روزنامه جمهوری اسلامی
1398/03/13
نشست ضد ایرانی مکه و دستورکارهای جدید دستگاه دیپلماسی ایران
دکتر محمدمهدی مظاهریاستاد دانشگاه
در واپسین روزهای هفته‌ای که گذشت، دو دستور کار دیپلماتیک متفاوت و موازی در جنوب و شمال خلیج فارس، در جریان بود؛ در حوزه جنوبی عربستان سعودی که در ماههای اخیر به دلیل اعدام‌های بدون محاکمه شهروندان خود، مثله کردن روزنامه نگار سعودی در ترکیه و البته ایجاد فجایع انسانی و جنایات جنگی مکرر در یمن تحت فشار است، تلاش کرد تا با برگزاری سه نشست عربی- اسلامی، اندکی از بار فشارها بر خود بکاهد و نوک پیکان اعتراضات و محکومیتها را بار دیگر متوجه جمهوری اسلامی ایران کند.
در نتیجه دو نشست فوق‌العاده سران شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب روز پنج شنبه و چهاردهمین نشست سران سازمان همکاری اسلامی روز جمعه در شهر مکه برگزار شدند که هدف از برگزاری آنها در روزهای پایانی ماه رمضان و در شهر مکه ایجاد اتحاد گسترده علیه ایران به بهانه واهی دست داشتن تهران در حمله به نفتکش‌های اماراتی در بندر الفجیره و همچنین هدف قرار دادن خط لوله نفت عربستان بود.
اهمیت ائتلاف سازی بر علیه ایران در مقطع کنونی تا جایی بود که پادشاه سعودی حاضر شد مواضع سرسختانه علیه قطر را نیز کنار بگذارد و از امیر این کشور هم دعوت کرد تا بعد از آن همه تحریم‌ها و میانجیگری‌های بدون نتیجه کشورهای مختلف در این نشست ضد ایرانی حضور داشته باشد.
نتایج نشستهای سه گانه مکه در برخی موارد همچون بیانیه کنفرانس فوق‌العاده کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب تا حد زیادی مطابق میل عربستان سعودی پیش رفت؛ چرا که کشورهای شرکت کننده(البته به جز عراق)خواهان اقدامات قاطع جامعه جهانی علیه نظام ایران شدند و اقدامات انجام‌شده توسط آمریکا برای مقابله با ایران را مورد تمجید قرار دادند. با این وجود نشست سازمان همکاریهای اسلامی چندان انتظارات عربستان را تامین نکرد، چرا که نمایندگان بسیاری از کشورهای اسلامی کوشیدند از اشاره به نام ایران در سخنرانی‌های خود اجتناب کرده و بی‌توجه به اغراض سیاسی عربستان علیه ایران به مساله فلسطین بپردازند؛ در نتیجه در بیانیه پایانی این نشست تنها به وظیفه جامعه جهانی در ایجاد صلح و امنیت در خلیج فارس اشاره شد.
با این وجود درحالی که عربستان و تعدادی از کشورهای همسو با آن تلاش کردند در نشستهای سه گانه مکه به پخت و پز سیاستی ایران هراسانه بپردازند، در شمال خلیج فارس دستور کار دیپلماتیک متفاوتی در جریان بود که «اعتماد سازی» و «بازگشت به هدف و آرمان مشترک جهان اسلام» در محور آن قرار داشت. بدین ترتیب از یک سو وزیر امور خارجه کشورمان پیشنهاد امضاء یک «معاهده عدم تجاوز با کشورهای حاشیه خلیج فارس» را ارائه کرد و ازسوی دیگر ملت ایران که این روزها در اثر فشارها و تحریم‌های ظالمانه آمریکا شرایط اقتصادی و اجتماعی سخت و پر فشاری را تحمل می‌کند، در روز قدس باز هم به میدان آمد و یکصدا فریاد زد که فلسطین و آزادی قدس باید همچنان هدف اصلی جهان اسلام باقی بماند. تلاشهایی که همچون گذشته مورد بی‌توجهی کشورهای عربی به ویژه عربستان قرار گرفت و نتوانست حس برتری جویی، تجاوزگری و منفعت طلبی هیات حاکمه این کشور را مهار کند.
بنابراین، بروز چنین صداهای متناقضی از دو سوی شمال و جنوب خلیج فارس نشان می‌دهد سیاستهایی که در پی ایجاد اختلاف بین کشورهای اسلامی برای ایجاد آشوب، نا امنی و در نتیجه فروش تسلیحات بیشتر در این منطقه بوده اند، تا حد زیادی به بار نشسته‌اند و تعدادی از رهبران کشورهای عربی به سرکردگی عربستان که بقای خود را در ایجاد یک دشمن خارجی جدید می‌بینند، بنایی برای بهبود روابط با ایران و ایجاد یک سیستم امنیتی جمعی با حضور همه کشورهای منطقه ندارند.
در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران چه می‌تواند بکند؟ «تقویت دیپلماسی منطقه‌ای و فرا منطقه ای» و «ائتلاف سازی‌های جدید» می‌توانند برخی از راهکارهای موجود باشند. قدرت دیپلماسی ایران در عراق، لبنان، ترکیه، سوریه و حتی پاکستان سبب شده است تا مقامات این کشورها در شرایط کنونی مواضع دوستانه‌ای در قبال کشورمان در پیش بگیرند و حتی کشوری مثل عراق که به دلیل سیاستهای ملی گرایانه عرب به شدت تحت فشار قرار دارد، در جمع کشورهای عربی حاضر به امضای بیانیه‌ای خصمانه علیه ایران نشود. بنابراین تقویت مناسبات و چانه زنی‌های دیپلماتیک، افزایش مناسبات و وابستگی‌های تجاری و بازرگانی و گسترش مناسبات سیاسی و مذهبی می‌تواند به تدریج کشورهای همسایه را از موضع دشمنی و ایران هراسی به سمت همکاری و دوستی سوق دهد.
نکته دیگر اینکه ایران باید فکری برای تقویت موضع استراتژیک خود در حلقه کشورهای عربی بکند و ضمن اینکه باب گفت‌و‌گوهای دیپلماتیک با این کشورها را باز نگه می‌دارد، به فکر ائتلاف سازی با کشورهای اسلامی به نسبت بی‌طرف‌تر از جمله ترکیه، مالزی، پاکستان و برخی کشورهای فرامنطقه‌ای از جمله هند، روسیه، چین و... باشد. جمهوری اسلامی ایران در موقعیت کنونی و خصوصاً با رویکردهای خصمانه اخیر برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و دولت آمریکا، نیازمند داشتن متحدان راهبردی هر چه بیشتر است تا در مواقع لزوم بتواند از حمایتهای آنها سود برده و فشار‌های وارده ازسوی کشورهای متخاصم را با کمک آنها تعدیل نماید. بنابراین نشستهای ضد ایرانی مکه می‌تواند تلنگری برای دستگاه دیپلماسی ایران باشد که باید هر چه سریعتر برای انجام این مهم اقدام کند.
سایر اخبار این روزنامه
82 درصد مخازن سد‌های کشور پر آب شد
رئیس جمهور :
اهل منطق و مذاکره با کسی هستیم که به احترام سرمیز بنشیند نه اینکه فرمان مذاکره صادر کند!
عقب نشینی مقامات واشنگتن در قبال تهران
شهردار لندن: ادبیات ترامپ مانند فاشیست‌های قرن بیستم است
فقه امام خمینی، فقه زندگی
انصارالله یمن: از مرحله دفاع وارد مرحله حمله شده‌ایم
وزیر بهداشت:
کمبودی در مورد داروهای اساسی وجود ندارد
حرم امام خمینی آماده برگزاری مراسم سی‌امین سالگرد ارتحال
نشست ضد ایرانی مکه و دستورکارهای جدید دستگاه دیپلماسی ایران
رئیس مجلس:
مصوبه دولت درباره قیمت آب و برق مغایرتی با قوانین کشور ندارد
