نفت دیگر کالای سیاسی نیست

حمید حسینی - در ماه‌های اخیر اتفاقات بسیاری در بازار نفت افتاده است که هیچ کدام از این جریانات تاثیر بلندمدتی بر قیمت انرژی نداشته است. بحث تحریم ایران و ونزوئلا، حمله به ‌‌‌‌نفتکش‌ها، توقف برخی از کشتی‌ها، ماجرای پهپاد آمریکایی، حمله به تاسیسات نفتی عربستان از جمله آرامکو؛ هیچ یک از این اتفاقات تاثیری بر بازار نفت نداشته یا حداقل اینکه تاثیر بلندمدتی بر این بازار نداشته است. درحادثه انفجار ‌‌‌‌نفتکش ایرانی نیز تنها قیمت نفت دو درصد افزایش یافت که بر اساس پیش‌بینی‌ها به نظر می‌رسد که این افزایش قیمت کوتاه مدت است و دوامی نخواهد داشت.
به نظر می‌رسد که نفت دیگر یک کالای سیاسی در بازار نیست و قیمت آن بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و دیگر مخاطرات سیاسی این بازار را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. این در حالی است که در سال‌های گذشته که ایران زیر بار تحریم‌های نفتی رفته بود بسیاری از کارشناسان انرژی این طور تحلیل می‌کردند که با این تحریم‌ها قیمت نفت حداقل 10درصد افزایش خواهد یافت. اما حالا با گذشت مدت‌ها از تحریم دوباره صادرات نفت ایران، قیمت انرژی در بازار افزایش چندانی نداشته که این موضوع به دلیل این است که این کالا دیگر از حالت سیاسی خارج شده است.
بر همین اساس نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از چشم‌انداز بازار نفت در پی اتفاقات اخیر ارائه کرد و هیچ تحلیل‌گری نمی‌تواند با این جریانات به طور قطع بگوید که طی چند روز آینده قیمت انرژی به کجا می‌رسد؟ اما بر اساس تجربه‌هایی که در چند وقت اخیر حاصل شده، به نظر می‌رسد که نفت اهمیت خود را در بازارهای جهانی از دست داده و این به دلیل روی کارآمدن انرژی‌های تجدیدپذیر و افزایش تولید نفت در جهان و عرضه نفت شیل آمریکا است. از این همه اتفاق می‌توان این‌طور نتیجه‌گیری کرد که نفت هم مثل سایر کالاهای تجاری بر اساس عرضه و تقاضا تعیین قیمت می‌شود و دیگر اقدامات مخاطره‌آمیز این بازار را تهدید نمی‌کند. البته از دست رفتن اهمیت نفت در بازارهای جهانی اتفاق خوبی برای کشورهای نفتی نیست و این کشورها را تضعیف خواهد کرد. بر همین اساس، همه کشورهای وابسته به این کالا از سال‌های گذشته در تلاش هستند تا اقتصاد خود را از این وابستگی نجات دهند. مصداق این قطع وابستگی در امارات وجود دارد که به نتیجه خوبی در این زمینه رسیده است. از سوی دیگر کشور نروژ نیز از این وابستگی رها شده و بودجه جاری خود را بر اساس درآمدهای نفتی طراحی نمی‌کند.
ایران نیز مدت‌هاست که به دنبال سیاست قطع وابستگی بودجه به نفت است و درآمد حاصل از فروش این محصول را به صندوق توسعه ملی واریز می‌کند. عربستان نیز با اینکه بزرگترین تاسیسات نفتی مانند آرامکو را در اختیار دارد، اما به دنبال فروش سهام این شرکت است تا از محل فروش سهام آرامکو وضعیت اقتصادی خود را توسط دیگر زمینه‌ها مثل توسعه صنعت گردشگری رشد دهد. در این زمینه ایران می‌تواند با تبدیل نفت به برق، محصولات پتروشیمی، گچ، سیمان و آهک ارزش افزوده بیشتری را از این محصول زیرزمینی ایجاد کند.
سایر اخبار این روزنامه