روزنامه اعتماد
1397/07/03
جدال ديپلماتيك ايران - امريكا
سارا معصوميحمله تروريستي اهواز، سفر حسن روحاني، رييس‌جمهور در راس هياتي سياسي به نيويورك، تلاش اروپا براي حفظ توافق هسته‌اي با ايران، به گوش رسيدن صداهاي متفاوت از جانب دولت ايالات متحده براي تشديد فشار بر ايران و همزمان آماده بودن براي ديدار با رييس‌جمهور و حتي رهبري، همه و همه روزهاي شلوغي را براي دستگاه ديپلماسي كشورمان رقم زده است. درحالي كه ايالات متحده و انگشت شمار متحدان منطقه‌اي‌اش در رياض و تل آويو قصد داشتند از تريبون مجمع عمومي سازمان ملل و شوراي امنيت براي متهم كردن تهران به حمايت از جريان‌هاي تروريستي استفاده كنند، حمله تروريستي اهواز كه منجر به شهادت و زخمي شدن بيش از 50 نفر شد، در راس اخبار بين‌المللي قرار گرفت. همزمان نه فقط تحليلگران سياست خارجي در داخل ايران بلكه سياسيون و تحليلگران بسياري در عرصه بين‌المللي نيز با بستر تحليل قرار دادن حوادث اهواز هشدار دادند كه سياست امريكا و برخي دوستان منطقه‌اي اين كشور براي ايجاد آشوب در ايران حتي اگر در خوش‌بينانه‌ترين حالت به اميد عقب‌نشيني ايران از مواضع فعلي و بازگشت آن به پاي ميز مذاكره با امريكا باشد هم احتمال وقوع درگيري را تقويت مي‌كند. درحالي كه فضاي رسانه‌اي پيرامون ايران و حضور حسن روحاني در مجمع عمومي سازمان ملل متحد تحت تاثير حمله تروريستي اهواز قرار گرفته اما همچنان مساله برجام، اختلاف اروپا و دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا بر سر نحوه تعامل با تهران بر سر مشتركات و بحث درباره نقطه‌هاي اختلاف و دور شدن بيش از پيش تهران و واشنگتن هم از سوژه‌هاي اصلي هستند كه خبرنگاران در نشست مجمع عمومي و ديدارهاي حاشيه‌اي به دنبال يافتن پاسخي براي آن خواهند بود.
اروپا پشت سر برجام
همزمان با ورود حسن روحاني و ديگر سران كشورها به نيويورك، نخستين جرقه‌هاي اختلاف ميان اروپا و امريكا برسر برجام زده شد تا همان‌گونه كه پيش‌بيني مي‌شد نخستين نشست مجمع عمومي سازمان ملل از زمان خروج امريكا از توافق‌هسته‌اي با ايران در سايه گلايه‌هاي اروپا از امريكاي ترامپ براي خروج يكجانبه از توافقي چندجانبه برگزار شود. ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا نخستين چهره اروپايي بود كه پيش از آغاز به كار مجمع عمومي از برجام حمايت كرد. وي در سخناني كه بازتاب وسيعي در سطح اخبار بين‌المللي داشت، تاكيد كرد كه ايران به تعهدات خود در چارچوب برجام عمل كرده و اين توافق بايد پابرجا بماند. اين موضع‌گيري ترزا مي دقيقا در تضاد كامل با سياست‌هاي دونالد ترامپ است كه حساب امريكا را در ماه مه از ديگر اعضاي 1+5 در برجام جدا كرد.ترزا مي در گفت‌وگو با سي‌بي‌اس گفت: «مساله پايبندي ايران به تعهدهاي هسته‌اي يكي از نقاط اختلاف ميان من و رييس‌جمهور امريكاست.» در ادامه اين گفت‌وگو نخست‌وزير بريتانيا به سبك و سياق ديگر رهبران كشورهاي اروپايي ميان برجام و فعاليت‌هاي ايران در منطقه تمييز قايل شده و گفت: «من با ترامپ موافق هستم كه جدا از برجام، ديگر رفتارهاي ايران در ساير حوزه‌هاي غيرهسته‌اي بايد مورد بحث و بررسي قرار گيرد.» ترزا مي از آزمايش موشك‌هاي بالستيك ايران و همچنين اقدام‌هاي تهران در منطقه كه وي قيد بي‌ثبات‌كننده را براي آن به كار برد به عنوان مسائلي ياد كرد كه مقابله با آنها مورد اتفاق نظر اروپا و امريكاست. ترزا مي در اين باره گفت: ما بايد به اين مسائل هم بپردازيم اما مي‌خواهيم مطمئن باشيم كه توافق هسته‌اي به عنوان توافقي كه مانع از دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي مي‌شود، سر جاي خود پابرجاست. اين اظهارات نخست‌وزير بريتانيا در حالي ايراد شد كه تهران برجام را به عنوان گامي اعتمادساز پذيرفته و تاكنون بارها اعلام كرده قصد دستيابي به سلاح اتمي را نه در گذشته و نه در آينده نداشته و ندارد. ترزا مي در بخش‌هاي ديگري از اين گفت‌وگو تاكيد كرد: لندن و ديگر اعضاي برجام خواهان حفظ اين توافق هسته‌اي هستند. اين جملات نخست‌وزير بريتانيا در آستانه ديدار با روساي جمهور ايران و امريكا در نيويورك به اين معناست كه نه لندن و نه ديگر چهار عضو باقيمانده در برجام قصد ندارند درخواست دونالد ترامپ براي تبعيت كشورها از تحريم‌هاي يكجانبه امريكا عليه ايران را لبيك بگويند. اين درحالي است كه تحليلگران اقتصادي و سياسي بر اين باورند كه بازگشت تحريم‌هاي هسته‌اي امريكا تنها زماني مي‌تواند سودمند باشد كه از همراهي ساير كشورها نيز برخوردار باشد. ترزا مي در حالي تلويحا از عدم همراهي اروپا با تحريم‌هاي هسته‌اي امريكا سخن گفت كه نيكي هيلي، نماينده امريكا در سازمان ملل تنها چند ساعت پس از اظهارات نخست‌وزير بريتانيا در واكنش به اين اظهارات گفته بود: اروپايي‌ها بايد تصميم بگيرند و البته فكر مي‌كنم كه اين تصميم را هم‌اكنون نيز گرفته‌اند و كمپاني‌هاي آنها در حال خروج از ايران و پايان دادن به برنامه‌هاي تجاري خود در تهران هستند. ترامپ و همراهان وي اصرار دارند كه شركاي تجاري ايران بايد هرچه سريع‌تر خريد خود از تهران را به صفر برسانند البته زمزمه‌هايي در چند هفته اخير به گوش رسيده كه احتمالا برخي كشورها بتوانند از معافيت‌هاي امريكا در اين خصوص استفاده كنند. با اين وجود نيكي هيلي در اين باره مي‌گويد: سياست دولت همچنان اين است كه هر كشوري كه با ايران معامله داشته باشد، نمي‌تواند رابطه تجاري خود با امريكا را ادامه دهد. اين موضوع يكي از محورهاي صحبت نخست‌وزير مي و رييس‌جمهور ترامپ در چند روز آتي خواهد بود. ما به صراحت تاكيد كرده‌ايم كه استثنايي براي ما در اين قانون وجود ندارد. جدا از ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا ژان ايو لودريان وزير خارجه فرانسه نيز پيش از انجام ديدارهاي رييس‌جمهور اين كشور در نيويورك در اظهاراتي بر لزوم حفظ توافق هسته‌اي تاكيد كرد و گفت: روابط عادي تجاري بايد با ايران حفظ شود. «ژان ايو لو دريان» در مصاحبه با نشريه «لوموند» گفت: «تا زماني كه ايران به تعهدهاي برجام احترام بگذارد، فرانسه هم به تعهدهاي اين توافق احترام خواهد گذاشت.» وي در ادامه افزود كه لازم است از امريكا در زمينه اينكه كدام بخش‌هاي اقتصادي تحت تاثير تحريم‌ها قرار دارد، توضيحاتي خواسته شود.
هشدار به ترامپ: با تحريم پيروز نمي‌شوي !
تلاش‌ها براي كاستن از سطح تنش ميان تهران و واشنگتن و واداشتن دونالد ترامپ به اتخاذ رويكردي كم تنش‌تر در قبال ايران همزمان با جمع شدن سران كشورها در نيويورك از سرعت و جديت بيشتري برخوردار شده است. در تازه‌ترين دور اين تلاش‌ها، ۵۳ مقام سابق امريكايي در بخشي از يك بيانيه براي ارزيابي راهبرد‌هاي دولت «دونالد ترامپ»، رييس‌جمهور امريكا عليه ايران اعتراف كرده‌اند، تحريم‌ها به تنهايي نمي‌تواند اهداف امريكا را محقق كند. براساس ترجمه خبرگزاري فارس از اين بيانيه، نويسندگان تصريح كرده‌اند راهبرد دولت ترامپ در قبال ايران، اعمال فشار حداكثري بر حكومت اين كشور در زمينه‌هاي اقتصادي، سياسي و نظامي با هدف تغيير رفتار تهران و تهديد به سقوط نظام حاكم اين كشور است. به گفته اين جمع از سياسيون و ديپلمات‌هاي سابق، خروج امريكا از توافق هسته‌اي با ايران هيچ يك از اهداف امريكا در قبال اين كشور را محقق نمي‌كند. مقام‌هاي سابق امريكايي ۶ هدف را به عنوان اهداف كلي حكومت امريكا در قبال ايران مشخص كرده‌اند: ۱- جلوگيري از «دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي»، ۲- جلوگيري از آزمايش‌هاي موشكي ايران، ۳- آزادسازي «اتباع امريكايي بازداشت شده در ايران»، ۴- قطع حمايت ايران از حزب‌الله لبنان، حماس و جهاد اسلامي، ۵- كاهش تهديدهاي ايران عليه اسراييل و سعودي و ۶- قطع حمايت ايران از اعضاي جنبش انصارالله در يمن و خارج كردن نيروهاي ايران از عراق و سوريه. آنها در توضيح درباره مورد اول، خواستار بازگشت امريكا به برجام شده‌اند: «برجام، توانايي ايران براي دستيابي به مواد هسته‌اي كافي براي توليد بمب را محدود مي‌كند. با بازگشت به پايبندي به برجام، امريكا مي‌تواند با توافقنامه‌هاي متعاقب با ايران و ساير امضاكنندگان توافق، مذاكرتي را براي اصلاح آن آغاز كند.» بخشي از اين بيانيه به توضيح درباره آثار تحريم‌هاي امريكا عليه ايران پرداخته است: «برنامه تحريم حداكثري دولت، به تنهايي اهداف مطلوب امريكا را محقق نخواهد كرد. با خروج امريكا از برجام و بدون ارايه پيشنهادي باورپذير درباره نفع‌رساني به اقتصاد ايران نمي‌تواند ائتلاف مورد نياز براي تجديد تحريم‌هاي چندجانبه را ايجاد كرده و ايران را به ميز مذاكره بازگرداند.»
