روزنامه ایران
1397/07/02
لزوم مشارکت مردمی در ترویج فرهنگ کتابخوانی
مهرداد رهسپار کوشکی
خبرنگار
کتابخوانی در ایران داستانی پر آب و چشم است؛ در چهار دهه گذشته ایده‌های مختلفی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نهاد کتابخانه‌های عمومی، شهرداری‌ها و... برای رشد و ترویج کتابخوانی در کشور پی گرفته شده است؛ اما آنچنان که باید و شاید این طرح‌ها ثمر چندانی نداشته و رفتار کتابخوانی در میان ایرانی‌ها نهادینه نشده است. داستان به همین منوال بود تا این‌که در دولت تدبیر و امید به پیشنهاد دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجموعه برنامه‌های ترویج کتابخوانی تحت عنوان «رویداد‌های ترویج کتابخوانی» از 5 سال پیش بنیان گذاشته شد. جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب، انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران، جام باشگاه‌های کتابخوانی و در نهایت جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی برنامه‌های چهارگانه‌ای است که در این 5 سال فعالیت سعی شده است تا با جلب مشارکت نهاد‌های مردمی و غیردولتی، کتابخوانی در میان گروه‌های مختلف سنی ایرانی‌ها نهادینه شود.
مشارکت بیست استان کشور در جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی
فراخوان پنجمین دوره جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی اول شهریور‌ماه منتشر شد و به تازگی به دلیل استقبال از این رویداد، مهلت شرکت در جشنواره تا نیمه مهرماه تمدید شد. علاقه‌مندان می‌توانند گزارش‌ها و مستندات فعالیت‌های خود را در زمینه ترویج کتابخوانی به همراه فرم پیوست تکمیل و تا پایان وقت اداری چهاردهم مهرماه به دبیرخانه «پنجمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی» ارسال کنند. به گفته فرمهر منجزی، دبیر پنجمین دوره جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی، تا روز سی‌ام شهریور‌ماه بیش از یک‌صد و بیست فرد و گروه ترویج کتابخوانی از بیست استان و پنجاه و شش شهرستان در رویداد ترویج کتابخوانی شرکت کرده‌اند. استان‌های شرکت‌کننده در این رقابت عبارتند از: اصفهان، البرز، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، بوشهر، تهران، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، فارس، قزوین، کردستان، کرمانشاه، کرمان، گلستان، گیلان، مازندران، خوزستان، همدان، کهگیلویه و بویراحمد و یزد. همچنین شهرستان‌‌های شرکت‌کننده در پنجمین جشنواره «تقدیر از مروجان کتابخوانی» به این شرح هستند؛ خمینی شهر، نوش‌آباد، کرج، هشتگرد، تبریز، ماکو، گناوه، آبپخش، تهران، صفادشت، قرچک، نسیم شهر، پردیس، بیرجند، سربیشه، طبس، قائن، تربت حیدریه، جغتای، خلیل آباد، خواب، زاوه، فریمان، کلات نادر، گلبهار، گناباد، مشهد، نیشابور، سبزوار، شیراز، استهبان، اِوَز، قزوین، کردستان، دیواندره، سنندج، بانه، کرمانشاه، گچساران، یاسوج، قلعه گنج، گنبد کاووس، گرگان، لاهیجان، رشت، آمل، نوشهر، محمودآباد، ماهشهر، دزفول، ملایر، همدان، تویسرکان، نهاوند، ابرکوه و یزد. فرمهر منجزی گفت: «در پنجمین جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی افراد و گروه‌های شرکت‌کننده بسیار متنوع و گسترده بودند و در میان شرکت‌کنندگان، دانشجو، معلم، راننده، کتابدار، دانش‌آموز، مربی مهد کودک، روحانی مسجد از کانون‌های مساجد، کتابدار و مربی کانون پرورش فکری، نویسنده و مترجم. و بخش الکترونیک و... بود.»
فعالیت‌های ترویج کتابخوانی افراد و گروه‌ها برای معرفی شدن به عنوان برگزیده باید واجد شرایط متعددی باشند؛ از آن جمله ضرورت دارد فعالیت‌های آنها تأثیر پایدار در گسترش کتابخوانی میان مردم داشته باشد. همچنین خلاقیت و نوآوری در برنامه‌ها و شیوه‌های اجرایی، استفاده مناسب از مشارکت مردم و چهره‌ها، استفاده خلاقانه و بهینه از امکانات و ظرفیت‌های عمومی و مردمی، قابلیت معرفی به سایر مناطق به عنوان الگو، اثربخشی فعالیت‌های کتابخوانی در رفتارهای اجتماعی یا فعالیت‌های عمومی مردم، فعالیت به شکل داوطلبی و فعالیت در قالب گروهی از دیگر مؤلفه‌های مهم در انتخاب افراد و گروه‌های برتر مروج کتابخوانی است.
واگذاری فعالیت کتابخوانی به تشکل‌های فرهنگی و صنفی کتاب
بخش عمده‌ای از فعالیت‌های ترویج کتابخوانی در ادوار گذشته متکی بر حمایت‌های دولتی بوده و آن تجربه‌ها چندان که باید و شاید موفق نبوده‌اند. بر همین اساس عمده سیاستگذاری دور جدید فعالیت‌های کتابخوانی در مجموعه رویداد‌های ترویج کتابخوانی مبتنی بر جلب مشارکت مردم، گروه‌های مردم نهاد، تشکل‌های غیردولتی و جلب مشارکت نهاد‌ها و انجمن‌های فرهنگی و صنفی کتاب در ایران گذاشته شده است. موضوعی که ابراهیم حیدری مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی بر آن تأکید می‌کند. او در این‌باره به گزارشگر «ایران» گفت:« بر اساس سیاست‌های دولت تدبیر و امید واگذاری فعالیت‌های فرهنگ به تشکل‌ها و نهاد‌های فرهنگی و صنفی، از همان آغاز برای ما مهم بود که برگزاری جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب، انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران، جام باشگاه‌های کتابخوانی و جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی به تشکل‌های مربوطه واگذار شود. بر همین اساس شبکه شهرهای دوستدار کتاب و شبکه روستاها و عشایر دوستدار کتاب شکل گرفته و اعضای این شبکه و شورای هماهنگی آنها نیز متشکل نهاد‌های مردمی و برگزیدگان ادوار پیشین این جشنواره‌ها هستند.» این مقام مسئول درباره جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی و برگزاری آن از سوی تشکل غیردولتی به گزارشگر «ایران» گفت:« برگزاری این جشنواره به عهده تشکل شبکه مروجان کتابخوانی گذاشته شده است که نهاد‌های غیردولتی و مردم نهاد است و اعضای شورای هماهنگی آن ترکیبی از اعضای برگزیده در ادوار پیشین این رویداد ترویج کتابخوانی است.» بر اساس گزارش ابراهیم حیدری «از آغاز فعالیت جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی تا کنون قریب هزار و پانصد فرد و گروه در این رقابت شرکت کردند، انتظار می‌رود با توجه به استمرار فعالیت جشنواره در این دوره با استقبال گسترده‌تری روبه‌رو شویم.»
یادداشت
رقابت ناشناخته‌ها
عزت‌الله الوندی
نویسنده
سال گذشته که بخت یارم بود تا به چند روستا سفر کنم و به عنوان کسی که با بچه‌ها سروکار دارد، با آنها دیدار کنم، سرشار از شوق و شگفتی شدم. شاید به این دلیل که کوتاه فکر بودم و فکر می‌کردم، جز کشاورزی و دامداری، اتفاقی در روستاها رخ نمی‌دهد. روستاها و شهرهای کوچک به عنوان جوامع کوچک، بهترین فرصت‌ها را برای ایجاد ارتباط مؤثر فراهم می‌کنند و این ارتباط وقتی به تأثیرهای دلخواه می‌رسند که مشارکت اجتماعی افراد برای انجام فعالیت‌های مفید بیشتر باشد. به دلیل همین ارتباط مؤثر شوق‌انگیزی ساده‌یاب‌تر خواهد بود. وقتی در شهر رامهرمز بچه‌ها برای رفتن به کتابفروشی راه‌پیمایی راه انداختند، یا بچه‌های روستای گزیر در بندرلنگه در برابر اهالی روستا به رژه کتاب پرداختند یا آقا و خانم جوانی در روستای سردوش مریوان جشن ازدواجشان را در کتابخانه کوچک روستا برگزار کردند، خیلی از اهالی فرهنگ شگفت‌زده شدند و به یاد آوردند که همه اتفاق‌های خوب در شهرهای بزرگ رخ نمی‌دهد. حتی به این نتیجه رسیدند که در شهرهای کوچک و روستاها زمینه برای خلاقیت، بیشتر است. ثبت فعالیت‌های ترویج کتابخوانی و بازتاب دادن این فعالیت‌ها می‌تواند هم به الگوسازی برای فعالیت‌های فرهنگی کمک کند، هم فرهنگ‌سازی کند و هم روح رقابت سالم را در کالبد روستاها و شهرها بدمد. سال گذشته وقتی به روستای فیشوَر شهر اوز رفتم، سطح مشارکت اجتماعی را الگویی برای کشور یافتم و به ذهنم رسید همیشه نباید نگاه بخشنامه‌ای و از بالا به پائین داشت گاهی فکرها از پائین شروع میشود و می‌تواند به بالا گسترش پیدا کند. در این روستا مردم بی‌آن‌که کمکی از دولت بگیرند، بوستانی بزرگ را در روستا ساخته و کتابخانه‌ای مناسب در آن بنا نهاده‌اند. به نظر می‌رسد بازتاب دادن این فعالیت‌های فرهنگی فکرهای تازه را از خطر گمنامی و ناامیدی نجات می‌دهد. در این مورد سوژه‌های بسیار تازه‌ای برای ساخت فیلم و زمینه‌های زیادی برای پژوهش وجود دارد و به سادگی نباید از کنار آنها گذشت و بر این اساس تشویق آنان در جشنواره‌های ترویج می‌تواند این زمینه‌ها را فراهم کند.
سایر اخبار این روزنامه
روحانی به نیویورک رفت
تب ما و تاب آنان
40 سال خانه نشینی حق من نبود
4 شرط اصلی کی‌روش که پذیرفته شد
تعقیب دیپلماتیک تروریست‌ها
59 مدرسه در مناطق زلزله زده بازسازی شد
بازدهی بورس از 70 درصد گذشت
زلزله چراغ دل خیلی‌ها را روشن کرد
لزوم مشارکت مردمی در ترویج فرهنگ کتابخوانی
فرصت روحانی در نیویورک
22 سپتامبر ایران
وقت آن است که به دود بدرود بگوییم
