میزان تحقق اهداف انقلاب در چهل سالگی

با مرور شعارهای روزهای 12و 22بهمن 57 و ایامی که نقاط عطف انقلاب اسلامی، این درک حاصل خواهد شد که مردم به صورت خودجوش به دنبال سه هدف استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بودند و از این سه موضوع به عنوان مطالبات اساسی انقلاب اسلامی یاد می‌کردند. اکنون کشور در آستانه چهل سالگی انقلاب اسلامی است که باید به ارزیابی میزان تحقق این سه مطلب پرداخت. درباره مولفه نخست که استقلال سیاسی است این هدف بسیار مهم و استراتژیک حاصل شده به ویژه اگر این موضوع در مقایسه با دوران قبل از انقلاب باشد که کشور از این حیث کاملا وابسته به آمریکا و غرب و برای تصمیمات مهم فاقد اختیار و استقلال بود. هدف دوم این انقلاب، آزادی بود و هست که از جهت وابستگی به غرب باید اذعان داشت امروز در جمهوری اسلامی ایران تصمیمات مرتبط با حوزه سیاست خارجی صرف نظر از صحیح بودن یا نبودن در منظومه درونی نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته می‌شود و نقشی از تاثیرگذاری غرب در آن نیست. در بخش سوم که جمهوری اسلامی است نیز باید اذعان داشت هنوز این موضوع به نحوی که رضایت‌بخش باشد کامل محقق نشده است. جمهوری اسلامی در آنجا که تعیین تکلیف ارکان انتخابی آن متاثر از رأی و اراده مردم از صندوق آراست، محقق شده اما دموکراسی اسلامی کامل فراتر از مردمسالاری انتخاباتی، هدفی است که هنوز به آن نرسیده است. نکته مهم‌تر آنکه در آن زمان مختصات جامعه ایران از نظر داخلی و بین المللی کاملا با شرایط فعلی متفاوت بود. به عنوان مثال در آن زمان 75درصد جمعیت ایران روستانشین و فقیر و 25درصد تنها در شهرها زندگی می‌کردند و سایر مشخصات و مختصاتی که می‌توان برای جامعه آن روز برشمرد. اما امروزه افرادی که در بهمن57 به دنیا آمده‌اند در سن 40سالگی هستند، فلذا امروز جمهوری اسلامی ایران با نسل دیگری رو‌به‌روست و طبعا این نسل مطالبات خاص خویش را دارد، هنجارهای مورد نظر خود را می‌طلبد، ارزش‌ها، معیارها و مقیاس‌های متناسب با شرایط روز دنیا، منطقه و کشور را مطالبه می‌کند. تصور آن است که یکی از دلایل مهمی که ناشی از عدم دریافت واقع‌بینانه از شرایط و دستاوردهای انقلاب اسلامی است برقرار نبودن فرآیند مستمر گفت‌وگوی بین نسلی است. اگر با معیارهای نسلی که شاهد دوره قبل از انقلاب بودند مقایسه کنید مختصات شرایط امروز کشور از منظر این سه شعار اصلی که سه هدف اساسی انقلاب بوده با نگاه نسلی که آن زمان را ندیده و می‌خواهد امروز را ارزیابی کند، به نظر می‌آید که از جهت آن‌که خاستگاه نسلی متفاوتی دارد، شاید به نگاه مشابه نسل قبل نرسید. گفت‌وگوی بین نسلی می‌تواند از یک سو شرایط آن روز کشور را که در آن فضا انقلاب صورت گرفت، به نحو مطلوبی برای نسلی که در آن دوران نبوده هویدا سازد و از سویی مطالبات نسل نوین کشور را که در دنیای مجازی و جهان اطلاعاتی بسر می‌برد برای نسل گذشته تبیین و ترسیم کند تا در نتیجه این گفت‌وگوی نسلی به یک مفاهمه واقع‌بینانه برسد.
* عضو شورای شهر تهران