روزنامه مردم سالاری
1398/05/08
احمد شاملو در مقابل مزدک میرزایی!
پخش فیلم «قدیس» درباره زندگی احمد شاملو از شبکه 3 سیما طی یک هفته گذشته توجه بسیاری را به این موضوع جلب کرده است. ظاهر ماجرا از اعتراض کارگردان فیلم به تقطیع و نمایش آن آغاز شد و در ادامه دوستداران و مخالفان شاملو، در دو طرف این صحنهآرایی درباره این اقدام صداوسیما سخن گفتند؛ مدیران شبکه 3 هم به اتفاق رسانههای حامی خود از جمله روزنامه کیهان و جوان، وارد کارزار شدند. ظاهر ماجرا چندان عجیب نیست؛ هر وقت سخن از احمد شاملو رفته است، چنین داستانی شکل گرفته است اما میشود قدری به لایههای پایینتر ماجرا دقت کرد:1- فیلم «قدیس» چه ارزشی دارد: آنچه در این فیلم درباره زندگی احمد شاملو بیان شده، حرف تازهای نیست. همه آنچه این فیلم به طور گذرا مطرح کرده سالها در محافل و رسانههای مختلف طرح و درباره آن بحث شده است و این فیلم هیچ چیز جدیدی به آن نیفزوده است. تماشای این فیلم مستند (آنچه در فضای مجازی است، نه آنچه تلویزیون نشان داده و کارگردان مدعی است که سانسور شده است) به وضوح نشان میدهد که این فیلم چقدر دم دستی و براساس یک جستجوی ساده ساخته شده است. در واقع این فیلم «ساخته» نشده است، بلکه تکههایی از فیلمها و نوشتههای مختلف از این طرف و آن طرف جمع شده و «تدوین» شده است، بدون اینکه سازنده آگاهی چندانی از زندگی شاملو، مباحث ادبی و فضای سیاسی - اجتماعی حول و حوش شاملو داشته باشد. برهمین اساس است که روایت زندگی شاملو نه براساس تحلیلی روانشناختی، که به خاله زنکیترین شکل روایت میشود، زیست ادبی شاملو و بخصوص رابطه او با نیما هم به همین شکل. در زمینه نقد شعر او هم، سازنده نشان داده که اصولا از مرحله پرت است. در زمینه فعالیتهای ابدی شاملو و سخنان او که باعث حرف و حدیثهای فراوان شده، موضوعات مهمی اصلا دیده نشده است؛ مثلا تصحیح دیوان حافظ توسط شاملو و مقدمهای که او بر این دیوان نوشته، موضوعی به مراتب مهمتر و عمیقتر از سخنان وی درباره فردوسی است؛ اما چون موضوع تخصصی است و احتیاج به تحقیق و بررسی داشته عطای آن به لقایش بخشیده شده است. جالب است که نکته مهم آنچه شاملو درباره فردوسی گفته، نقدی است که وی بر داستان ضحاک دارد اما معلوم است که چنین فیلمی توان ورود فنی و تبیین این موضوع را ندارد و به این موضوع وارد نمیشود. بخشهایی از آنچه با عنوان نقد دکتر شفیعی کدکنی به شعر او پخش میشود در واقع نقد دکتر شفیعی به خیل مقلدان شاملو است نه خود شاملو. در واقع پشتوانه فکری و ادبی سازنده آنقدر نیست که بتواند همه آنچه دکتر شفیعی کدکنی و فروغ فرخزاد درباره شاملو نوشتهاند بخواند و جمعبندی درستی درباره آن داشته باشد؛ چه برسد به اینکه مجموعه نقدها و تحلیلهایی که از شعرهای شاملو شده است را بخواند و بداند که شعر شاملو به چه علت موافقان و مخالفان مختلف دارد...
وقتی کسی بدون پشتوانه فکری و تحقیق و پژوهش در زمینهای بخواهد فیلم مستند بسازد، همین میشود. سازنده اینقدر هم متوجه نبوده که لااقل موضوعات ادبی را جدا کند و ادای بررسی شعر و زیست هنری - ادبی شاملو را نداشته باشد و مدعای فیلمش را زندگی شخصی شاملو عنوان کند!
2- شاملو، کدام شاملو: با این وصف اصولا فیلم ارزشی ندارد که حتی به آن اعتراض شود؛ اما کسانی که شعر شاملو را میخوانند و میخواهند درباره او جدیتر بدانند، باید متوجه این موضوع باشند که شخص شاملو و زندگی خصوصی او ارتباط چندانی با هنرش ندارد. اگر روزگاری نویسنده و شاعر به اثرش ضمیمه بود، امروز، روزگار «مرگ مولف» است و ارزش ادبی هر متن هنری، هیچ ارتباطی به زندگی شخصی هنرمند ندارد. جایگاه شاملو در قله شعر فارسی نه با اعتیاد او ارتباطی دارد و نه نامهربانیاش با فرزندان. البته هر کسی میتواند شخص احمد شاملو را نقد اخلاقی کند و درباره زندگی خصوصیاش قضاوت کند؛ اما قضاوت درباره هنر شاملو چیز دیگری است. این هنر را باید با مطالعه کتابهایی چون «سفر در مه» اثر گرانسنگ دکتر تقی پورنامداریان شناخت، نه اینکه در فیلمهای بیارزشی چون قدیس دنبال کرد.
3- کارکرد «قدیس» چیست: فیلمی اینقدر سطحی، بیمایه و کم اهمیت، درست زمانی که مدیران شبکه سه سیما تحت فشار افکار عمومی هستند که چنان بلایی سر این شبکه آورده که مزدک میرزایی را به مهاجرت سوق داده، از این شبکه پخش میشود. واقعا اگر قرار بود اینگونه فیلمها از یکی از شبکههای تلویزیون پخش شود، آیا بهتر نبود از شبکه 4، شبکه آموزش یا شبکه افق پخش شود؟! اما شبکه سه این وظیفه را برعهده میگیرد. فیلم پخش میشود اما باز هم دیده نمیشود و با ورود کارگردان این فیلم به صحنه و اعتراضش در فضای مجازی، آن هم تحت لوای «احمد شاملو» موضوع مورد توجه قرار میگیرد. فیلم باز هم دیده نمیشود و فقط پیرامون آن فضاسازی میشود. مدیران شبکه و جریان رسانهای ماجرا را داغ میکنند و داستان قدیمی دعوای طرفدار و مخالفان روشنفکری ایران زنده میشود. شاید هیچکس بهتر از «شاملو» نمیتوانست داستان «مزدک میرزایی» را به محاق ببرد و باید اذعان کرد که الحق والانصاف در این زمینه مدیران صدا و سیما زیرکی عجیبی دارند و توانستند ماجرا را به مسیری که دلشان خواست هدایت کنند. احمد شاملو با فیلم قدیس دوباره برای هیاهوگران زنده میشود و لااقل در این مقطع، قدیسی میشود که این عزیزان را نجات داد. فاعتبرو یا اولی الابصار!
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
احمد شاملو در مقابل مزدک میرزایی!
قادر به کشف انواع هواپیماها و پهپادهای رادارگریز هستیم
خبر
افزایش ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومانی حقوق معلمان
کشورهای دوست در خرید نفت ایران فعالتر عمل کنند
انتقاد از انحصار آگهیهای قوه قضائیه در روزنامه حمایت
نامه ظریف به رهبری درباره گاندو
آغاز فعالیت بازار متشکل ارزی با ۱۰۰ صرافی
سوال از وزیر امورخارجه درباره رژیم حقوقی دریای خزر
تغییر بودجه سالجاری پشت درهای بسته