از تولوز تا تهران؛ چهل سال

علی آهنگر- هنوز در خاورمیانه فقط براى دیدن لکه اى ابر چشمها به آسمان دوخته مى شد که کودکان ایرانى براى پرواز پرنده هاى آهنین در آسمان بالاى سرشان سوت و هورا مى کشیدند. خیلى زودتر از هر کجاى این منطقه، صنعت هوایى جهان، ایران و تهران را شناخت. فرودگاهى با ٢٠ فروند هواپیما در سال ١٣١٧ در روستایى متعلق به یکى از نوادگان ناصرالدین شاه به نام مهرآباد ساخته شد. فرودگاه بین المللى آبادان در سال ١٣٢٠ توسط صنعت نفت ساخته شد و در نقش فرودگاه کمکى و احتیاطى فرودگاه مهرآباد براى پروازهاى خارجى استفاده مى شد. در سال ١٣٢١ بود که اولین شرکت خصوصى هواپیمایى در ایران تاسیس شد. شرکت ایرانیان ایرویز که به جابجایى بار و مسافر در داخل و خارج از کشور مى پرداخت. این شرکت یک پرواز هفتگى نیز به اروپا داشت. شرکت هواپیمایى پرشین ایر سرویس در سال ١٣٣٣ تشکیل شد و پروازهایى را به طور مرتب به بیروت، پاریس، لندن، ژنو و بروکسل انجام مى داد. در نیمه اسفند ١٣۴٠ این دو شرکت خصوصى با یکدیگر ادغام شدند و شرکت هواپیمایى ایران ایر را با نشان هما به وجود آوردند. بدینسان، ایران ایر قدیمى ترین شرکت هواپیمایى خاورمیانه لقب گرفت. در دهه پنجاه تمام ناوگان ایران ایر به هواپیماهاى جت از نوع بویینگ مجهز شد. هرچند که نخستین پرواز با هواپیماى بویینگ از سال ١٣۴۴ آغاز شده بود. پس از چندى، هواپیماهاى ایرباس نیز براى اولین بار در خاورمیانه، در فرودگاه بین المللى مهرآباد به زمین نشستند. از پرواز آن شش فروند هواپیماى آ٣٠٠ تا کنون ٣٩ سال مى گذرد. در سالهاى بعد ایران با انواع تحریم ها مواجه شد. تلاشها براى خرید ایرباس هاى جدید حتى در دوران اصلاحات نیز به دلیل تحریم ها و ممانعت آمریکا به نتیجه نرسید تا آنجا که ایران ناچار شد پنج فروند هواپیماى ایرباس دست دوم از ترکیه و دو فروند از یونان خریدارى کند. هواپیماهاى بویینگ و ایرباس ایران ایر حالا خیلى از عمرشان مى گذشت. آنقدر که فرودگاه هاى اروپا به دلیل نا ایمن بودن اجازه پرواز به آنها را در آسمان خود نمى دادند. فرسودگى، کهنگى و نا ایمن بودن در حالى صفت ناوگان هوایى قدیمى ترین شرکت هواپیمایی خاورمیانه یعنى هما مى شد که بتدریج امارات ، قطر و بحرین جایگاه جهانى ایران ایر را از آن خود کردند. فرسودگى ناوگان هواپیمایى ایران ایر، جایگاهى بیشتر از درجه دوم حتى در خاورمیانه نیز براى او به جا نگذاشته بود. حالا بعد از ٣٩ سال، یک بار دیگر فرودگاه بین المللى مهرآباد براى فرود یک فروند ایرباس جدید در پنجشنبه ٢٣ دیماه ١٣٩۵ آذین بسته شد. پروازى که از تولوز، شهر صنعتى جنوب فرانسه تا تهران چهل سال به طول انجامید. نشستن ایرباس در تهران، یعنى پرواز کردن تحریم از ایران.