روزنامه ابتکار
1397/10/20
اردلان سرفراز در خصوص شکایتش از سه خواننده مطرح، رضایت داده و پرونده مختومه شده است
پایان خوش یک شکایتفاطمه امین‌الرعایا
اواسط مهرماه سال گذشته بود که خبری در تمام رسانه‌ها منتشر شد، کاربران شبکه‌های مجازی هم درباره جوانب مختلفش اظهارنظر می‌کردند. خبری که نوید آینده بهتری را برای صاحبان شعر و ترانه می‌داد؛ خبر از این قرار بود که «رضا صادقی»، «سینا سرلک» و «علی لهراسبی» با شکایت اردلان سرفراز، ترانه‌سرا، به دلیل خواندن ترانه‌های «سوغاتی» و «محتاج» به دو سال حبس محکوم شدند. اما حالا پس از حدودا سه ماه این پرونده با رضایت سرفراز مختومه اعلام شد. اما این اتفاق چه دستاوردهایی برای دنیای شعر و ترانه و موسیقی داشت؟
19 مهرماه سال 96، خبری مثل بمب در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی صدا کرد. بنابر این خبر، علی لهراسبی، سینا سرلک و رضا صادقی (خواننده) به اتهام مشارکت در سرقت ادبی از سوی شعبه ۱۰۶۰ دادگاه کیفری دو مجتمع قضایی کارکنان دولت تهران گناهکار شناخته شدند که رای صادره برای این سه خواننده مطرح و مردمی تحمل دو سال حبس تعزیری بود. علی لهراسبی و رضا صادقی ترانه «سوغاتی» از اردلان سرفراز را خوانده و منتشر کرده بودند؛ قطعه «برخیز» با صدای سینا سرلک که به عنوان یکی از قطعات سریال پربیننده شهرزاد منتشر شده بود نیز در گذشته با صدای ابراهیم حامدی و با نام محتاج منتشر شده بود که سروده اردلان سرفراز است. اردلان سرفراز با وکالت صالح دادگر پیگیری‌های لازم را انجام داد. این پرونده در دادگاه فرهنگ و رسانه بررسی و منجر به صدور کیفرخواست شده بود. در نهایت این سه خواننده محکوم شناخته شدند.
2 ماه بعد، یعنی 7 آذر 96، عباس پوریانی رئیس کل محاکم تهران در حاشیه بازدید و ملاقات‌های مردمی از مجتمع قضایی کارکنان دولت در پاسخ به سوال خبرنگاران در خصوص آخرین وضعیت پرونده سه خواننده متهم به سرقت ادبی گفته بود: «با توجه به واخواهی‌ای که از سوی متهمان و وکلای آنها صورت گرفته، حکم غیابی دو سال حبس تعزیری این افراد به موجب رای صادره به یک سال حبس تعزیری تقلیل یافته است». حالا بر اساس آنچه ایرنا منتشر کرده است، با توجه به عذرخواهی رسمی این سه خواننده، اردلان سرفراز رسماً رضایت داده و پرونده مختومه شده است.
اما این اتفاق و محکومیت این سه خواننده مطرح در دادگاه، چه آورده‌هایی را برای ترانه‌سراها و شاعران به همراه داشت؟ حق نشر، حق تکثیر یا کپی‌رایت ،مجموعه‌ای از حقوق انحصاری است که به ناشر یا پدیدآورنده یک اثر منحصربه‌فرد تعلق می‌گیرد و حقوقی از قبیل نشر، تکثیر و الگوبرداری از اثر را شامل میشود. دو کنوانسیون مهم بین‌المللی در زمینه حق نشر وجود دارند، یکی کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری و دیگری کنوانسیون جهانی حق نشر. اما ایران تاکنون عضو هیچ یک از این کنوانسیون‌ها نشده است. با این حال سال 1348، قانونی تحت عنوان «قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان» از سوی مجلس شورای ملی تصویب شد و مجلس شورای اسلامی هم در سال 1389 اصلاحیه این قانون را به تصویب رساند. اما این قانون تا به حال چندان اجرایی نشده است. هر روز شاهد سرقت‌های ادبی و هنری هستیم بدون اینکه فرد خاطی مورد پیگرد و مجازات قرار بگیرد.
شکایت اردلان سرفراز شاید یکی از مطرح‌ترین پرونده‌های رسیدگی به کپی‌رایت در بین هنرمندان باشد که در نهایت به نتیجه رسید. اوایل سال هم ماجرای برداشت‌های بی‌اجازه حمید هیراد خبرساز شد که حاصلش عذرخواهی رسمی او از تمام کسانی بود که به نحوی در آن ماجرا حقوق‌شان نادیده گرفته شده بود.
از سوی دیگر این اتفاق باعث شد، برخی خوانندگان هم برای مواجه نشدن با پیامدهای احتمالی بعدی و همچنین رعایت حقوق ترانه‌سراها، قبل از بازخوانی اثر از ترانه‌سرا کسب اجازه کنند. به طوری که در شهریور ماه امسال، مهران مدیری در کنسرتش هنگام اجرای ترانه «سوغاتی» بگوید: «ما به اردلان سرفراز، شاعر نازنین این ترانه زنگ زدیم و از او اجازه گرفتیم و او با بزرگواری گفت بخوانید».
پیش از این، علیرضا آذر درباره سرقت شعر به «ابتکار» گفته بود: سرقت شعر چه به منظور زمزمه عادی باشد چه به عنوان یک کار حرفه‌ای، در هر صورت سرقت اندیشه است و نمی‌شود با این نوع سرقت به راحتی کنار آمد. بسته‌های اندیشمند زندگی را یک شخص بدون اجازه توسط شخص دیگری دریافت میشود و این شخص حتما بایدحق و حقوق مولف را بپردازد.
این ترانه‌سرا درباره برگزاری چنین دادگاهی در حمایت از حق و حقوق ترانه‌سرا و تاثیرش بر دنیای موسیقی گفته بود: این اتفاق واقعا اتفاق خوبی است. من از اینکه این سه دوست عزیزی که خیلی هم به آنها علاقه دارم گرفتار چنین ماجرایی شده‌‌اند بسیار متاسفم. البته من مطمئنم این ماجرا یک بازی بوده و اتفاق به خصوصی نبوده و نیت سویی داشته‌اند. اما از آن طرف نسبت به ساز و کار رعایت شده نسبت به کپی‌رایت برنامه‌ها بسیار راضی و خوشحالم که شاعر حاشیه امنیت را احساس میکند و در شرایطی قرار می‌گیرد که احساس میکند دنیای پیرامونش دنیای امانت‌داری است. این موضوع به شاعر دلگرمی می‌دهد. گاهی پیش می‌آمد که شعری را می‌نوشتیم و در انجمنی قرائت می‌کردیم. بعد این شعر از انجمنی در استان دیگر سر درمی‌آورد. این خطر همیشه احساس می‌شد.
عبدالجبار کاکایی، شاعر و ترانه‌سرا، درباره تاثیر شکایت قانونی سرفراز و به نتیجه رسیدنش بر دنیای شعر و ترانه و ایفای حقوق ترانه‌سراها به «ابتکار» می‌گوید: این اتفاق بیش از هر چیز مسئولیتی را به دولت و نهادهای نظارتی یادآور شد که مراقب موضوعی به نام «کپی‌رایت» باشند. مسئله‌ای که به نظر می‌رسد در اراده فرهنگی وزارتخانه ارشاد نیست و دولت‌های متولی، چندان تلاش نکردند تا از مسئله کپی‌رایت به شکل قانونی مراقبت کنند. اساسا تنها وظیفه‌ای که همه دولت‌ها در خصوص انتشار آثار هنری به عهده دارند، رسیدگی به موضوع کپی‌رایت است، اما ما کپی‌رایت را رها کردیم و به نظارت چسبیده‌ایم. یعنی مراقبیم کلمه‌ای به امنیت اخلاقی و ملی خدشه وارد نکند اما از سوی دیگر به حقوق مولفان و مصنفان خصوصا در حوزه موسیقی، که نمی‌خواهند سر به تنش باشد، رسیدگی نمی‌کنیم. باید برخورد منطقی‌ای با این موضوع صورت بگیرد. موسیقی یکی از هنرهای هفتگانه است. ارزش و شان آن کمتر از ادبیات، سینما و ... نیست. بنابراین باید برنامه‌ریزی دقیق و حرفه‌ای در خصوص تمام جوانب و بخش‌های این موضوع صورت بگیرد نه اینکه مثل یک موجود ترسناک فقط مراقبش باشند که مسئله‌ای ایجاد نکند. بیایند حقوق قانونی‌اش را در نظر بگیرند. تنها مراقبند که از موسیقی خطا و بزهی سر نزند که جامعه را آلوده کند.
او می‌افزاید: تنها موضوعی که دیدم در این حوزه به خوبی دنبال شد، شکایت حقوقی آقای سرفراز بود که عادلانه هم در موردش حکم صادر شد. گذشت آقای اردلان سرفراز را هم نشانه ای از منش ایرانی می‌دانم که جزو ویژگی‌های فرهنگی ماست و نشان می‌دهد، خارج از ایران زیستن به این منزله نیست که روح و تن و روانش در مملکت نباشد.
کاکایی، درباره اینکه چرا ترانه‌سراها به دنبال شکایت و ایفای حقوق‌شان از طریق قانون نیستند، می‌گوید: خیلی از ترانه‌سراها دردسر دنبال کردن این پرونده‌ها را به جان نمی‌خرند و شکایت نمی‌کنند.
این پرونده با خوبی و خوشی تمام شد، اما باید امیدوار بود که این اتفاق آغاز راهی باشد برای پیگیری هرچه بیشتر حقوق هنرمندان.
سایر اخبار این روزنامه
« ابتکار» موضوع تحریمهای جدید اتحادیه اروپا بر دو شهروند و وزارت اطلاعات ایران را بررسی میکند
ژوبین صفاری
تاوان شفافیت را بپردازیم
اردلان سرفراز در خصوص شکایتش از سه خواننده مطرح، رضایت داده و پرونده مختومه شده است
احسان فلاحت‌پیشه، کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با «ابتکار»:
تئاتر گیشه‌ای از تولید اندیشه بازمی‌ماند
سرنوشت طرح ترافیک 98 پایتخت چه زمانی مشخص میشود؟
معمای تکراری طرح ترافیک
«ابتکار» از موافقت نمایندگان با کلیات طرح استانی شدن انتخابات گزارش می‌دهد
تصویب کلیات طرحی برای تقویت تحزب
پایه‌های تشنه سی‌و‌سه پل پس از 2 سال در آب سیراب می‌شوند
جریان موقت زندگی در رگ‌های اصفهان
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار مردم قم:
مقابل توپ و تشر آمریکا و اروپا پس نزنید
رئیس‌جمهوری در هیئت دولت:
همه‌چیز بر مبنای رای مردم است
زمینه‌سازی برای برجام‌ها را از بین ببرید!
رئیس جمهوری در جلسه شورای عالی فضای مجازی:
فرصت‌های فضای مجازی در تحریم به سمت کمک به تولید و اشتغال هدایت شود
خروج نیروهای آمریکایی از سوریه؛ زمینه‌ها و پیامدها
