روزنامه خراسان
1397/06/05
عمل گرایی علیه قبیله گرایی
هفته گذشته به این پرسش که «آیا عملگرایی از نگاه آرمانخواهی قابل دفاع است؟» پاسخ داده شد که بله، چنین است؛ چون برای محقق شدن آرمانهای مشترک در یک جامعه متکثر، گرایش نیروهای متنوع به «اجماع» برای محقق ساختن آرمانها مورد نیاز است و این بدون عملگرایی حاصل نمیشود. به این ترتیب، عملگرایی به مثابه راهبردی ذیل آرمانگرایی و ابزاری برای محقق ساختن آن قابل تعریف است؛ نه به معنای کوتاه آمدن از آرمانها یا کمرنگ کردن خطوط مرزی آرمانی یا بیاعتنایی به انطباق کنشها بر آرمانها.در دوره جمهوری اسلامی، آرایش نیروهای سیاسی ایران اغلب بهصورت دو جناحی است که با عناوین اصلاحطلب ـ اصولگرا، تجدیدنظرطلب ـ محافظهکار، چپ ـ راست و مانند این ها شناخته میشوند؛ نیروهای سیاسی تازه یا دستههای پراکنده یا چهرههای منفرد نیز اغلب خود را بر پایه و مدار یکی از این دو جناح تعریف میکنند.رقابت سیاسی در ایران نیز بر مدار این دو قطب جریان داشته اما متأسفانه در بسیاری از موارد تبدیل به «قبیلهگرایی» شده است. رفتار قبیلهگرایانه با تکیه بر توجیهات آرمانخواهانه محض در نگاه به دیگری و واقعگرایی مطلق نسبت به خود، جای موازین اصولی رقابت نشسته است. هر یک از دو جناح یا دو قطب اصلی سیاسی کشور، در ارزیابی کارنامه طرف مقابل، کاملاً آرمانگرایانه عمل میکند؛ یعنی بدون در نظر گرفتن مشکلات و موانع به انتظارات حداکثری دامن زده و طبیعتاً تصویری شکستخورده در دست یابی به آرمانها از آن میسازد. از سوی دیگر، هر یک از آن دو برای تبیین دستاوردهای فعلی یا برای دفاع از کارنامه قبلی خود در مقام مقایسه، بیشترین حد از واقعبینی را که در بسیاری موارد به ورطه توجیهگری میافتد ، بهکار میگیرد تا موانع یا محدودیتهای طبیعی و تحمیلی پیش روی خود را یادآور شود. این شرایط وقتی بغرنجتر میشود که بهجای مسئولیتپذیری در قبال عملکرد خود، راهبردهایی مثل «حاشیهسازی» و «فرافکنی» برای فرار از پاسخ گویی به افکار عمومی در دستورکار قرار میگیرد. تلقی حاصلجمع صفر از رقابتهای سیاسی، در نهایت نمایی از یک نظام سیاسی ناکارآمد و ورشکسته را به اذهان متبادر میکند.تنها برهمزننده این چرخه نادرست، تلفیق پویایی از عملگرایی و آرمانگرایی است. عملگرایی در این جا یعنی به رقیب خود نیز نگاهی واقعبینانه داشته باشیم و بدانیم بخشی از آرمانهای مشترک ما میتواند به دست او محقق شود. عملگرایی حکم میکند در نقد کارنامه رقیب، محدودیتها و موانع را هم در نظر بگیریم و حتی گاهی به کمک نیروی سیاسی برویم که قدرت رسمی بیشتری در دست دارد. چیزی که به گشودن فضای حیاتی برای تحقق آرمانها کمک میکند، همین عملگرایی است. برخلاف تصور غالب، این نه تنها موضع و توصیهای صرفاً اخلاقی نیست، بلکه عملاً رقیب را نیز به رقابت همافزایانه در چارچوب آرمانها سوق میدهد.
سایر اخبار این روزنامه
سادگی دروغی!
مفاسداقتصادی هویت کش
عمل گرایی علیه قبیله گرایی
خوشنویسی؛ تلفیق زیبای هندسه و احساس
تکرار سوریه و عراق در افغانستان؟
مرثیه ای برای کودک حاشیه نشین
نقال هزار داستان با دو تار خراسانی
... ترین های جهان در یک کتاب
روایت استاد جعفریان از چگونگی مقابله امام هادی (ع) با انحرافات فکری
زلزله قیمت ها آوار گرانی بر سر مردم
آغاز انتشار نام قضات متخلف
دومین برکناریمتوالی در تیم اقتصادی پاستور با فرمان بهارستان
پرونده حواشی تجمع فیضیه در دادگاه ویژه روحانیت
گانگستر نیستیم، برنامه سازیم!
3 واردکننده موبایل با ارز دولتی پای میز محاکمه
کابوس زلزله بر سر کرمانشاه
ادامه عرضه بلیت های چارتری فقط تا پایان شهریور