روزنامه قانون
1397/11/08
«شاهرود» زیر آوار معدن «شاهوار»
معادن به يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي محيط زيست در دهه گذشته تبديل شده‌اند. معادني كه بي‌محابا مي‌تازند و محيط زيست را قرباني مي‌كنند و مسئولان نيز دلخوش به عوارض آلايندگي آن‌ها، سكوت مي‌كنند؛ عوارض آلايندگي كه براساس آمار در بخش‌هاي ديگر هزينه مي‌شود و هيچ‌گاه از ميزان آلايندگي معادن نمي‌كاهد. هر ازگاهي نيز خبر تعطيلي معادن در روزهاي ناسالم به‌گوش مي‌رسد؛ تعطيلي‌هايي كه مقطعي بوده و دردي از مشكلات شهر، شهروندان و محيط زيست درمان نمي‌كند. معادن يا در كنار شهرها نفس شهروندان را بريده‌اند يا به دور از شهرها، در جنگل، دشت و كوه، نبض حيات را كند كرده‌اند. يكي از معادني كه در اين سال‌ها جنجال‌هاي فراواني داشته و فعاليت آن همواره مورد اعتراض كارشناسان، كنشگران محيط زيست بوده است؛ معدن‌كاوي در كوهستان «شاهوار» است. معدني كه نه‌تنها زندگي را براي مردم آن منطقه جهنم كرده و سلامت آن‌ها را نشانه رفته است، بلكه درحال بلعيدن كوهستان نيز است. فعالیت‌های معدن کاوی این منطقه موجب تخریب بخش‌های بزرگی از خاک، ریشه‌کنی صدها درخت ارزشمند و ممنوع‌القطع «اوروس» و تخریب زیستگاه حیات وحش و آوارگی و مرگ آن‌ها و در یک کلام نابودی اکوسیستم ارزشمند شاهوار شده است.چهارسالی میشود که تخریب کوهستان «شاهوار» با معدن‌کاوی و باوجود تلاش شهروندان و کنشگران برای توقف اين تخریب بی‌مجوز، ادامه دارد. در روز «هوای پاك» معترضان دوباره مطالبات خود را بیان کرده و از مسئولان درخواست کردند تا اجازه تمدید این معدن‌کاوی مخرب را ندهند. شاهوار این بار شاهد اجتماعی باشکوه‌تر از سال‌های قبل بود. اگر در سال گذشته هیچ مسئولی در «همایش آینده طبیعت ایران» که به بهانه نجات شاهوار تشکیل شده بود، شرکت نکرد، امسال نمایندگان مردم در پارلمان شهری، بیرق دار نجات شاهوار بودند.
معدن‌كاوي، بلاي جان مردم شاهوار
« تمدید مجوز برداشت معدن بوکسیت، یعنی مرگ شاهرود،بسطام و روستاهای تغذیه کننده از شاهوار باشکوه». این را حسینعلی سمیعی، رییس شورای اسلامی شهر شاهرود در گردهمایی نکوداشت «روز ملی هوای پاک» در جمع هزاران نفر از مردم منطقه فریاد زد. او ضمن بیان تخریب‌ها و فجایع معدن‌کاوی «معدن بوکسیت تاش» در کوهستان «شاهوار» گفت: نگرانی‌ها درصورت تمدید مجوزهای این معدن، که مهلت آن اسفند امسال به اتمام می‌رسد، دوچندان می شود. سمیعی با تاکید بر اینکه سالانه در حدود 600 هزار تُن سنگ خالص از کوه شاهوار استخراج شده گفت: « براساس آمار ارائه شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس، تاکنون یک میلیون و 400هزار تُن سنگ برداشت شده و بر اثر این برداشت، یک میلیون و 680هزار تُن، باطله نیز در محل دپو شده است. در خرداد امسال، آب منطقه ای شاهوار، نمونه‌گیری و آزمایش‌هایی روی آب این منطقه انجام شد که نتیجه آن افزایش پنج برابری آلومینیوم و سرب را نشان می‌داد. پزشکان می گویند که وجود بیش از حد آلومینیوم، موجب پوکی استخوان، زوال عقل و تولد نوزادان نارس میشود. جاده‌های ایجاد شده در کوه، رفت و آمد بیش از 80 کامیون در روز، نخاله‌ها و باطله‌های دپو شده و ایجاد ریزگردها از عوارض ظاهری این اقدام است. همچنین در شاهوار 235 هزار مترمکعب آب ذخیره شده كه از جمله عوارضي كه در اثر اين معدن‌كاوي نادرست در آينده گریبان‌گیر مردم میشود، از بین رفتن ذخیره‌گاه آب زیرزمینی است».
مجوز را تمديد نكنيد
امیر حسین ولیان، دبیر ستاد مردمی حفاظت از طبیعت شاهرود، نيز درباره معدن‌كاوي در اين منطقه گفت: « شاهوار، پشتوانه حیات و زندگی در این شهرستان و منطقه است و هوای پاک در این جا نیز، مدیون این کوه و طبیعت بکر آن است. برداشت غیراصولی «بوکسیت تاش» و «سیاه رودبار» شاهوار را نابود می‌کند و ظاهرا عده‌ای به این نکته بی‌توجه هستند. تا چند هفته آینده، مجوز برداشت از این معدن پایان می‌یابد و برای تمدید 10 ساله در خواست مجوز شده است. ما مردم شهرستان شاهرود از مسئولان تقاضا داریم با عدم تمدید دوباره برداشت از معدن شاهوار، زندگی دوباره را به این منطقه هدیه داده و مردم را خوشحال کنند».
وعدهاي بي‌عمل
کارشناسان درباره «شاهوار» می‌گویند سرزمین شاهرود و بسطام و روستاهای اطراف، اگر شاهوار را نداشتند، نه آب شیرین داشتند و نه مأمنِ فرزانگانی چون بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی بودند. اجتماع پرجمعیت مردم شاهرود برای دفاع از «شاهوار» این قله تاریخی که مخزن تامین آب برای شهرهای پایین دست است و اعتراض آن‌ها به تداوم عملیات آن، به بهانه بهره‌برداری‌های معدن بوکسیت در مهم‌ترین و راهبردی‌ترین سازه طبیعی و شکوهمندِ آن سرزمین نیمه خشک، تامل برانگیز بود. نیم دهه میشود که کنشگران محیط زیست و دیگر اقشار مردم شاهرود و بسطام و روستاهای اطراف آن، به دنبال رساندن صدای خود به گوش مسئولان هستند. مسئولانی که به نظر می رسد حتی صدای همطرازان خودشان را نیز نمی‌شنوند چه رسد به صدای مردم. بارها رسانه‌ها از قول مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان نوشته اند که «معدن‌کاوی بوکسیت تاش» نه مجوز ارزیابی دارد و نه مطالعات ارزیابی محیط زیستی و تنها مجوز داره کل صنعت و معدن را دارد؛ او حتی گفته است که اداره کل محیط زیست سمنان برای این معدن‌کاوی بدون مجوز، به دستگاه قضایی شکایت برده و پرونده‌ای را در این‌باره تشکیل داده است. بارها متخصصان و فعالان منطقه با نامه نگاری و بیانیه و سخنرانی و مصاحبه گفته‌اند که میزان برداشت این معدن خیلی بیشتر از مجوز سازمان صنایع و معادن بوده و تخریب‌های زیادی بر جا گذارده است.
صدای مردمان در پای شاهوار آنقدر رسا بوده که حتی معاون وزیر صنایع ومعادن را به این منطقه کشانده و قول رسیدگی به موضوع رابه مردم و فعالان محیط زیستی داده است؛ با این همه اما هیچ اقدام عملی و موثری در این‌باره صورت نگرفته است و عملیات بی مجوز معدن‌کاوی در شاهوار، بزرگ‌ترین کانون آبساز تا البرز شرقی، همچنان ادامه دارد.
بيانيه‌اي براي نجات شاهوار
در پایان این گردهمایی برای نجات شاهوار، بیانیه‌ای از سوی «شبکه تشکل‌هاوفعالان محیط زیست شهرستان شاهرود» صادر شد. در این بیانیه با تاکید بر اینکه حیات منطقه به حیات و زندگی شاهوار متصل است خطاب به مسئولان تاکید شد که طی هفته‌های آتی اعتبار مجوز معدن به اتمام می‌رسد و نیاز به تمدید دارد؛ با عزمی مردانه و راستین اجازه تمدید آن را ندهید و ای کاش شورای تأمین و دادستان مدعی العموم هم به این تهدید بزرگ زندگی و سلامت صدها هزار نفر از مردم اهمیتی می‌دادند و قدمی بر می داشتند.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «همه می‌دانیم که شاهوار، این کوه سرفراز، یگانه پشتوانه حیات و تمدن کهن دشت بسطام و همه شهرستان شاهرود است چرا که منبع اصلی آب‌های جاری و زیرزمینی این سرزمین است. سلامت شاهوار، تأمین کننده بقای ماست وآزردگی‌اش، تهدید جدی برای سلامت و بقای مردم این شهرستان است. معدن بوکسیت تاش و سیاه رودبار که تخریب روباز و گسترده‌ای را از تاش (دامنه جنوب شرقی شاهوار) آغاز کرده و قصد دارد تمامی دامنه جنوبی البرزشرقی تا ارتفاعات «ابرسج» و «میقان» و «قلعه نو» و «ابر» را درنوردد، بزرگ‌ترین تهدید برای هستی و حیات مردم ماست. این تخریب گسترده یعنی تبدیل شاهوار بخشنده آب، به کوهی مرده و کانون وسیع ریزگرد در شمال شرق کشور، یعنی نابود کردن سرچشمه آب های این شهرستان و پایان دادن به هوای پاک و آسمان آبی شاهرود».
در بخش دیگر با تاکید بر اینکه «اگر چه این معدن دارای مجوز است، اما مگر دریاچه ارومیه و زاینده رود، بدون مجوز خشک شدند؟ مگر سد گتوند بدون مجوز، کارون بزرگ را شور کرد؟ اکنون نوبت شاهوار سرفراز ماست؟ تا کی مردم ایران، تاوان خطاهای توسعه ناپایدار را پس دهند؟»
این بیانیه همچنین با تاکید بر اینکه اکنون چند سال است فعالان محیط زیست وبخش بزرگی ازمردم وحتی مسئولان این شهرخواهان نجات شاهوار از تخریب گسترده معدن بوکسیت هستند تاکید داشته: « در حالی که عرصه معدنی وسیع دیگری در همین استان به معدن‌داران تحویل داده شده ولی آن‌ها دست از شاهوار بر نمی‌دارند. آیا ادامه کار این معدن، معنایی جز بی ارزش دانستن جان و زندگی مردم شاهرود دارد؟ آنچه واضح و آشکار است کوتاهی و مماشات ادارات کل منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست و امور آب استان سمنان در قربانی شدن شاهوار و شاهرود است. آیا اگر شهر سمنان با چنین تهدیدی روبه‌رو بود باز هم تا اين حد کوتاهی می کردند؟»
در ادامه این بیانیه، خطاب به استاندار سمنان می‌خوانیم: « استاندار محترم سمنان جناب آقای دکتر آشناگر؛ این همه تبعیض و بی عدالتی و این بی‌توجهی آشکار به حق حیات صدهاهزار نفر مردم شاهرود، نه برازنده نظام جمهوری اسلامی است و نه برازنده دولت تدبیر وامید. از شما می خواهیم با تعطیلی این معدن، به نگرانی عظیم مردم شاهرود پایان دهید و امید به یغما رفته را به شهر ما باز گردانید».
همچنین این بیانیه با تشکر از آن دسته از مسئولان شاهرودي که قدم هایی برای نجات شاهوار برداشته اند، خطاب به آن‌ها می‌گوید: «نماینده محترم، فرماندار محترم، امام جمعه گرامی، شورای شهر محترم و نماینده سابق جناب آقای دکتر جلالی؛ شما را سپاس، اما این کافی نیست. نجات شاهوار عزمی جدی‌تر و تلاشی مستمر می‌طلبد؛ دریغ ندارید که فرصت اندک است و روزهایی سرنوشت ساز پیش رو است. طی هفته‌های آتی اعتبار مجوز معدن به اتمام می‌رسد و نیاز به تمدید دارد. با عزمی مردانه و راستین اجازه تمدید آن را ندهید. ای کاش شورای تأمین و دادستان مدعی العموم هم به این تهدید بزرگ زندگی و سلامت صدها هزار نفر از مردم، اهمیتی می‌دادند و قدمی بر می داشتند».
در انتهای این بیانیه بر این نکته تاکید شده که « مردم غیرتمند شاهرودبرای زندگی خود و فرزندان‌شان ارزش زیادی قائلند و با هیچ‌کس معامله نمی‌کنند و کوتاه نمی‌آیند، مردم ما ایستاده اند و تا «تعطیلی و انتقال معدن بوکسیت تاش» از پا نمی نشینند.
سایر اخبار این روزنامه
انفجار طرحي بنـزيني
حوزه‌علميه برای ابهام‌ها و مشکلات دینی راه‌حل داشته باشد
جنجال وام‌های چند ملیتی در ونزوئلا
جنگ ستارگان
آماده‌باش دربرابر نشست ورشو
راهبرد نوين مصلحتي
«شاهرود» زیر آوار معدن «شاهوار»
ماجر اي اد امه د ار محدود ه طرح تر ا فيك!
فیلترینگ، راه‌حلی است که جواب نمی دهد
قیام علیه سیاست‌های ضدنژادی ترکیه
انفجار طرحي بنزيني
