راه را بر کسی نبسته‌ایم

  سعید سرابی
مدیرکل دفتر نوسازی و تحول اداری
موضوع ساماندهی مجوزها و خدمات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی ازبرنامه‌های اجرایی و جدی این وزارتخانه است؛ برنامه ای که ازحدود یکسال ونیم پیش وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در دستور کارخود قرارداده است ومطابق با برنامه‌های وزیر محترم فرهنگ وارشاد اسلامی این وزارتخانه به سمتی می‌رود که مجموعه خدمات و مجوزهای خود را در پنجره واحد خدمات و مجوزهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مستقرکند و مقدمه این کار ساماندهی مجوز‌ها و خدمات بود. در گام نخست این کار، عناوین مجوزها اصلاح شد و از مجموع 135 مجوزی که در بخش‌های مختلف وزارت فرهنگ صادر شده بود عناوین مجوزها، ساماندهی و اصلاح گردید و به 36 عنوان مجوز رسید. این ساماندهی ازاین حیث بود که برخی ازمجوزهایی که امروزه ضرورتی برای ارائه آن وجود نداشته حذف شوند، البته در این مورد توجه به اسناد بالادستی هم شده است ومجوزهایی که تکلیف معینی برای آن وجود نداشته یا برخی مجوزها که زمینه ترکیب ویا ادغام آن با سایر مجوز‌ها بوده نیز اصلاح شد و جمعاً 36 عنوان مجوز، عناوین مجوزهایی بود که سال گذشته در قالب اطلاعیه ای به استحضار عموم رسید و به عنوان عناوین مجوزهای جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معین شد و برای نخستین بار مقارن با این جریان، جریان ساماندهی و تعیین تکلیف فرآیند صدوراین مجوزهای 36 گانه در قالب یک کار دقیق کارشناسی آغاز شد و تلاش کردیم دستور‌العمل صدورهر یک از این 36 مجوز را با توجه به موضوعات مختلف بازنگری، بازنویسی  یا تدوین کنیم. حال بستگی به هر کدام از مجوزها دارد. خوشبختانه تا به امروز هم تعداد زیادی از این مجوزها نهایی شده و قریب به 10عنوان مجوز، دستور‌العمل آنها در قالب اطلاعیه‌ها منتشر شده و برای مابقی عناوین مجوزها هم در حال طی کردن فرآیند هستیم و امیدواریم تا پایان پاییز دستور‌العمل مجموعه 36 عنوان مجوز منتشر شود.
فرآیند تدوین این دستورالعمل به این صورت است که بخش تخصصی آن از سوی ادارات کل تخصصی و مراجع تخصصی که در داخل خود وزارتخانه هستند صادرمی‌شود و با بهره‌گیری از نظرات کارشناسی افرادحاضر در وزارتخانه، مخاطبان آنها و دیگر مسئولان و مخاطبان استانی، بعضاً نظراتی دریافت می‌شود و سابقه‌ای از دستور العمل‌های قبلی در حوزه صدور آن مجوزها و پیش نویس اولیه فنی مربوط به هر یک از مجوزها را تنظیم می‌کنند.درواقع یک کار سه جانبه شکل می‌گیرد و در آن کار فنی، محتوایی و تدوین آن پیش نویس براساس مباحث تخصصی و کارشناسی که درهریک از مجوز‌ها وجود دارد توسط ادارات کل تخصصی آن حوزه اتفاق می‌افتد. کار حقوقی و قانونی آن نیز توسط دفتر حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأیید می‌شود یعنی به محض اینکه این پیش نویس تنظیم می‌شود جلسات کارشناسی برگزار می‌گردد و به لحاظ فنی و حقوقی تطبیق می‌شود و آنچه به عنوان دستور‌العمل تدوین می‌شود با اسناد بالادستی و با ضوابط و مقرراتی که این دستورالعمل بر اساس آن تدوین شده توسط دفتر حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد انجام می‌شود.در دستور‌العمل مورد نظر اصلاحات متعددی بر اساس آنچه که به عنوان پیش نویس تدوین شده بود توسط دفتر حقوقی انجام می‌گیرد و دردفتر نوسازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم درواقع کارگروه مربوطه شکل می‌گیرد.ضمن اینکه یک فرمتی را برای هریک از دستور العمل‌ها تدوین کرده‌ایم و این فرمت بر اساس راهبردهای کلانی که وزارت فرهنگ دارد تدوین شده است و در اختیاربخش‌های مختلف قرار گرفته و تلاش می‌کنیم که این دستور العمل‌ها یک فرمت واحد داشته باشند و علاوه بر آن، آنچه به عنوان دستور‌العمل و پیش نویس دستورالعمل ازطرف واحد‌های مختلف ارائه می‌شود با راهبردها تطبیق داده شده است. به عنوان مثال یکی از راهبردهای جدی در تدوین دستور العمل‌ها، موضوعات مربوط به شفاف‌سازی است که به عنوان یکی از برنامه‌های کلان مورد توجه وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی است یا راه اندازی پنجره واحد خدمات که از موضوعات مهم و مورد تأکید این وزارتخانه است.


در جریان شفاف‌سازی این موضوع مورد تأکید بوده که مراحل مختلف فرآیند صدور مجوز به‌صورت دقیق و با تأکید بر اولویت‌های زمانی که در دستور‌العمل ذکر می‌شود به اطلاع مخاطبان برسد ویکی از موضوعات مورد نظر حقوق شهروندی است. در حوزه مجوز ضوابط و مدارکی که در هریک از دستور العمل‌ها از مخاطب خواسته می‌شود بایستی منطبق بر اسناد بالا دستی باشد و در همین مورد دستور‌العمل مورد نظرما ضوابط و شرایطی است که سابق به عنوان مدارک از مخاطب دریافت می‌شد، مدارک مختلف و بیشتر از آنچه که امروز اعلام شده و به تشخیص ما امروزه ضرورتی برای دریافت آن مدارک وجود ندارد و مطابق بااسناد بالا دستی این شرایط و مدارک را تعدیل واصلاح می‌کنیم یا اینکه دستور‌العمل بایستی از منظر زمانی حتماً بازه زمانی مشخص داشته باشد تا مخاطب ما از ابتدا بداند فرآیندی که برای آن طی خواهد شد چه فرآیندی است و چه مقدار زمان خواهد برد تا آن مجوز معین شود یا شوراهایی که پیش از این در فرآیند صدور مجوزها تشکیل شده بود اما برای آن بسترهای قانونی وجود نداشت.
امروز این دستورالعمل مطابق با ضوابط و قوانین بازنگری می‌شود و اگر بناست جایی مجوزی موکول به تشکیل شورایی شود ترکیب اعضای شورا و نفرات، نحوه انتخاب، مصوبات و فرجام خواهی در جریان صدور مجوز موضوعاتی است که در دستورالعمل دیده می‌شود. یعنی فرد می‌داند چه شورایی و با چه ترکیبی در خواست او را بررسی خواهند کرد، چه زمانی برای این بررسی طی خواهد شد و نهایتاً اگر مجوز او در شورا به تأیید نرسید کجا باید درخواست فرجام خواهی دهد و از چه بخشی باید پیگیری کند یا اعتراضش را به چه مرجعی باید ارائه کند. اینها موضوعات مختلفی است که در دفتر نوسازی پیگیری می‌شود. دستور‌العملی که به لحاظ کارشناسی و فنی در حوزه تخصصی تدوین شده و در کمیته مربوطه که دفتر نوسازی و دفتر حقوقی وزارت فرهنگ و اداره کل تخصصی حضور دارند درباره آن بحث و کارشناسی شده و در نهایت به تأیید مدیرکل حقوقی و مدیر کل نوسازی و تحول اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسیده، بعد از طی این مراحل و تأیید معاون تخصصی هر حوزه به استحضار وزیر فرهنگ می‌رسد و با امضا و ابلاغ وزیر این دستور‌العمل منتشر می‌شود. از اتفاقات خوب دیگری که به نظر خودمان در تدوین این دستور العمل‌ها دیده شده این است که فرآیند اصلاح برای این دستورالعمل‌ها در خود دستور‌العمل تدوین شده یعنی مشخص شده دستورالعملی که امروز منتشر شده اولاً تنها سند رسمی برای صدور این مجوز است و کلیه اسناد، دستورالعمل‌ها یا شیوه نامه‌هایی که قبل از آن در حوزه صدور این مجوز وجود داشته با انتشار و ابلاغ آن ملغی خواهد شد و البته زمینه اصلاح این دستور‌العمل هم طی فرایندی که در دستور‌العمل معین و مشخص شده دیده شده است. آنچه که همکاران من اشاره داشتند این است که با توجه به این موضوع دغدغه‌هایی ازحیث اصلاح دستورالعمل‌ها مطابق با مباحث کارشناسی وجود ندارد یعنی مخاطبان صدور هریک ازمجوز‌ها قطعاً می‌توانند بعد از انتشار آنها و طی یک بازه زمانی که این دستورالعمل‌ها به اجرا نزدیک می‌شوند مباحث کارشناسی و تخصصی خود را از همان مداری که معین شده یعنی ادارات کل تخصصی مرجع صدور این مجوز‌ها، اعلام کنند.  ممکن است به نظر برسد در هریک از این 36 مجوز بعد از استقرار پنجره واحد خدمات و مجوز‌های وزارت فرهنگ یکی از فرآیند‌ها یا یکی از مدارک و ضوابط نیاز به اصلاح دارد. درخواست اصلاح را به ادارات کل تخصصی منعکس می‌کنند و آنها مجدد بحث کارشناسی در مورد آن خواهند داشت. البته بعد از اجرای دستورالعمل‌ها این اشکالات خود را نشان می‌دهد و این فرآیند اصلاحی می‌آید و اصلاحات لازم هم اتفاق می‌افتد و از این جهت جای هیچ نگرانی نیست. دوستان ما در مرکز هنرهای نمایشی معتقدند که کار کارشناسی دقیقی در زمینه تدوین اولیه دستور‌العمل به لحاظ فنی اتفاق افتاده و برای آنچه به عنوان ضوابط و شرایط فنی دریافت مجوز عنوان شده استدلال کارشناسی دارند اما باب گفت‌و‌گو در این زمینه بسته نیست و یعنی بعد از اجرا اگر اشکالات و موانعی ایجاد شود و به نظر برسد نیاز به اصلاح دارد همان روند طی می‌شود و خوشبختانه در دستورالعمل این دیده شده است.