روزنامه قانون
1397/06/12
حیات استاد کاتوزیان به اساطیر می‌ماند
یازدهم شهریور سالگرد درگذشت استاد بزرگ حقوق، ناصر کاتوزیان است. اما کاتوزیان که بود و چه کرد؟ او متولد1306 و درگذشته به سال1393 است. زندگی دکتر کاتوزیان شاید به افسانه و زندگی اساطیر شبیه باشد. کافی است بدون در نظر داشتن نام استاد، سیر زندگی پرفراز و نشیب ایشان بازخوانی شود؛ دریافت مدال درجه دو فرهنگ از وزیر فرهنگ و پیشنهاد بورس تحصیلی در رشته فلسفه یا روانشناسی در فرانسه به هزینه دولت که به دلیل سرپرستی خانواده منتفی شد، ورود به دانشکده حقوق با موفقیت در آزمون ورودی، اخذ نمره 20 در درس اصول فقه و پیشنهاد استاد محمود شهابی برای ارسال برگه پاسخ به قم نزد مراجع، دریافت مدال درجه یک فرهنگ و امتناع از دریافت مدال از شاه و لغو بورس اعزام به خارج، استخدام در وزارت دادگستری و شروع به کار قضایی در اراک، ورود به نخستین دوره دکتری حقوق خصوصی در کشور و انتقال به تهران، نخستین فارغ‌التحصيل دکتری حقوق خصوصی در ایران، بازرسی از ثبت اسناد و دادگستری خراسان که تحت نفوذ وزیر دربار شاه یعنی علم قرار داشت و انحلال دادگستری بیرجند در پی گزارش بازرسی، ارتقای سمت از ریاست شعبه27 دادگاه شهرستان تهران به مستشاری شعبه13 دادگاه استان مرکز، انحلال شعبه13 دادگاه استان مرکز و صدور ابلاغ انتظار خدمت(تعلیق خدمت) به بهانه کسر بودجه دادگستری و به دلیل گزارش علیه علم، تصویب اعطای پروانه وکالت پایه‌یک در جلسه فوق‌العاده هیات‌مدیره کانون وکلای مرکز، صدور مجدد ابلاغ مستشاری دادگاه استان مرکز، انتقال به اداره حقوقی دادگستری به عنوان اتاق فکر وزارت دادگستری و معاونت آن اداره، عضویت اجباری در کمیسیون تدوین لوایح انقلاب سفید شاه و ملت، مخالفت با لوایح انقلاب سفید با این استدلال که شاه در زمان انحلال مجلس حق قانون گذاری طبق قانون اساسی مشروطیت و متمم آن ندارد.تنزل سمت از معاونت اداره حقوقی به دادیاری مازندران به دلیل مخالفت با لوایح انقلاب سفید، انتقال به دانشگاه تهران با سمت استاد یاری پس از ماه‌ها انتظار در گروه حقوق خصوصی و اسلامی و انتخاب به دبیری گروه، پایه گذاری درس مقدمه علم حقوق در ایران و نگارش نخستین کتاب پیرامون آن، سفر زیارتی به عراق و مخالفت با ارسال تلگراف تشکر از شاه، سفر به اروپا و آمریکا و ارائه نظریات حقوق ایران و فقه امامیه در آن ممالک، مخالفت مدیر گروه حقوق خصوصی دانشگاه تهران با ارتقای ایشان به سمت استاد تمام به دلیل مخالفت با استادی آقای ولیان در آن دانشگاه که از نزدیکان دربار شاه بود، تصویب سمت استاد تمام گروه حقوق خصوصی دانشگاه تهران در سال1351، آغاز مبارزات علیه رژیم شاه و نوشتن مقاله و یادداشت در نشریات و سخنرانی‌ها، تهیه متن نخستین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نامزد عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی و حذف در آخرین لحظات، ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و استعفا پس از دوسال به دلیل حمله به دانشگاه تهران، نپذیرفتن سمت ریاست دانشگاه تهران به دلیل اعتقاد به لزوم استقلال دانشگاه از وزارت علوم، نپذیرفتن سمت وزارت علوم به دلیل اعتقاد به لزوم استقلال دانشگاه از وزارت علوم، سفر به الجزایر همراه با مهندس بازرگان برای شرکت در جشن استقلال الجزایر و جایگاه ممتاز نزد مهندس بازرگان، نپذیرفتن سمت وزارت دادگستری با پیش شرط قرار دادن حذف دادسرا و دادگاه انقلاب قبل از وزارت، مخالفت با پیشنهاد عضویت در شورای نگهبان، اعتراض به انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، انتقاد به لایحه قصاص و نامتناسب‌دانستن متن پیشنهادی، انفصال ابد از خدمات دولتی به حکم هیات بازسازی نیروی انسانی دانشگاه تهران، مخفی‌شدن و ترک محل سکونت به دنبال احضار از کمیته‌های انقلاب، برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و امتناع از شرکت در مراسم تقدیر و اخذ جایزه، تصویب قانون با سه فوریت برای تعطیلی انتخابات هیات مدیره کانون وکلا به‌دنبال نامزدی ایشان، مخالفت با پیشنهاد تدریس در دانشگاه‌های کشورهای خارجی با اعتقاد به لزوم ساختن وطن، بازگشت به دانشگاه تهران در سال1371 به حکم دیوان عدالت اداری، تربیت حداقل چند نسل حقوق‌دان، تالیف ده‌ها کتاب و مقاله و سرپرستی صدها رساله ارشد و دکتری و طرح پژوهشی، تدریس در دانشگاه تهران تا زمان نزدیک به بیماری و فوت.( برگرفته از کتاب زندگی من کاتوزیان و کتاب یاد یار مهربان عیسی کشوری)همان‌گونه که ملاحظه میشود تمام چنین فرازونشیب‌هایی در عمر یک‌انسان گذشته است! زندگی دکتر کاتوزیان سراسر درس و عبرت و کتاب زندگی نامه ایشان الگویی واقعی فراروی ماست. آری، زندگی و مرگ او ترجمان این آیات قرآن کریم بود: «ای‌نفس مطمئن و آرام، به سوی پروردگارت بازگرد، راضی و خشنود. در شمار بندگان من باش و در بهشت من داخل شو».(سوره فجر آیات 27 تا 30).
سایر اخبار این روزنامه
