اتکا به مردم، راه برون رفت از توطئه‌های دشمن

نگاهی به سیره رسول گرامی اسلام (ص) و همچنین فرمایش‌های امیر مؤمنان علی (ع) نشان می‌دهد که وظایف مردم در حاکمیت بسیار پررنگ‌تر و مهم‌تر است و کوتاهی مردم در خواستن حقوق خود و کم‌توجهی به وظایف، باعث زیان کل جامعه می‌شود، چرا که قدرت و توانایی دولت محدود است و این قدرت محدود، زمانی کارایی دارد که از حمایت و همراهی مردم برخوردار باشد. تردیدی نیست که هیچ عنصر و مؤلفه‌ای به اندازه همدلی و همبستگی عموم مردم برای حمایت از برنامه‌های دولت‌ها نمی‌تواند آن‌ها را در رسیدن به اهداف یاری برساند و تا زمانی که دولت‌ها نتوانند حمایت عمومی را برای اجرای برنامه‌های خود جلب کنند، نمی‌توانند هیچ اقدام تأثیرگذاری برای بهبود نابسامانی‌ها تدارک ببینند.
حضرت علی (ع) در حوزه وظایف متقابل مردم سخنان مبسوطی دارند. در خطبه ۳۴ حضرت درخصوص حقوق متقابل امام و امت (حکومت و مردم) می‌فرماید:
«أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً وَ لَکُمْ عَلَیَّ حَقٌّ؛ فَأَمَّا حَقُّکُمْ عَلَیَّ فَالنَّصِیحَهُ لَکُمْ وَ تَوْفِیرُ فَیْئِکُمْ عَلَیْکُمْ وَ تَعْلِیمُکُمْ کَیْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِیبُکُمْ کَیْمَا تَعْلَمُوا. وَ أَمَّا حَقِّی عَلَیْکُمْ فَالْوَفَاءُ بِالْبَیْعَه وَ النَّصِیحَهُ فِی الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِیبِ وَ الْإِجَابَه حِینَ أَدْعُوکُمْ وَ الطَّاعَهُ حِینَ آمُرُکُمْ.»
در این سخن والاگهر، حقوق متقابله را برای هر یک، چهار حق اساسی می‌شمرد و نخست حق مردم را بیان می‌دارد که این خود نوعی بها دادن به حقوق عامه و در اولویت قرار دادن آن است.


اما در این بیان مولا چهار حق را دولت بر مردم دارد که عبارتند از: وفاداری به عهد و پیمان (الوفاء بالبیعه)، نصیحت و خیرخواهی مردم برای دولتمردان (النصیحه لکم)، آمادگی مردم برای اجابت حکومت در زمان فراخوانی «الاجابته حین ادعوکم» و اطاعت و قانون گرایی است.
اجابت وحمایت مردم در برابر نیاز دولت: این همان چیزی است که امروزه جامعه‌شناسان از آن به عنوان «سرمایه اجتماعی» نام می‌برند. چیزی که متأسفانه این روز‌ها در کشور ما مورد بی توجهی قرار گرفته است، در حالی که ایران اسلامی تجربه ارزنده‌ای در پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در این زمینه دارد.
سخنان حضرت امام (ره) و رهبر معظم انقلاب مملو از واژه ملت و مردم و لزوم توجه به حقوق آنان است که به طور خلاصه موارد زیر را می‌توان از بیانات ایشان به عنوان وظیفه مردم مستفاد کرد:
دقت در انتخاب مسئولان اصلح، آنجا که مردم باید انتخاب کنند، نظارت بر عملکرد و رفتار‌های مسئولان و نقد منصفانه و به موقع، حمایت از دولتمردان خود و همراهی با اقدامات و درخواست‌های آنها، مشارکت در امور کشور و در صحنه بودن مستمر، دادن مشورت به مسئولان برای پیشبرد مسائل کشور از طریق نخبگان و نمایندگان خود، آگاهی و بصیرت داشتن به مسائل مختلف کشور، احساس تعلق داشتن به کشور و امور، آن گونه که می‌فرمایند مردم باید کشور و مسائل آن را مال خود بدانند، خویشتنداری و مقاومت در مشکلات و فرصت دادن به مسئولان و اعتماد داشتن به آن‌ها برای تحقق اهداف همراه با نظارت مستمر.
حضرت امام خمینی (ره) در این خصوص فرمودند: پشتوانه اصلی برنامه‏های دولت، حضور مردم و حمایت‏های بی‏دریغ آنان از دولتمردان است؛ و رهبر معظم انقلاب در خصوص وظایف مردم فرمودند: هیچ دولتی بدون کمک و همیاری مردم نمی‌‏تواند موفق شود.
امروز نیز با توجه به اینکه ایران اسلامی در شرایط سخت تحریم قرار دارد و به صورت مستمر دشمنان نظام اسلامی و ملت ایران آن‌ها را به تحریم و توطئه‌های مختلف تهدید می‌کنند، یکی از بهترین راه‌های برون‌رفت در کنار تدابیر هوشمندانه دولت، اتکا به مردم است، اما متأسفانه باید گفت که به جهت عملکرد نامناسب برخی مسئولان و همچنین ضعف‌های مدیریتی موجود، اعتماد عمومی نسبت به برنامه‌ها در نظام کاهش یافته است.
در این برهه از زمان کشور ما بیش از هر زمان دیگری نیازمند کمک مردم و وحدت و یکپارچگی آن‌ها در تحقق اهداف و حل مشکلات است و به صورت مصداقی می‌توان به پیاده‌سازی و اجرای اقتصاد مقاومتی اشاره کرد که تحقق اهداف آن با حمایت مردم از کالا‌های داخلی امکانپذیر است. اما اینکه چرا مردم به وظایف خود عمل نمی‌کنند، نکته مهمی است که باید علت آن را شناخت و به درمان آن پرداخت. یک دلیل مهم عدم ارتباط مناسب مسئولان با مردم و درک مسائل کشور است. به عنوان مثال در مسئله بحران ارزی که طی روز‌های گذشته اتفاق افتاد، مشاهده شد که پای بسیاری از مسئولان و کم‌کاری آن‌ها در این مسئله دخیل بوده است، لذا مردم وقتی یک شرکت دولتی را می‌بینند که به خاطر سود بیشتر، مسیر سالم اقتصاد را نادیده می‌گیرد و برخورد جدی با اینگونه تخلفات صورت نمی‌گیرد، قطعاً در همراهی با دولت دچار تزلزل می‌شوند.
و، اما نکته آخر که لازم است به آن نیز اشاره کنیم، موضوع پرداخت مالیات و پشتیبانی دولت از سوی مردم است. اگرچه این مسئله از وظایف مردم برای حمایت از حاکمیت اسلامی است، اما در مقابل دولت نیز وظیفه دارد مسیر رونق فضای کسب و کار و در نتیجه رونق زندگی مردم را با حذف قوانین دست و پا گیر و قانونمند کردن تمام مسیر‌های اخذ مالیات شفاف کند تا مردم با اعتماد بیشتر و از روی صداقت نسبت به پرداخت مالیات اقدام نمایند و اگر مردم احساس کنند که توانگران و مرتبطین با مراکز قدرت می‌توانند با استفاده از رانت و روابط از زیر پرداخت مالیات فرار کنند، در نتیجه قاطبه مردم نیز از پرداخت مالیات طفره خواهند رفت که نتیجه آن تضعیف مدیریت کشور است.
نتیجه آنکه لازمه موفقیت یک دولت، حمایت مردم از آن است و تا زمانی که مردم از دولت و حاکمیت حمایت عملی نکنند، اجرای برنامه‌ها و موفقیت در کار‌ها امکانپذیر نیست، بنابراین برای فائق آمدن بر مشکلات، مهم‌ترین و مطمئن‌ترین راه، همراهی و همگامی ملت و دولت می‌باشد و امروز ایران اسلامی به‌شدت نیازمند این همراهی است.