روزنامه ایران
1398/04/04
مدل معنایی رفتار انتخاباتی در نظام مردم‌سالار دینی
محمدرضا غلامی ٭جمال عرف ٭
در نخستین قسمت از این مجموعه، علاوه بر تبیین برخی مقدمات و کلیات ورود به بحث رأی دادن به مثابه یک «کنش سیاسی در بطن نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان امر گفتمانی»، چارچوب نظری آن مورد اشاره قرار گرفت. در دومین قسمت، به مقوله‌هایی چون تکلیف شرعی و وظیفه عمومی به مثابه دال مرکزی، رأی به مثابه حق‌الناس پرداخته شد و در بخش پیش رو حضور پرشور و حداکثری در انتخابات به مثابه دال شناور، پرداخته میشود.
حضور پرشور و حداکثری در انتخابات به مثابه دال شناور
از جمله مواردی که مؤکداً از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی بر آن تأکید شده (شاید تأکید بر آن از سوی مقام معظم رهبری در مواردی حتی بیشتر از دال مرکزی وظیفه شرعی باشد)، حضور پرشور در انتخابات است. ایشان در مناسبت‌های مختلف، 632 بار بر حضور پرشور و حداکثری در انتخابات تأکید داشته‌اند. علت اینکه حضور در انتخابات به عنوان دال مرکزی انتخاب نشده و به جای آن رأی به مثابه تکلیف و وظیفه شرعی به عنوان دال مرکزی برگزیده شده، این است که همگی دال‌های شناور و از جمله حضور حداکثری و پرشور در انتخابات، در ارتباط با دال مرکزی رأی به مثابه تکلیف و وظیفه شرعی معنا و انسجام می‌یابند. ایشان در مناسبت‌های مختلف چنین می‌فرمایند:
«بنده اصرارم بر حضور حداکثری و عمومی ملت ایران به خاطر این است که می‌بینم و می‌دانم که حضور یکپارچه مردم، حضور پرشور و امیدوارانه و قدرتمندانه مردم موجب میشود که دشمن مأیوس بشود؛ وقتی دشمن مأیوس شد، کارآیی خود را از دست خواهد داد» (بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم – 22/3/1392)
«همه باید تلاش کنند انتخابات، پرشور و با حضور عمومی مردم انجام بگیرد. این موجب میشود کشور مصونیت، اقتدار و امنیت پیدا کند» (بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی – 8/3/1392)
«انتخابات که مظهر حضور مردم است، باید پرشور برگزار شود؛ همه تلاش و همت مسئولان باید این باشد» (بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی – 8/3/1392)
«مسلماً امنیت کشور، مصونیت کشور، پیشرفت کشور، با حضور همگانی و حداکثری مردم افزایش پیدا خواهد کرد» (بیانات در دیدار دست‌‌اندرکاران برگزاری انتخابات -16/2/1392)
«مردم باید همه توجه کنند، بدانند که حضور پرشور و پررونق در انتخابات موجب میشود کشور مصونیت پیدا کند» (بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم – 25/2/1392)
«من بارها گفته‌ام که اصل حضور مردم در انتخابات، حتى از انتخاب اصلح هم مهم‌تر است؛ اگرچه انتخاب اصلح هم بسیار اهمیت دارد» (بیانات در دیدار مردم جیرفت – 17/2/1384)
«در سال 88 مردم با حضور بى‌سابقه خود انتخاباتى را ساماندهى کردند که در تاریخ انقلاب ما - و البته در تاریخ طولانی کشور ما- سابقه نداشت و یک نقطه برجسته و اوج به حساب مى آمد» (پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال 1389 – 1/1/1389)
«فضای کشور را باید فضای علاقه‌مندی و شوقِ به این انتخابات کرد تا مردم بدانند می‌خواهند کار بزرگی انجام دهند» (بیانات در دیدار مردم قم – 19/10/1383)
«ملت ایران باید نشان بدهند که نسبت به مسأله انتخابات بی‌تفاوت نیستند و به این مسأله اهمیت می‌دهند؛ این اساس کار است» (بیانات در جمع مردم پاکدشت – 10/11/1383)
«حضور شما (ملت ایران) در پاى صندوق‌های رأی بارزترین مظهر حضور مردمى است و این پشتوانه انقلاب و کشور است» (بیانات در خطبه‌های نماز جمعه – 24/11/1382)
«مسأله انتخابات ریاست جمهوری هم مطرح است؛ این خودش میدان عظیم و خیلی خوبی است. مسأله اول، مشارکت است. در زمینه مشارکت مردم، هر طور که می‌توانید، روی خانواده‌ها و دوستان‌تان کار کنید. مشارکت، یکی از اساسی‌ترین مسائل است.
حضور مردم برای پیشرفت و صیانت کشور لازم است. نه اینکه اگر عده زیادی شرکت نکردند، اینها به نظام «نه» گفته‌اند؛ به هیچ وجه این طوری نیست. آنهایی که به خاطر «نه گفتن» به نظام نمی‌آیند، درصد خیلی کمی‌اند. یک عده به خاطر بی‌حالی نمی‌آیند؛ یک عده به خاطر بی‌‌حوصلگی نمی‌آیند؛ یک عده روز جمعه کار دیگری دارند و نمی‌آیند؛ اینها را شما راه بیندازید و الّا کسانی که معتقد به نظام و قانون اساسی نیستند و دل‌شان برای بیگانگان و نفوذ آنها پر می‌زند و منتظر آمدن بیگانگان هستند، درصد بسیار کمی‌اند. خیلی‌ها ممکن است پای صندوق‌ها نیایند؛ به خاطر اینکه حوصله‌اش را ندارند، وقتش را ندارند، درست اهمیت قضیه را نمی‌دانند، متوجه تأثیر رأی خودشان نیستند یا به کسی که به او اطمینان و اعتماد کنند، نرسیده‌اند؛ یا کسی را هم که شناخته‌اند، نپسندیده‌اند؛ از این رو، نمی‌آیند. تلاش شما باید این باشد که مشارکت را به معنای حقیقی کلمه حداکثری کنید» (5/3/1384)
حضور حداکثری و پرشور در انتخابات اگرچه مؤکداً از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح شده، اما در ذیل دال مرکزی رأی به مثابه تکلیف و وظیفه شرعی قرار می‌گیرد.در نظام مردم‌سالاری دینی، رأی دادن به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان نظام انتخاباتی را تشکیل می‌دهد. تأکید رهبر معظم انقلاب بر حضور پرشور مردم در انتخابات، گواهی بر این مدعاست. این در حالی است که در نظام‌های سیاسی غربی، رأی دادن به عنوان یکی از نازل‌ترین سطوح مشارکت سیاسی در نظر گرفته میشود. میلبراث برای مشارکت سیاسی 10 سطح قائل است؛ رأی دادن اولین سطح و برخورداری از مقام سیاسی و اداری عالی‌ترین سطح مشارکت سیاسی را تشکیل می‌دهد (راش/ 1387)
در واقع، در مفصل‌بندی نظام مردم‌سالاری دینی، مشارکت انتخاباتی، یکی از دال‌های شناوری است که معنای اصلی آن در حضور حداکثری و پرشور مردم در صحنه انتخابات خود را نشان می‌دهد؛ در حالی که در مفصل‌بندی گفتمانی نظام دموکراسی غربی، معنای والای مشارکت سیاسی به عنوان دال شناور خود را در برخورداری از مقام سیاسی و معنای نازل آن خود را در رأی دادن نشان می‌دهد.
* استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان
** استادیار جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه امام باقر(ع)
سایر اخبار این روزنامه
در صفحه آخر بخوانید
مشارکت وزارت دفاع در تولید مسکن انبوه
بانوان بیایند، می توانیم میزبانی های بین المللی بگیریم
بازسازی اعتماد عمومی به دستگاه قضایی
خسارت 36 هزار میلیارد تومانی مؤسسات غیرمجاز
مردم باید همه چیز را بدانند
<صادر‌کننده سازی> شگرد فرار از بازگشت ارزهای صادراتی
اتخاذ تصميمات مهم اقتصادی مربوط به رئيس‌جمهوری است
نماینده مجلس با دعوت چه کسی به دیدار زنجانی رفت
تدریس برای 500 هزار تومان !
سیلی قرن
خداحافظی همیشگی با برج - باغ‌ها
مدل معنایی رفتار انتخاباتی در نظام مردم‌سالار دینی
نظارت عمومی؛ سازوکاری برای مدیریت امور عمومی
تحریم‌های تازه ترامپ علیه ایران
مقابله با یک تیم تروریستی در آذربایجان غربی
