310 مگاوات برق وارد مدار می‌شود




گروه اقتصادی / آمارها نشان می‌دهند که از سال 1357 تاکنون، تولید برق کشور حدود 18 برابر رشد داشته است. حال آنکه جمعیت از 36 میلیون به بیش از 80 میلیون نفر افزایش یافته و حدوداً 2.3 برابر شده. اما همچنان افزایش تولید و مصرف برق در ایران با سرعت بیشتری از رشد جمعیت در حرکت است. در این راستا نیز امروز نیروگاه هریس با حضور رئیس جمهوری و وزیر نیرو در استان آذربایجان شرقی افتتاح خواهد شد. نیروگاهی با مشارکت بخش خصوصی که به گفته همایون حائری، معاون برق وزیر نیرو تاکنون برای آن 300 میلیون یورو سرمایه‌گذاری شده است. حائری به «ایران» می‌گوید: «با افتتاح واحد گاز این نیروگاه، ظرفیت نیروگاهی نصب‌شده کشور در سه بخش برق حرارتی، برقابی، اتمی و انرژی‌های تجدیدپذیر به 81765 مگاوات و ظرفیت نیروگاهی استان آذربایجان شرقی به حدود 2000 مگاوات افزایش می‌یابد.»


310 مگاوات به مدار می‌آید
طراحی اولیه نیروگاه هریس با ظرفیت کامل ۱۱۰۰ مگاوات در دو فاز انجام شده است. فاز اول یک بلوک سیکل ترکیبی با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات کلاس F و راندمان ۵۸ درصد دارد و فاز دوم با ظرفیت ۶۰۰ مگاوات از کلاس H و با راندمان ۶۲ درصد است.
نیروگاه هریس ۸۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد اما آنچه امروز از هریس وارد مدار می‌شود، واحد گازی با ظرفیت ۳۱۰ مگاوات است. واحد بخار نیروگاه هریس هم ۱۸۰ مگاواتی است فعلاً مذاکرات برای تأمین منابع مالی آن جریان دارد و گفته می‌شود که در ۳۱ خرداد 1399 به بهره‌برداری خواهد رسید. حائری درباره این نیروگاه توضیح می‌دهد: «نیروگاه هریس دو ویژگی مهم دارد. اول، این نیروگاه از فناوری پیشرفته نیروگاه‌های گازی کلاس F بهره می‌برد که با راه‌اندازی سیکل ترکیبی آن در سال آینده، ضمن رعایت بیشتر ملاحظات محیط‌زیستی، به راندمان 57 درصد دست می‌یابد. دوم، احداث همزمان واحد گازی و سیکل ترکیبی آن با مشارکت بخش خصوصی سبب شده سیکل ترکیبی نیروگاه پیشرفت 74 درصدی داشته باشد و با راه‌اندازی آن در سال آینده ظرفیت نیروگاه به 495 مگاوات شامل 310 مگاوات بخش گازی و 185 مگاوات بخش بخار خواهد رسید.» به اعتقاد معاون وزیر نیرو، نیروگاه هریس نشانی از پویایی‌های صنعت برق کشور است و همین پویایی است که سبب شده ظرفیت نیروگاهی نصب‌شده کشور قابل مقایسه با کشورهای ترکیه و کره‌جنوبی باشد. در حالی که آنها در 40 سال گذشته شرایط بسیار مساعدتری برای توسعه صنعت برق داشته‌اند و با هیچ مانع تحریمی و همچنین قیمت‌های یارانه‌ای انرژی که محدودکننده منابع مالی در دسترس برای توسعه صنعت برق هستند مواجه نبوده‌اند.
چالش نخست صنعت برق
اما در کنار پویایی صنعت برق، مسائلی وجود دارد که باید مورد رسیدگی قرار بگیرد. این صنعت که در عمده کشورهای دیگر صنعتی سودده به‌شمار می‌آید، در ایران به‌دلیل عدم توازن بین هزینه‌ها و قیمت‌های فروش برق تحت فشار مالی شدید است. در این باره حائری می‌گوید: «واقع‌بینی حکم می‌کند که در کنار دیدن ظرفیت‌ها و توانمندی‌های صنعت برق، چالش‌های این صنعت حیاتی را که دنیای امروز بدون آن غیرقابل تصور است در نظر بگیریم. مشکل تأمین مالی صنعت برق ایران را باید در سایه این ملاحظه دید که مصرف برق کشور در یک دهه گذشته بیش از 5 درصد رشد کرده است. اگرچه در 2 سال گذشته با انجام اقداماتی فنی، اجتماعی و اقتصادی نرخ رشد اوج مصرف در سال 97 نسبت به سال قبل از آن 2.98 درصد و در سال 1398 نسبت به سال 1397 تاکنون فقط یک درصد رشد داشته است، اما رشد مصرف برق در ایران نیازمندی به سرمایه‌گذاری گسترده در این صنعت را نشان می‌دهد. اگر نرخ رشد سالانه 5 تا 7 درصد به رویه یک دهه گذشته باقی می‌ماند، کشور برای تأمین نیاز برق خود در 10 سال آینده نیازمند ساختن تأسیسات تولید و نیروگاه‌هایی به اندازه ظرفیت موجود است.»
او ادامه می‌دهد: «طی 10 سال آینده مصرف برق کشور دو برابر می‌شود و تأمین این نیاز مستلزم سرمایه‌گذاری وسیعی معادل کل ظرفیت نیروگاهی نصب‌شده فعلی است. یعنی باید ده‌ها میلیارد دلار برای تولید نیروگاه‌ها و برق کافی سرمایه‌گذاری شود. پرسش مهم این است که آیا قیمت‌های غیرواقعی و یارانه‌ای برق چنین امکانی فراهم می‌کنند؟»
چالش دوم
پاسخ یک پرسش برای صنعت برق کلیدی است: آیا باید این نرخ رشد مصرف برق را حفظ کرد؟
در این خصوص معاون برق وزیر نیرو توضیح می‌دهد: «واقعیت آن است که ناکافی بودن سازوکارهای اقتصادی، نهادی و اجتماعی مدیریت مصرف برق، سبب افزایش تهدیدکننده مصرف برق و نرخ رشد آن در یک دهه گذشته شده بود. این میزان مصرف نیز با بهره‌وری نسبتاً پایین صورت می‌گیرد. کافی است تنها به این واقعیت توجه شود که ترکیه با ظرفیت نیروگاهی و مصرف برق نزدیک به ایران، تولید ناخالص داخلی تقریباً دو برابر ایران دارد و بدان معناست که هر واحد انرژی برق در ترکیه برای خلق دو برابری ثروت نسبت به ایران استفاده می‌شود.» مصرف برق کشور روز‌به‌روز بیشتر شده و در مقابل شبکه برق کشور نیز سال به سال پیچیده‌تر و بزرگ‌تر می‌شود. مصرف مشترکین نیز متنوع‌تر و بیشتر می‌شود، اگرچه صنعت برق باوجود همه دشواری‌هایی که پیش رو داشته تا به امروز نقش خود در توسعه صنعتی، ارتقای کیفیت زندگی، تأمین امنیت غذایی و پشتیبانی از هر فعالیت صنعتی، کشاورزی و خدماتی را انجام داده است اما باید در نوع مصرف یک بازنگری انجام شود.
از این روست که حائری می‌گوید: «آنچه به این صنعت طراوت و پویایی فزاینده می‌بخشد، اصلاحات سیاسی شجاعانه‌ای است که دست به آنها بردن نیازمند اجماع ملی و سنجیدن نسبت ملزومات ساختن ایران توسعه‌یافته و پرفروغ آینده و ملزومات توسعه صنعت برق سازگار با چنین ایرانی است. صنعت برق را باید فراتر از هر صنعت دیگری، به‌عنوان دارایی راهبردی ایران و یکی از ارکان تاب‌آوری جامعه، اقتصاد و سیاست ایرانی در نظر گرفت و متناسب با ملزومات آن به حمایت، توانمندسازی، پویاسازی و پایدارسازی آن اندیشید.»

بـــرش
خودکفایی95 درصدی

معاون وزیر نیرو می‌گوید که صنعت برق امروز به سطح 95 درصد خودکفایی در تأمین تجهیزات و فناوری، طراحی واحدهای نیروگاهی و شبکه‌های انتقال و توزیع و ارائه خدمات مهندسی دست یافته و شبکه برق کشور در حال حاضر یکی از شبکه‌های به‌هم پیوسته و بزرگ جهان محسوب می‌شود. البته حائری توضیح می‌دهد: «صنعت برق در کشوری نظیر ایران که با شمار زیادی از همسایگان خود دارای روابط دیرینه و مسالمت‌آمیز در زمینه مبادله برق است، اهمیت زیادی دارد. مبادله برق با کشورهای همسایه یکی از ابزارهای مناسب برای توسعه روابط در همه عرصه‌ها و ایجاد وابستگی متقابل است که غیر از فواید اقتصادی، ابعاد سیاسی و امنیتی نیز دارد. تحکیم پیوندهای میان ایران و سایر کشورهای منطقه می‌تواند از طریق توسعه انواعی از شبکه‌های ارتباطی و از جمله مبادلات انرژی صورت گیرد.»