روزنامه فرهیختگان

افزایش عدالت آموزشی با متمرکز شدن مصاحبه دکتری

واحد علوم و تحقیقات تهران امسال شاهد برگزاری مهم‌ترین مرحله آزمون دکتری است. وارد محوطه علوم و تحقیقات که می‌شوی، با خیل عظیمی از داوطلبانی مواجه خواهی شد که از واحدها و شهرهای مختلف برای انجام مصاحبه به تهران آمده‌اند. با اینکه قرار است برای نشستن در صندلی دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی شهریه بپردازند، اما باز هم برای رسیدن به صندلی موردنظر خود اشتیاق دارند؛ اشتیاقی که البته با نوعی نگرانی و استرس همراه است. دو ساختمان برای این موضوع در نظر گرفته شده است و داوطلبان در سه طبقه برای ورود به جلسه منتظر انجام مصاحبه هستند. چشم که بچرخانی، از هر قشر و گروه سنی در طبقات حضور دارند؛ داوطلبانی از هر رده سنی، از افراد بسیار جوان تا آنهایی که مسن‌تر هستند. داوطلبان براساس لیستی که از سوی مسئول این کار خوانده می‌شود، یکی‌یکی وارد اتاق می‌شوند. در هر اتاق چهار استاد حضور دارند که مسئول ارزیابی علمی آنها هستند؛ استادانی که از تمام واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی به تهران آمده‌اند. این روند قرار است تا 10 مرداد نیز ادامه پیدا کند. هفته اول مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد اسلامی مربوط به ۳۳ رشته گروه علوم‌‌انسانی است که ۱۱ هزار نفر در این گروه برای مصاحبه دعوت شده‌اند. اما شاید این سوال مطرح باشد که این حجم از داوطلبان در واحد علوم و تحقیقات نشانه چیست؟ چون سال گذشته 10 استان برای این امر انتخاب شده بود. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی امسال تصمیم گرفتند این آزمون را دقیق‌تر و عادلانه‌تر برگزار کنند، بنابراین شیوه «متمرکز» را انتخاب کرده و ترجیح دادند این امر را به استان‌ها واگذار نکنند، از این رو تمام داوطلبان امسال برای مصاحبه به تهران آمده و در واحد علوم و تحقیقات حضور پیدا کرده‌اند. هرچند افراد زیادی در بین داوطلبان دیده می‌شوند که چمدان به‌دست به علوم و تحقیقات آمده‌اند و ممکن است این شائبه در ذهن ایجاد شود که برای حضور در تهران مشقات زیادی کشیده‌اند، اما مسئولان دانشگاه تمهیداتی را برای حضور آنها فراهم کرده‌اند تا بتوانند از امکانات اقامتی هتل فرهیختگان دانشگاه در واحد علوم و تحقیقات در مدت زمان حضور در تهران استفاده کنند. برای استفاده از هتل فرهیختگان نیز سامانه‌ای طراحی شده تا آنها برای رزرو محل اقامت به آن مراجعه کنند. وسیله حمل‌ونقل از هتل فرهیختگان تا محل برگزاری آزمون نیز توسط خود دانشگاه فراهم شده است. البته این نکته را نباید فراموش کرد که همین داوطلبان سال‌های گذشته مجبور بودند در بین چند استان سفر کنند و برای هر کدام از گرایش‌های رشته خود به یک شهر خاص بروند و از این نظر هزینه‌های بالایی به‌خاطر حضور استان‌های مختلف کشور به‌منظور شرکت در مصاحبه به داوطلبان تحمیل می‌شد. امسال تمرکز‌گرایی و برگزاری مصاحبه دکتری 98 در واحد علوم و تحقیقات منجر به ایجاد نظم و انسجام مناسب در جهت برگزاری این دوره از مصاحبه‌‌‌های ورود به دکتری شده است. 10 نفر از استادانی که در جلسات مصاحبه امسال حضور داشتند، در حاشیه برگزاری آزمون در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از مزایای برگزاری مصاحبه دکتری به شیوه متمرکز سخن گفتند. این استادان به طور مشترک معتقد بودند در این روش، ارزیابی علمی دقیق‌تر است و امکان تخلف به صفر می‌رسد، چراکه شبهه تاثیر رابطه استاد با دانشجو را برای انتخاب در مقطع دکتری حذف می‌کند. آنها می‌گویند چنین تصوری به درست یا غلط در سال‌های گذشته باعث از بین رفتن اعتماد داوطلبان شده بود، ولی امسال با شیوه متمرکز به عدالت آموزشی نزدیک‌تر شده‌ایم.   ضمانت بیشتری برای سلامت شیوه متمرکز وجود دارد قنبر عباس‌پور، عضو هیات‌علمی واحد تهران- جنوب رشته مدیریت صنعتی مزایا: آزمون وقتی متمرکز برگزار شد، در درجه اول سلامت بیشتری به خود می‌گیرد، چون در جلسه افراد همدیگر را نمی‌شناسند. به‌طور مثال داوطلبی که از تبریز در جلسه حضور پیدا کرده و من که در واحد تهران- جنوب هستم، او را نمی‌شناسم، بنابراین ضمانت بیشتری برای سلامت آن وجود دارد. نکته دیگر اینکه طبیعتا داوطلبان تهران مخصوصا تهران- جنوب و تهران مرکزی از وضعیت بهتری نسبت به داوطلبان شهرستان برخوردار هستند و دلیل آن نیز این است که دانشگاه‌های تهران تیم هیات‌علمی قوی‌تر و امکانات آموزشی بیشتری دارند. ارزیابی علمی: همه داوطلبان انتظار دارند یک مصاحبه به صورت عادلانه برگزار شود. در این روش به این موضوع توجه زیادی شده و براساس امتحان عادلانه و یکپارچه و یک ارزیابی منصفانه دقیق علمی است. این موضوع در روش استانی و منطقه‌ای کمتر دیده می‌شد و به انتظارات داوطلبان در این زمینه پاسخ داده نمی‌شد. داوطلب در یک سطح و توسط اساتید برجسته مورد ارزیابی متمرکز قرار می‌گیرد و مشکلات نمرات سلیقه‌ای نیز به وجود نخواهد آمد.   نظارت دقیق و رعایت حقوق داوطلبان مریم خلیلی عراقی، عضو هیات‌علمی واحد علوم و تحقیقات تهران مزایا: امسال به‌طور استثنا در جلسات مصاحبه به خوبی چیدمان انجام شده و بحث نظارت با هر سال متفاوت است. امسال اساتید و داوطلبان به صورت منصفانه در تمام اتاق‌ها از همه شهرها حضور دارند و این موضوع باعث شده حقوق به صورت مساوی رعایت شود. سال‌های گذشته در بیشتر اتاق‌ها داوطلبان تهرانی حضور داشتند و طبیعتا داوطلبان شهرستانی حق‌شان ضایع می‌شد، اما امسال ترکیبی از تمام افراد وجود دارد. معتقدم امسال بحث نظارت و دسته‌بندی عالی بود. نکته دیگر اینکه امسال در چهار نوبت اوراق مصاحبه به جلسات آورده می‌شود، اما سال‌های گذشته یک بار این کار انجام می‌شد و اوراق را دسته‌ای می‌آوردند، بنابراین امسال سطح تخلفات پایین‌تر بود. ارزیابی علمی: داوطلبان  بسیار آماده و مستعدی در جلسات حضور دارند. مصاحبه‌های دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی به صورتی کاملا سیستماتیک برگزار می‌شود و ارزیابی‌ها بسیار دقیق است. برای هریک از داوطلبان برگه‌‌های مهروموم شده در نظر گرفته شده که نمره مصاحبه‌‌ها در آن برگه‌ها قید می‌شود. البته سال‌های گذشته نیز ارزیابی‌ها دقیق بود، اما امسال به این مهم توجه بیشتری شده است.   روش متمرکز به عدالت نزدیک‌تر است محمدزاده، روابط‌عمومی واحد قزوین در گذشته آزمون‌ها در استان‌ها برگزار می‌شد؛ 50 درصد امتیاز آزمون دکتری کتبی و 50 درصد آن شفاهی است. از 50 درصد تنها 30 درصد آن مربوط به جلسه مصاحبه است. 20 امتیاز نیز کارهای آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی است. 30 امتیاز مصاحبه نیز چارچوب دارد که این چارچوب عبارت است از فن بیان، تسلط و... پس نمی‌توان به‌راحتی امتحان داد. در روش استانی ممکن است سوالات ساده یا سخت‌تر باشد. به‌عبارتی یک داوطلب در یک استان با یک گرایش با سوالات سخت‌تر و یک دانشجوی دیگر با همان رشته گرایش در یک استان دیگر با سوالات راحت‌تر مواجه می‌شود. در روش متمرکز سوالات به یک اندازه و براساس یک چارچوب خاص است. یعنی سوالات با یک چارچوب خاص پرسیده و با یک چارچوب خاص نیز سنجیده می‌شود، بنابراین به عدالت نزدیک‌تر است. در گذشته حضور افراد از شهرهای مختلف و با شرایط گوناگون بود، اما امسال این مشکلات وجود ندارد.   هیچ‌گونه اجحافی در حق داوطلبان نمی‌شود امیرمسعود مظاهری، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم قضایی در رشته حقوق و جرم‌شناسی مشغول مصاحبه هستم؛ متاسفانه کیفیت علمی داوطلبان چندان رضایت‌بخش نیست. البته بسیاری از داوطلبان تسلط زیادی بر گرایش خود دارند. تجمیع مصاحبه‌ها در تهران دارای مزایایی است، یکی از این مزایا اینکه داوطلبان با یک استاندارد واحد و نزدیک انتخاب می‌شوند. در مجموع فکر می‌کنم مزیت این روش نسبت به معایب آن بیشتر باشد. روش متمرکز برعکس روش‌های منطقه‌ای و استانی به عدالت آموزشی نزدیک‌تر است و تقریبا در اغلب موارد فقط به توان علمی داوطلب نمره می‌دهیم و شناخت‌های قبلی تاثیری در انجام مصاحبه ندارد. هرچند باید گفت با توجه به اینکه داوطلبان از تمام استان‌ها و شهرها به تهران آمده‌اند تقریبا شناخت استادان نسبت به آنها صفر است، اما حتی اگر شناخت اندکی نیز وجود داشته باشد در این روش با توجه به حضور تمام استادان از واحدهای مختلف، دیگر ارزیابی علمی براساس شناخت نخواهد بود، بنابراین داوطلبان اطمینان داشته باشند که امسال هیچ‌گونه اجحافی در حق آنها نمی‌شود.   در شیوه متمرکز امکان مقایسه داوطلبان بیشتر خواهد بود مهرداد شکیب، عضو هیات‌علمی واحد کرج رشته مدیریت صنعتی مزایا: سال گذشته یعنی در شیوه استانی یکی از مشکلاتی که وجود داشت این بود که داوطلبان به صورت همزمان در شهرهایی که از هم دور بودند، جلسه مصاحبه داشتند و این رفت‌وآمد باعث می‌شد که به برخی از جلسات مصاحبه خود نرسند. همچنین هزینه، خطر و ریسک رفت‌وآمد بین چند استان باعث می‌شد داوطلبان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کنند. اما خوشبختانه امسال این مشکلات حذف شده و داوطلبان فقط به تهران آمده و این تمرکز کمک زیادی به رفع این مشکلات کرده است. همچنین داوطلبان تنها در چند و گاهی یک روز مصاحبه‌هایشان انجام می‌شود و زمان زیادی را برای این موضوع صرف نمی‌کنند. البته می‌توان سه یا چهار استان را برای روند مصاحبه انتخاب کرد، چراکه برخی شهرها از تهران فاصله زیادی دارند. درنهایت تمرکز‌گرایی و برگزاری مصاحبه دکتری 98 در واحد علوم‌وتحقیقات منجر به ایجاد نظم و انسجام مناسب در جهت برگزاری این دوره از مصاحبه‌‌‌های ورود به دکتری شده است. ارزیابی علمی: با توجه به کیفیت بالاتری که در دانشگاه‌های استان تهران وجود دارد، در شیوه متمرکز ارزیابی دقیق‌تر و بالاتر خواهد بود. همچنین وقتی تمام داوطلبان در یک‌جا حضور داشته باشند قطعا امکان مقایسه نیز دقیق‌تر و بهتر مهیا می‌شود و حق بیشتر به حقدار می‌رسد. باید سعی کنیم با توجه به شرایط موجود مصاحبه‌ها را به شکل استاندارد آن نزدیک‌تر کنیم که حالات مختلف روحی افراد و نوع رفتار مصاحبه‌شونده در نتایج مصاحبه کمترین تاثیر را داشته باشد، البته استاندارد کردن شیوه مصاحبه مقداری مشکل است. هدف مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی از برگزاری آزمون جامع دکتری به صورت متمرکز در واحد علوم‌وتحقیقات، عدالت‌محوری در روند برگزاری و انتخاب دانشجویان براساس توانایی‌های آنهاست.    داوطلبان متناسب با استعدادشان جذب خواهند شد محمدحسن چراغعلی، عضو هیات‌علمی واحد تهران‌جنوب مزایای متمرکز بودن: این شیوه گزینش مناسب‌تر است و داوطلبان در سطح بالاتر و متناسب با استعدادشان جذب خواهند شد. یکی از مزایای اصلی این است که باعث می‌شود داوطلبانی که مستعد تحصیل هستند در یک مجموعه هماهنگ شناسایی شوند و فقط معطوف به این موضوع نباشد که داوطلبان فقط در یک استان مصاحبه و در همان استان جذب شوند. نکته بعدی اینکه شاخص‌های سنجش و اندازه‌گیری که در شیوه متمرکز وجود دارد باعث می‌شود این شاخص‌ها به هم نزدیک‌تر شوند. یعنی اگر گروهی درباره توانمندی داوطلب در یک استان یک امتیاز و گروه دیگر در استان دیگر امتیاز دیگری را بدهند و اختلاف این امتیاز زیاد باشد، در تمرکز این اختلاف کمتر می‌شود. بنابراین می‌توان مطمئن بود که اگر در شیوه متمرکز واریانس هم وجود داشته باشد، در حدی قابل‌قبول‌تر باشد. ممکن است در یک استان داوطلب امتیاز بالاتری بگیرد که حق او نباشد. قاعدتا وقتی این اتفاق بیفتد تمرکز باعث می‌شود داوطلبان در یک بازه زمانی مشخص در تنها یک دانشگاه حضور پیدا کنند و به کیفیت توجه بیشتری می‌شود.   در شیوه متمرکز بهترین افراد انتخاب می‌شوند هیرش سلطان‌پناه، عضو هیات‌علمی واحد سنندج
  مزایای متمرکز بودن: شیوه متمرکز هم دارای نکات مثبت هم نکات منفی است و مزایای متمرکز بودن قطعا بیشتر از استانی است. وقتی چیزی متمرکز شده و در گذر زمان تجربه نیز با آن همراه می‌شود، ساماندهی آن مناسب‌تر خواهد بود. به‌عبارتی سازماندهی شیوه متمرکز نسبت به شیوه استانی راحت‌تر است. وقتی مجموعه داوطلبان آمده و یک تیم مشخص با آنها مصاحبه می‌کند درنتیجه این احتمال وجود دارد که بهترین افراد انتخاب و در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی توزیع شوند. ارزیابی علمی: ارتقای کیفیت دانشگاه آزاد اسلامی از سیاست‌های اعلام ‌شده مسئولان دانشگاه است و در شیوه متمرکز نیز مدنظر خواهد بود. دانشگاه آزاد اسلامی توانسته است شبهه تاثیر رابطه استاد با داوطلب را برای انتخاب در مقطع دکتری حذف کند.   در شیوه متمرکز از اعمال سلیقه جلوگیری می‌شود غلامی جمکرانی، هیات‌علمی رشته حسابداری واحد قم مزایای متمرکز بودن: یکی از مهم‌ترین مزیت‌ها، رعایت یکنواختی در انجام مصاحبه‌هاست؛ یعنی از زمانی که گروه‌های مصاحبه‌کننده مشخص و در یک محل متمرکز شدند، نوعی یکنواختی در مصاحبه‌ها به وجود آمد. در تجربه‌های قبلی یعنی زمانی که مصاحبه‌ها به‌صورت استانی یا همان غیر‌متمرکز برگزار می‌شد، در مراکز استان‌ها نوعی اعمال سلیقه وجود داشت که در شیوه متمرکز از اعمال سلیقه جلوگیری شد. همچنین تعداد سفرهایی که داوطلبان باید در استان‌های مختلف انجام می‌دادند، کاسته شد. این موضوع باعث شد هم بار هزینه‌های مالی آنها کم شود و هم از تعداد روزهایی که قرار بود در سفر باشند، کاسته شد. نحوه ارزیابی علمی: وقتی مصاحبه در یک محل متمرکز می‌شود، استادان می‌توانند اصولی را که برای مصاحبه دارند، هماهنگ کنند. همچنین یک ارزیابی دقیق‌تر از سوی سازمان مرکزی صورت می‌گیرد. امسال شاهد بودیم که نظم بیشتری در نحوه مصاحبه‌ها حاکم بود و نظارت دقیق‌تری روی آزمون قرار داشت که همه اینها به عدالت آموزشی بیشتر کمک می‌کند.   وحدت رویه در شیوه متمرکز رعایت می‌شود حیدرمحمدزاده، دانشیار و عضو هیات‌علمی رشته حسابداری واحد مرند مزایای متمرکز بودن: قطعا متمرکز بودن بهتر است؛ سنوات قبل در استان‌ها سلایق شخصی اعمال می‌شد و داوطلبان اذیت می‌شدند. همچنین گاهی یک داوطلب از جانب چهار استان دعوت به مصاحبه می‌شد که این موضوع هم بار مالی برای آنها به دنبال داشت و هم رفت‌وآمد در بین استان‌ها کاسته می‌شد. همچنین وقتی داوطلبان از چهار استان دعوت به مصاحبه می‌شدند، درنهایت نمرات هر استان نیز فرق می‌کرد که این موضوع باعث می‌شد گزینش برای مرکز سنجش و پذیرش سخت‌تر شود. اما حالا وحدت رویه وجود دارد. به‌طور مثال، الان در رشته حسابداری پنج تیم پنج‌نفره هستیم و قبل از اینکه تیم‌ها را تفکیک کنیم، با مدیرگروه جلسه‌ای برگزار شد و به وحدت رویه رسیدیم که سوالات در چه حدی باشد. نحوه ارزیابی علمی: اساتید مصاحبه‌کننده از تمام استان‌ها در جلسه حضور دارند و لیست اعضای هیات‌علمی با مرتبه دانشیار به بالا از کارگزینی هیات‌علمی واحدهای سراسر کشور دریافت شده است و ارزیابان انتخاب شدند، بنابراین ارزیابی علمی دقیق‌تر صورت می‌گیرد و عدالت آموزشی بیشتر دیده خواهد شد.   حضور یک تیم تخصصی با گرایش مشخص سیدجواد ایران‌بان، دانشیار واحد شیراز مزایا: برای تحصیل در مقطع دکتری، دانشجو باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد؛ با توجه به ظرفیت دانشجویی و تعداد داوطلبان بهترین روش انتخاب، همین روش آزمون مصاحبه است، چراکه امکان جمع کردن یک تیم خبره فقط با همین شیوه مهیاست. نکته دیگر اینکه یک رشته مثل مدیریت صنعتی با گرایش‌های مختلف را در واحدها و شهرهای مختلف داریم، در چنین شرایطی یک داوطلب باید حداقل به سه استان سفر کرده و مصاحبه انجام می‌داد، بنابراین مجبور بود از برخی سفرها صرف‌نظر کرده و ترجیح می‌داد متحمل بار مالی و سختی سفر نشود. نکته دیگر اینکه در همان یک روز در تمام چهار یا پنج گرایش مصاحبه کرده و تنها یک روز صرف مصاحبه می‌شود؛ یعنی در یک شهر، یک دانشگاه، یک ساختمان و یک طبقه! بنابراین در این روش نسبت به زمانی که دانشجو بخواهد به چندین استان سفر کند رضایتمندی زیادتری حاصل می‌شود. کار خوبی که انجام شده این است که از واحدها و شهرهای مختلف یک تیم تخصصی جمع شده‌اند، بنابراین به کیفیت تیم مصاحبه‌کننده فکر شده است. ارزیابی علمی: در مصاحبه‌های استانی گاهی پیش می‌آمد که مثلا یک استاد روانشناسی در گروه جامعه‌شناسی مشغول مصاحبه بود؛ این عدم‌ارتباط تخصص‌ها در شیوه استانی بسیار دیده می‌شد. گاهی رابطه‌ها در شیوه غیرمتمرکز و استانی باعث می‌شد عدالت بین داوطلبان رعایت نشود، اما به شیوه متمرکز این موضوع قابل‌کنترل است تا یک تیم متخصص و خبره تجمیع شده و ارزیابی به صورت دقیق‌تر انجام شود. در این روش در تمام پنل‌ها می‌توان نظم و انضباط را دید و تمام استادان با گرایش مرتبط در جلسات حضور دارند. سوابق پژوهشی یکی از بخش‌های تاثیر‌گذار در روند مصاحبه است؛ مثلا اگر فرد سابقه مقالات پژوهشی داشته باشد یا در کنفرانسی شرکت کرده باشد، کسی می‌تواند این موضوع را اعتبار‌سنجی کند که در همان رشته تحصیلکرده باشد. حتی گاهی ممکن است در همان جلسه استادان وارد سایت شده و مقاله داوطلب  را بررسی کنند، اما وقتی یک استاد گرایش مرتبط با آن رشته را نداشته باشد سلیقه‌ای عمل کرده و عدالت آموزشی رعایت نمی‌شود.
 
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
این شهردار ذلیل‌شده کجاست؟! (شهروند) اخبار ویژه (کيهان) نجات کبوتران حرم (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
اعداد شگفت انگیز در اقتصاد موسیقی نباید افراد به صرف انتقاد از گردونه نظام رانده شوند عقلانیت انقلابی علیه پروژه‌ مهار ایران ایران به عقب بر نمی‌گردد 4 گام تا برون‌رفت از تحریم‌ نفت تابستانه کتاب داغ می‌شود؟ افزایش عدالت آموزشی با متمرکز شدن مصاحبه دکتری عقلانیت انقلابی علیه پروژه‌ مهار ایران هیچ جریان و حزبی نمی‌تواند «گاندو» را بایکوت کند