« ابتکار» چهارمین نشست سوچی میان روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه را بررسی می‌کند

مثلث صلح در معادلات پیچیده
محمدرضا ستاری
چهارمین نشست سه جانبه روسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه در سوچی در حالی روز پنجشنبه به کار خود پایان داد که سه طرف با محوریت مبارزه مشترک با تروریسم، بازگرداندن صلح و ثبات، برقراری آتش‌بس سیاسی و نیز بازگشت آوارگان به سوریه به گفت و گو و رایزنی پرداختند. این مذاکرات که در قالب مثلث آستانه میان سه کشور صورت می‌گیرد، تاکنون دو دستور کار را عملیاتی کرده‌ است. نخست برقراری چهار منطقه آتش‌بس و نیز بررسی کمیته تدوین قانون اساسی به منظور مدیریت سیاسی بحران سوریه در آینده.
در همین راستا، روز پنجشنبه حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان در سوچی روسیه علاوه بر محورهای یاد شده، آغاز فرآیند سیاسی داخلی و نیز همکاری در دوران بازسازی در سوریه را مورد بررسی و تبادل نظر قرار دادند. سه رئیس‌جمهوری همچنین در حاشیه نشست اصلی مذاکراتی دو جانبه را در دستور کار داشتند که در این میان علاوه بر موضوع سوریه، بحث همکاری مشترک دو جانبه نیز مورد توجه قرار داشت. در همین چارچوب در دیدار میان روحانی و پوتین مسئله همکاری‌های راهبردی و همچنین انجام معاملات ارزی ملی دو کشور برای توسعه اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت و در دیدار دوجانبه میان روحانی و رجب طیب اردوغان، طرف ترک از آمادگی آنکارا برای پیوستن به سازوکار مالی ویژه اروپا با ایران خبر داد.


تحلیل محتوای بیانیه سوچی
از سوی دیگر روسای جمهوری سه کشور مثلث آستانه پس از پایان رایزنی‌های خود بیانیه‌ای مشترک منتشر کردند که در آن ضمن بررسی اوضاع میدانی سوریه، بار دیگر بر تمامیت ارزی این کشور تاکید شد. تحولات میدانی سوریه اکنون در حالی رقم می‌خورد که همچنان چند موضوع در اولویت قرار دارد. نخستین مسئله موضوع پیروزی‌های دمشق و به دست گرفتن کنترل بیش از 70 درصد از خاک سوریه است که در این میان علاوه بر تثبیت جایگاه اسد در آینده سیاسی سوریه، موضوع بازگشت این کشور به اتحادیه عرب نیز مطرح می‌شود.
موضوع دوم، بحث ادلب به عنوان آخرین پایگاه مخالفان اسد است که همچنان دارای وضعیتی مبهم است. در این میان از اواسط تابستان امسال موضوع عملیات ادلب برای باز‌پس‌گیری این استان در دستور کار دمشق و مسکو قرار گرفت که با مخالفت غرب و نیز سایر تحولات میدانی، این امر همچنان مسکوت مانده است. به همین دلیل است که برخی تحلیلگران معتقدند موضوع ادلب یکی از مهم‏ترین محورهای چهارمین دور گفت و گوها در سوچی بود. در همین راستا ششمین بند بیانیه سوچی تصریح می‌کند که سه کشور محکومیت و نگرانی جدی خود در ارتباط با تلاش‌های سازمان تروریستی هیئت تحریر الشام برای گسترش کنترل بر این منطقه را ابراز و توافق کردند به طور موثر با این تلاش‌ها مبارزه و برای کاهش موارد نقض در ناحیه کاهش تنش ادلب از طریق اجرای کامل توافقات در خصوص ادلب از جمله تفاهم‏نامه تثبیت وضعیت منطقه کاهش تنش ادلب مورخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۸ گام‌های واقعی بردارند. آنها همچنین بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبههالنصره و تمامی دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یا داعش که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند، تصریح کردند.
استقبال از خروج نیروهای آمریکایی
از سوی دیگر در بند چهارم و پنجم بیانیه نیز با اشاره به موضوع خروج نیروهای آمریکا از سوریه، از این گام به منظور تقویت ثبات در این کشور استقبال و تاکید شد که تمامی تلاش‌ها به منظور ایجاد واقعیات جدید در صحنه میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم را مردود شمرده و اراده خود برای ایستادگی در برابر مقاصد تجزیه‌طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین امنیت ملی کشورهای همسایه را ابراز می‌داریم. در واقع حدود دو ماه قبل دونالد ترامپ اعلام کرد که قصد دارد کلیه نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند. این امر در همان ابتدای کار مورد مخالفت جدی جمهوری‌خواهان آمریکا و نیز اروپا قرار گرفت، به طوری‏که استعفای وزیر دفاع و نیز فرمانده ائتلاف آمریکایی مبارزه با داعش یکی از پیامدهای آن محسوب می‌شود. با این حال آمریکا همچنان با نیروهای دموکراتیک سوریه در حال نبرد با داعش در استان دیرالزور است و دونالد ترامپ مدعی شده که به زودی قرار است خبرهایی از متلاشی شدن این گروه اعلام کند.
این در حالی است که روز گذشته ژوزف ووتل فرمانده فرماندهی مرکزی آمریکا در گفت و گو با سی‌ا‌ن‌ان، ضمن مخالفت صریح با خروج نیروهای آمریکا از سوریه اعلام کرد که تنها زمانی که مطمئن باشیم داعش تهدیدی محسوب نمی‌شود، شکست این گروه را اعلام خواهیم کرد.
شرق فرات
از سوی دیگر در بند هفتم بیانیه سوچی تصریح شده که سه طرف وضعیت در شمال شرق سوریه را مورد بحث قرار دادند و توافق کردند فعالیت‌های خود را به منظور اطمینان از امنیت، ایمنی و ثبات در این مناطق از جمله بر پایه توافقات موجود با احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور هماهنگ کنند. این در حالی است که ترکیه در طول یکسال گذشته شمال سوریه را اشغال کرده و اکنون ماه‌هاست که قصد دارد با پیشروی به سمت شرق فرات یعنی منطقه‌ای که آمریکا در آن حضور نظامی داشته و از یگان‌های مدافع خلق پشتیبانی می‌کند، نسبت به سرکوب کردن این نیروها اقدام کند. در همین راستا پوتین در دیدار خود با اردوغان تصریح کرده که نگرانی ترکیه از مرزهای جنوبی‌اش را درک می‌کنیم. به عقیده ناظران عملیات ترکیه در شمال و شرق سوریه در واقع با چراغ سبز آمریکا و روسیه صورت گرفته و تنها در خصوص رویارویی با یگان‌های مدافع خلق میان آنکارا و واشنگتن اختلاف نظر اساسی وجود دارد.
پیچیدگی‌های کمیته قانون اساسی
همچنین در بخش دیگری از بیانیه مذکور بر عزم سه کشور برای راه‌اندازی کمیته قانون اساسی در اسرع وقت تاکید شده است. در همین رابطه هر چه روسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه تاکید داشتند که ادامه تعامل و هماهنگی با طرف‌های سوری و فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه ضروری است اما تشکیل این کمیته اکنون با مشکلاتی روبه‏رو است، به طوری‏که همچنان در مورد ترکیب اعضای کمیته قانون اساسی که قرار است یک سوم آن را دولت، یک سوم را مخالفان و یک سوم دیگر را نیز از جامعه جهانی تشکیل دهند، اختلاف نظر اساسی وجود دارد و استفان دی‌میستورا نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه قبل از پایان ماموریت خود مدعی شده بود که این کمیته با محوریت تهران، مسکو و آنکارا شکست خورده و هر فرآیندی خارج از سازمان ملل در این خصوص مورد پذیریش این سازمان قرار نخواهد گرفت.
با این حال با توجه به اینکه تحولات بحران سوریه همچنان پیچیده رقم می‌خورد، روسای جمهوری سه کشور در مورد بازگشت آوارگان و زندانیان دو طرف منازعه نیز به گفت‏وگو پرداخته و اعلام کردند که تا نشست بعدی که میزبان آن ترکیه خواهد بود به هماهنگی راهبردها برای مدیریت بحران سوریه ادامه خواهند داد.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» به مناسبت درگذشت پوران شریعت رضوی از نقش اجتماعی او در زندگی علی شریعتی گزارش می‌دهد محمدعلی وکیلی راه طی شده و باده‌های ناخورده «ابتکار» زیرساخت‌ها و زمینه‌های حضور حداکثری زنان در انتخابات را بررسی می‌کند سهمیه ویژه برای زنان در انتخابات «ابتکار» از توصیه‌های رهبری برای سپردن انقلاب به دست جوانان در «گام دوم انقلاب» گزارش می‌دهد « ابتکار» چهارمین نشست سوچی میان روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه را بررسی می‌کند سهم ایران از گردشگری الکترونیک در جهان چقدر است؟ جای خالی سفرهای آنلاین‌ در گردشگری ایران گزارشی از تماشاخانه «ایران‌شهر» در چهارمین روز از سی‌و‌هفتمین تئاتر فجر درد و خستگی در عصر پنجشنبه وحشتناک است رضا صادقی در گفت‌وگو با «ابتکار» مطرح کرد کدام «جشنواره موسیقی فجر»؟! روحانی در اجلاس سه‌‌جانبه روسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه: حضور نیروهای خارجی از‌جمله آمریکایی‌ها باید هر چه سریع‌تر خاتمه یابد بادامچی: نباید با اختلافات برخورد ریشه‌ای شود