سال 95 حدود 2982 کیلو وات ساعت و تولید سرانه 3577 کیلو وات ساعت بوده است.
ازسوی دیگر مقایسه آمارهای مصرف نشان میدهد که مصرف برق خانگی با سهم 33 درصدی بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است و بخش صنعت 32.7، کشاورزی 15.3، عمومی 9.7، روشنایی معابر 2 و سایر مصارف 7.4 درصد از مصارف برق را به خود اختصاص دادهاند.
همانطور که از مشاهده این ارقام برمی آید میزان مصرف برق در منازل بیش از سایر بخشها است. اما با این حال و برخلاف اظهارات مسئولان که مصرف برق ایرانیان را بالاتر از تمام دنیاست میدانند، مقایسه آمار متوسط مصرف برق خانگی در ایران و جهان گویای واقعیت دیگری است.
سرانه مصرف برق به ازای هر خانوار (kwh/hh)، میزان مصرف برق یک خانوار را در سال به طور متوسط نشان میدهد که از تقسیم کل برق مصرفی در بخش خانگی به تعداد کل خانوار یک کشور به دست میآید.
شورای جهانی انرژی متوسط مصرف یا سرانه مصرف سالانه برق خانگی (به ازای هر اشتراک خانگی یا خانوار) را درکشورهای مختلف جهان در سال 2014منتشر کرده است.
بر خلاف بسیاری از اظهارنظرها در مورد بالاتر بودن مصرف برق بخش خانگی نسبت به میانگین جهانی، مصرف این بخش از سال 1369 تا 1393 همواره از متوسط جهانی پایینتر است. از طرفی به دلیل اینکه یکی از عوامل اصلی در شدت مصرف انرژی برق بخصوص در بخش خانگی شرایط محیطی از جمله دمای هوا میباشد به اعتقاد بسیاری از کارشناسان مقایسه یک کشور با کشورهای دیگر در صورتی معیار درستی در این زمینه به ما خواهد داد که شرایط اقلیمی نسبتا یکسانی بین آنها حاکم باشد. از این رو و باتوجه به اینکه شاید نزدیکترین شرایط اقلیمی به ایران منطقه خاورمیانه باشد اختلاف فاحش مصرف ایران، جهان و منطقه خاورمیانه کاملا مشهود است.
براساس جدول شورای جهانی انرژی ایرانیها از نظر مصرف برق در بین 96 کشور در رتبه 50 قرار گرفته است. ما نه تنها از میانگین مصرف دنیا کمتریم بلکه در خاورمیانه هم متوسط مصرف هر خانوار 8607 کیلو وات و ایران 3014 کیلووات است.
آنچه در مصرف برق ما ایرانیها بالاست «شدت مصرف» است که معنیاش چیز متفاوتی است.
با استناد به این معیار گفته میشود ایرانیها «مصرف افسار گسیخته» دارند چون شدت مصرف انرژی در ایران 3 برابر دنیاست.
اما شدت مصرف یعنی چه؟ اگر به زبان ساده بخواهیم توضیح دهیم، یعنی میزان مصرف انرژی به ازای تولید هر واحد کالا یا خدمات. در این نگاه آماری، میزان مصرف برق هر فرد را با توجه به میزان تولید برق در آن کشور مقایسه میکنند.
بنابراین «شدت مصرف انرژی» ارتباط مستقیمی با تولید برق آن توسط کشور دارد و اگر در یک کشور، شدت مصرف انرژی بالاست، دلیل بر این نیست که مردم به صورت افسار گسیخته درحال مصرف برق هستند. دلیل این ماجرا آن است که تولید برق، تولید ناخالص داخلی و… متناسب با نیاز مردم نیست.
حال با اثبات این موضوع که ایرانیان رکوردار مصرف برق در دنیا نیستند اما مسئولان برای جبران کمبود برق و جلوگیری از خاموشیهای گسترده تنها به هشدارهای همیشگی بسنده میکنند و دست آخر اعلام جدول خاموشیهای روزانه در شهرها مناسبترین راه کار وزارت نیرو برای گذران روزهای گرم سال است که به نظر میرسد با توجه به روند افزایش جمعیت و نیاز روز افزون صنایع به انرژی برق، این مساله اقدامات گستردهتری نیاز دارد.
وزارت نیرو طی سالهای اخیر قراردادهای مهمی برای افزایش تولید برق در دست اجرا داشته است که متاسفانه بخشی از آنها به علت نبود یا پایین بودن میزان اعتبار اختصاص یافته برای ایجاد نیروگاههای کوچک و بزرگ در شهرهای مختلف کشور هنوزعملیاتی نشده است. ازسوی دیگر ادامه قراردادهای ساخت نیروگاه با کشورهای خارجی هم با توجه به خروج آمریکا از توافق هستهای با ابهام روبرواست.
در کنار ایجاد نیروگاههای جدید در جهت افزایش تولید برق کشور راهکارهای دیگری را هم میتوان اشاره کرد که شاید مهمترین آنها اصلاح تعرفه برق باشد.
طبق آمار رسمی قیمت تمام شده هر کیلووات ساعت برق اکنون 110 تومان است اما با نرخ هر کیلووات ساعت 70 تومان عرضه میشود؛ به عبارتی دیگر، وزارت نیرو اکنون به ازای هر کیلووات ساعت برق 40 تومان یارانه پرداخت میکند.
ارزیابیها نشان میدهد تعرفه برق خانگی طی سالهای 93 تا 95 سه مرتبه به میزان 24درصد، 10درصد و 10درصد افزایش یافته است اما در هیچ یک از این افزایشها، تفاوتی بین مشترکان کممصرف و پرمصرف اعمال نشده است.
در سال جاری نیز این وزارتخانه مجددا با تصویب هیات وزیران افزایش 7 درصدی قیمت برق را برای همه مشترکین از اردیبهشت ماه اجرایی کرد که این یعنی پر مصرفها 7 برابر کم مصرفها یارانه انرژی میگیرند. این امر بر خلاف اقتصاد مقاومتی است زیرا در بند 3 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی که در بهمن ماه سال 1392 به دستگاههای کشور ابلاغ شد، آمده است: استفاده از ظرفیت اجرای هدفمندسازی یارانهها در جهت افزایش تولید، اشتغال و بهرهوری، کاهش شدت انرژی و ارتقاء شاخصهای عدالت اجتماعی است.
اما خوشبختانه در خبرها آمده بود طرح جدید محاسبه بهای برق پرمصرفها، امسال کلید میخورد.
معاون امور برق و انرژی وزیر نیرو از طرحی جدید برای محاسبه بهای برق مشترکان پرمصرف خبر داده و گفته است: براساس این طرح، برای نقاط مختلف کشور «الگوی مصرف» تعریف میشود و نرخ برق مشترکانی که از این الگو پیروی نکنند، به «قیمت تمام شده» محاسبه خواهد شد.
همایون حائری با اشاره به اینکه مصرف 90 درصد مشترکان کمتر از الگوی مصرف است، گفت: قیمت برق برای مشترکان پرمصرف باید به نرخ تمام شده محاسبه میشود.وی با بیان اینکه الگوی مصرف برای مشترکانی که در نقاط مختلف کشور زندگی میکنند متفاوت است، اظهار داشت: این پروژه از مهر آغاز میشود و تا پایان سال اجرایی خواهد شد.
در کنار موضوع اصلاح تعرفههای برق به آمار میزان هدررفت برق در شبکه انتقال و توزیع نیز میتوان اشاره کرد.متاسفانه به علت به روز نبودن و مستهلک شدن تجهیزات صنعت برق در مسیر تولید، انتقال و توزیع حدود 15 درصد از برق تولیدی هدر میرود.براساس محاسبات به ازای هر یک درصد جلوگیری از هدر رفت در صنعت برق 250 میلیارد تومان سودآوری برای این صنعت به دست میآید.
در کنار این دو مساله، اصلاح الگو و بهینه سازی مصرف انرژی به ویژه برق حائز اهمیت است.
به گفته مدیرکل دفتر برنامهریزی کلان تولید شرکت برق حرارتی در صورت عدم اصلاح الگوی مصرف در کشور، حداکثر نیاز مصرف کشور تا سال 1405 به حدود 84 هزار مگاوات خواهد رسید.
در این میان اقدام دولت در تغییر ساعات کار ادارات از جمله کارهای مثبتی بود که تاثیر آن در کاهش خاموشیها کاملا قابل توجه است.
با موافقت استانداران در تمامی شهرهای استانهای هرمزگان، خوزستان، بوشهر و سیستان و بلوچستان و نیز شهرستانهای استانهای دیگر که دمای بالاتر از 45 درجه دارند، اجازه داده شد بنا بر تشخیص شرکتهای توزیع نیروی برق، ساعات شروع و پایان کار ادارات و دستگاههای مشمول را به ساعت 6:30 صبح تا 13:30 تغییر دهند و همچنین تمامی دستگاههای اجرایی مکلف شدند در فصل تابستان به نحوی در مصرف انرژی برق مدیریت کنند که مصرف آنها نسبت به مدت مشابه در سال قبل حداقل 10 درصد کاهش یابد.
رضا اردکانیان، وزیر نیرو با بیان اینکه اگر صرفهجویی ناشی از تغییر ساعات کار ادارات در تعدادی از استانها صورت نمیگرفت، دچار خاموشی بیشتری میشدیم، افزود: با تغییر ساعت کار برخی ادارات هزار و 500 مگاوات در اوج بار در میزان مصرف برق صرفهجویی شد.
باید گفت که هزار و 500 مگاوات کاهش مصرف در استانها شکل گرفت که با اعمال تغییر ساعت ادارات تهران، نزدیک 500 مگاوات دیگر بر آن افزوده شد که سرجمع حدود 2 هزار مگاوات کاهش مصرف از تغییر ساعات ادارات دولتی بهوجود آمد.
وزیر نیرو 2 هزار مگاوات کاهش مصرف را رقم بسیار قابل ملاحظهای دانست و در اینجا باید گفت که با این کاهش مصرف، سرمایه ملی حفظ شد و بنا برگفته اردکانیان مبلغ یک میلیارد و 600 میلیون یورو هزینه ایجاد ظرفیت جدید نیروگاهی نشد.
اصلاح الگوی مصرف هم همکاری مردم در بهینه مصرف کردن انرژی برق را میطلبد و هم مسئولان باید تلاش کنند تا امکانات و تسهیلاتی را برای بخش صنعت و کشاورزی فراهم کنند تا با نوسازی و به روز رسانی تجهیزات مصرف برق تا به حد استاندارد کاهش یابد.
* بر خلاف بسیاری از اظهارنظرها در مورد بالاتر بودن مصرف برق بخش خانگی نسبت به میانگین جهانی، مصرف این بخش از سال 1369 تا 1393 همواره از متوسط جهانی پایینتر است
* براساس جدول شورای جهانی انرژی ایرانیها از نظر مصرف برق در بین 96 کشور در رتبه 50 قرار گرفته است. ما نه تنها از میانگین مصرف دنیا کمتریم بلکه در خاورمیانه هم متوسط مصرف هر خانوار 8607 کیلو وات و ایران 3014 کیلووات است
* وزارت نیرو طی سالهای اخیر قراردادهای مهمی برای افزایش تولید برق در دست اجرا داشته است که متاسفانه بخشی از آنها به علت نبود یا پایین بودن میزان اعتبار اختصاص یافته برای ایجاد نیروگاههای کوچک و بزرگ در شهرهای مختلف کشور هنوزعملیاتی نشده است. ازسوی دیگر ادامه قراردادهای ساخت نیروگاه با کشورهای خارجی هم با توجه به خروج آمریکا از توافق هستهای با ابهام روبرواست
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
2 داروی جدید رونمایی شد
موج بازداشت متخلفان اقتصادی بازار خودرو، سکه و ارز
دکتر ظریف خطاب به امریکاییها:
مراقب باشید!
هشت هزار مگاوات برق با بدمصرفی هدر میرود
شمار جان باختگان گرما در ژاپن به 80 نفر رسید
وزیر صنعت:
دستور توقف واردات خودرو توسط وزیر قبلی، غیرقانونی بود
در جبهه ساحل غربی یمن انجام شد
عملیات موفق کماندوهای دریایی یمن علیه ائتلاف سعودی-اماراتی
مصرف برق در ایران بالاتر از متوسط جهانی است یا کمتر؟
چهره سیاه "کلاهسفید"ها در سوریه عیان شد
50 کشته در آتشسوزی جنگلهای یونان
اردوغان: اسرائیل صهیونیستترین، فاشیستترین و نژادپرستترین رژیم در جهان است
با تصویب مجلس
اشتغال بازنشستگان در دستگاههای اجرایی ممنوع شد
بیشتر آلمانیها معتقدند اروپا بدون آمریکا هم میتواند از خود دفاع کند
آمریکا، بازگشت به نقطه صفر
افزایش تنش در غزه بیانگر شکست دیپلماسی ترامپ
دریادار سیاری:
ارتش ایران برای همه ماموریتها آمادگی دارد
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح:
تصورات باطل رئیس جمهوری آمریکا هرگز عملی نخواهد شد
انتصاب عبدالناصر همتی به ریاستکلی بانکمرکزی قطعی شد