جناب قاضي‌زاده! به «سلامت»

آرمان-یاسمین طالقانی: نخستین استعفا در دولت روحانی کلید خورد؛ آن هم خداحافظی وزیری که برخی معتقد بودند رابطه نزدیک‌تری از سایر وزرا با رئیس‌جمهور دارد. جالب آنجاست که قاضی‌زاده در اعتراض به بی‌توجهی نوبخت به موضوع بودجه درخواستی وزیر بهداشت استعفا داد و سرپرست وزارت بهداشت سعید نمکی شد که پیش از این، معاون علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه یعنی معاون نوبخت‌ بوده است. در نهایت سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی عطای وزارت را به لقایش بخشید و از پاستور خداحافظی کرد اما رفتن او ساده نبود بلکه طی هفته‌ گذشته موضوعاتی درباره تصمیم او برای رفتن مطرح شد که قابل تامل بود. دوشنبه هفته گذشته خبر آمد که «سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی با حضور در جلسه شورای معاونان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از همکاران خود خداحافظی کرده است.» او پس از این تاریخ دیگر در محل کار خود حاضر نشده است.
رویکرد متضاد واعظی و نوبخت
مدت‌ها بود که خبر اختلاف قاضی‌زاده‌هاشمی و رئیس سازمان برنامه و بودجه یعنی محمدباقر نوبخت شنیده می‌شد و بسیاری آن را چالش داخلی و زودگذر می‌دانستند. بنابراین کمتر فردی تصور آن را داشت که این اختلاف به استعفا و خداحافظی وزیر بهداشت منجر شود. یکشنبه دهم دی‌ماه الیاس حضرتی، نماینده تهران در توئیتی خبر استعفای حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت و حضورنیافتن او در جلسات هیات‌دولت را اعلام کرد. حضرتی و چند مسئول دیگر علت استعفای قاضی‌زاده‌هاشمی را «اعتراض به کاهش بودجه سلامت» عنوان کردند. رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس روز سه‌شنبه ۱۱دی با شاره به اینکه از هفته پیش استیضاح آقای هاشمی توسط نمایندگان کلید خورده بود، این اقدام وزیر بهداشت را فرار رو به جلو خواند. نوبخت گفته بود: «استیضاح قاضی‌زاده‌هاشمی کلید خورده است و حدود یک هفته پیش ۳۵ نماینده برگه استیضاح وزیر بهداشت را امضا کردند؛ به‌نظر من فرار رو به جلو ایشان به همین منظور است.» 12دی رئیس دفتر رئیس‌جمهور درباره استعفای وزیر بهداشت گفت: آقای قاضی‌زاده‌هاشمی از وزرای موفق و خوب ما در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بودند و هستند. محمود واعظی درباره علت استعفای وزیر بهداشت تصریح کرد: آقای هاشمی به‌علت اختلاف نظر درباره بودجه استعفا داده و رئیس‌جمهور او را وزیر لایقی می‌داند و مقاومت کرده که از دولت نرود و تا حد امکان مشکل حل شود. شرایط امروز ما با سال‌های گذشته متفاوت است و به‌دلیل جنگ اقتصادی و تحریم، سازمان برنامه و بودجه با محدودیت مواجه است. امیدوارم مذاکراتی که در این‌باره در حال انجام است به نتیجه برسد و بتوان تا امروز تصمیم‌گیری کرد. رئیس دفتر رئیس‌جمهور تاکید کرد: «تلاش رئیس‌جمهور بر این است که آقای قاضی‌زاده هاشمی را حفظ کند». اما نوبخت که نقش اصلی را در استعفای قاضی‌زاده‌هاشمی داشته است رویکرد دیگری در مواجهه با این استعفا پیش گرفت و گفت: «اقدامی که برای آموزش و پرورش و وزارت علوم انجام شد، قابل انجام در دانشگاه‌های علوم پزشکی و مجموعه وزارت بهداشت نیست، چون وزارت بهداشت برای انجام طرح تحول سلامت از الان در برخی از ردیف‌های خود به‌صورت 110‌درصدی اعتبار می‌گیرد و این امکان فراهم نیست تا از سرجمع اعتبارات این وزارتخانه برداشت کنیم. از آنجایی که وزارت بهداشت به حد کافی مشکل دارد و بدهکار است، نمی‌توانیم مانند دستگاه‌های دیگر از دو ردیفی که برداشت شده، برداشت کنیم.» رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه «سازمان برنامه و بودجه باید به همه دستگاه‌ها جواب دهد»، ادامه داد: عده‌ای از نظر سیاسی به‌دنبال آن نروند که بگویند علت ناراحتی وزیری آن است که مقداری که پول می‌خواهد را به او نداده‌ایم، چرا که ما آنقدر پول نداریم که به او بدهیم».
کارد به استخوان رسیده بود


قاضـــــی‌زاده‌هاشمی پیش از انتشار متن استعفایش به دفاع از خود پرداخت و گفت: «من آدم زحمتکشی هستم و کم‌تحمل نیستم و اتفاقات زیادی در این عمر کوتاه من افتاده است و مشکلات موضوعات جدیدی نیستند و به هیچ‌وجه تا به امروز صلاح نمی‌دیدم که مسائل را به بیرون منتقل کنم و بارها به رئیس خودم نامه نوشته‌ام و خیلی از اتفاقات رخ داده است و آنها را به هیچ‌کس نگفته‌ام و لازم هم نیست بگویم چرا که دردی را دوا نمی‌کند الا اینکه انسان خودش را سبک کند و مشکلی به مشکلات اضافه شود.» وی تصریح کرد: «کارد به استخوان رسیده است، نمی‌توانیم بمانیم و مشکلاتی به مشکلات مردم اضافه و درد و رنج شما در حوزه بهداشت و درمان بیشتر شود و هرچه ساخته‌ایم به دست خودمان از بین ببریم، برخی می‌خواهند زیرمیزی پزشکان را برگردانیم، مردم را برای خرید دارو و تجهیزات پزشکی به بیرون بیمارستان بفرستیم و دارو و تجهیزات پزشکی بی‌کیفیت را وارد بازار کنیم و عده‌ای افراد رانت‌خوار را دوباره وارد سیستم سلامت کنیم اما ما از این جنس نیستیم و اصلا اشتباهی آمدیم و همکارانشان شدیم». فارس نوشت: «یک مقام آگاه عنوان کرد: دلیل اصلی قهر و ادعای وزیر سابق بهداشت مربوط به برداشت 3‌هزار‌میلیاردتومانی از منابع عمرانی دولت بود که قصدی برای بازپرداخت آن نداشت».
معنای استعفای قاضی‌زاده
اما متن استعفای قاضی‌زاده‌هاشمی پرده از واقعیات برداشت. در بخشی از این استعفا آمده است: «اعضای محترم هیات دولت گواه‌اند که طــــی چند سال گذشته تلاش کردم که به‌واسطه ناهماهنگی و خلف وعده‌های مکرر مدیریت سازمان برنامه و بودجه کشور به این مرحله نرسیم. اما آن روال ادامه یافت و حتــــی دستورهای مـــکرر حضرتعـــالی در طـــول سال‌های گذشته همچنان معطل مانده و یا ناقص اجرا شده است و به یقین سلامت هموطنان را در آینده نه چندان دور با چالش‌های فراوان مواجه خواهد نمود. لذا ادامه کار را امکانپذیر نمی‌بینم و به ناچار بدین وسیله استعفای خود را از ادامه مسئولیت تقدیم می‌نمایم».
خداحافظ وزیر
رئیس‌جمهور روز پنجشنبه با قدردانی از خدمات خالصانه و تلاش‌های صادقانه دکتر سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی دولت‌های یازدهم و دوازدهم، به‌ویژه در اجرا و پیشبرد طرح تحول سلامت، استعفای وی را پذیرفت و سرپرست جدیدی را برای این وزارتخانه منصوب کرد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی در حکمی، دکتر سعید نمکی را به‌عنوان سرپرست جدید این وزارتخانه منصوب کرد. نمکی پس از معرفی به‌عنوان سرپرست وزارت بهداشت گفت: «من هفته گذشته با وزیر بهداشت ملاقات داشتم و با توجه به اینکه ایشان یکی از وزرای فعال دولت است، درخواست کردیم بمانند و ما نیز هر کمکی که بتوانیم انجام می‌دهیم، اما به‌صورت ناگهانی استعفا دادند.» محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در واکنش به استعفای قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت نوشت: «طرح تحول سلامت نافع برای مردم و پراهمیت برای دولت است. پشتیبانی از آن‌ را همواره بر خود فرض دانسته و همچنان می‌دانم. از این‌رو از زحمات جناب آقای دکتر حسن قاضی‌زاده‌هاشمی با وجود همه انتظارات و تکدرها، قدردانی کرده و برای ایشان آرزوی توفیق روزافزون در خدمتگزاری به مردم دارم».
فرهنگ استعفا و وزیر پرسپولیسی!
استعفای وزیر بهداشت واکنش‌هایی به دنبال داشت چنان‌که عضو فراکسیون امید مجلس تصریح کرد:‌ درست است که وزرا باید چانه‌زنی‌‌های خود را انجام دهند اما استعفادادن وزرا باعث می‌شود که فردا معلمان هم انتظار داشته باشند که وزیر آموزش و پرورش استعفا دهد، کشاورزان هم انتظار پیدا می‌کنند که وزیر جهاد کشاورزی استعفا دهد یا روستاییان هم انتظار پیدا می‌کنند که مثلا برای مسائل آب وزیر نیرو استعفا دهد، در نتیجه بنده این روش را مناسب نمی‌بینم و نباید فرهنگ استعفا برای گرفتن امتیاز باب شود، اما بهداشت و درمان هم جزو اصول اولیه کشور ماست که باید رعایت شود. اصغر سلیمی درباره اینکه اگر استعفای مسئولان و تحصن نمایندگان بخواهد رویه‌ای برای امتیازگیری شود، این رویکرد به کجا ختم خواهد شد، گفت: به‌نظر من اعضایی که در دولت هستند یعنی وزیران خودشان می‌دانند که بودجه ما در چه وضعیتی است. قطعا ما اگر بودجه را به قسمتی اضافه کنیم، از بخش دیگر کم خواهد شد. کل بودجه ما یک ظرف است و اینطور نیست که اگر بودجه یک حوزه را زیاد کردیم بتوانیم از منبعی دیگر کمبود به وجود آمده را جبران کنیم. مازیار ناظمی، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ورزش واکنش عجیبی به احتمال جدایی دکتر قاضی‌زاده از کابینه دولت نشان داده است. وی معتقد است: «در صورت کناررفتن وزیر بهداشت، کابینه دولت یک وزیر تمام‌عیار پرسپولیسی را از دست می‌دهد!»