تریدینگ فایندر

دکتر صلاح الدین هرسنی وقتی توکیو پا درمیانی می‌کند

با اعلام آمادگی و فراهم شدن شرایط سفر قریب‌الوقوع حسن روحانی به توکیو ما شاهد بروز نشانه‌هایی در از سرگیری نقش‌های واسطه‌ای در کاهش تنش در روابط دیپلماتیک تهران- واشنگتن هستیم. در گام نخست این وضعیت و هرگونه‌ تلاش‌های دیپلماتیک آشکار و نهان دیگر را باید تلاشی برای اعتمادسازی و سپس به معنای گشایش مسیر‌های دیپلماتیک در کاهش تنش در روابط تهران- واشنگتن دانست. در این ارتباط انتخاب توکیو به عنوان یک نقش واسطه‌ای موثر آن هم به جهت روابط حسنه آن با تهران و واشنگتن در تداوم همان نقش واسطه‌ای است، به این معنی که توکیو بتواند به سهم خود در عادی‌سازی و آب شدن یخ روابط تهران- واشنگتن نقش‌آفرینی کند.
البته نقش‌یابی توکیو در گذشته و مشخصا در ماه ژوئن سال جاری و در سخت‌ترین و نامنعطف و ملتهب‌ترین شرایط دیپلماسی تهران و واشنگتن به آزمون گرفته شد، اما تلاش‌های شینزوآبه نتوانست قرین توفیق شود. چراکه شینزوآبه در آن سفر ماموریت خود را نه به میانجیگری و ایفای نقش واسطه‌گری صرف، بلکه فقط به پیام‌رسانی و مخابره انذار و هراس واشنگتن به تهران خلاصه کرد و تلاش داشت یک‌طرفه برای منافع آمریکا در چانه‌زنی با مقامات تهران امتیاز بگیرد. به همین خاطر بود که ماموریت او شکست خورد تا او تهران را دست خالی به مقصد توکیو‌ترک کند. حالا و بعد از گذشت شش ماه از سفر شینزوآبه به تهران، شرایط سفر به توکیو برای حسن روحانی آن‌هم با هدف برون‌رفت از بن‌بست موجود و ایجاد تحولی تازه در روابط فراهم شده است و حتی دونالد‌ترامپ نیز برای این سفر روحانی به توکیو چراغ سبز نشان داده است. محققا اگر این سفر نتواند موجب ‌ترک برداشتن یخ روابط تهران- واشنگتن شود، اما کمک خواهد کرد که که از اعمال تحریم‌های واشنگتن در حوزه‌های مختلف جلوگیری کند.
به نظر می‌رسد که دو عامل بیش از همه در آماده شدن شرایط عینی و ذهنی سفر روحانی به توکیو نقش دارند. اولین عامل در ارتباط با شرایط بی‌حاشیه و تقریبا بی‌چالشی است که در کم‌وکیف تبادل زندانیان اخیر دو کشور ایران و ایالات متحده رخ داده است که به نظر می‌رسد حساب کردن بر ظرفیت‌ها و نقش واسطه‌ای توکیو و حتی سایر نقش‌های واسطه‌ای مانند ظرفیت‌های دیپلماسی حل بحران مسقط و بن علوی، تلاشی جداگانه و البته هدفمند در ادامه همان روند‌ها و در نهایت گامی برای کاهش تنش در روابط است. دومین عامل در ارتباط با وضعیت اقتصادی و اعتراضات آبان ماه ایران است که به نظر می‌رسد این اعتراضات و التهابات پس از آن، زمینه را برای برون‌رفت از وضعیت موجود و آمادگی برای ایجاد شرایط مناسب و پایدار، فراهم کرده است. به واقع این شرایط و بیش از همه وضعیت سخت اقتصادی حال حضار ایران، برای مقامات تهران حامل این پیام بوده که اگر مسیرها و فاز‌های جدید دیپلماسی و گفت‌وگو برای کاهش تنش در روابط تهران- واشنگتن تعریف نشود، وضعیت تنازعی به وضعیتی دیرپا، عمیق، پایدار و در نهایت رام‌ نشدنی تبدیل خواهد شد که در آن شرایط وضعیت نه برای منطقه، بلکه برای تهران و واشنگتن و حتی همسایگان نیز مناسب و مساعد نخواهد بود. در این ارتباط، تهران باید با چاره‌اندیشی و با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی خود، با اتکا بر نقش سازنده توکیو وسایر نقش‌های واسطه‌ای، وضعیت را به سود اقتصاد خود تغییر دهد و راهبرد فریز و انسداد مذاکره را دستمایه چالش با واشنگتن نسازد، چراکه هرگونه گشایش‌های اقتصادی در رهگذر تنش‌زدایی و مذاکره با واشنگتن و برخی از همسایگان نظیر ریاض و دوحه خواهد بود. در همین ارتباط هر گونه امید به مذاکره و تنش‌زدایی نیز مستلزم اراده سیاسی از سوی تهران است وگرنه بعید است که اتکا به ظرفیت‌های توکیو، بتواند‌ ترکی در یخ چهل ساله خصومت و دشمنی میان تهران- واشنگتن ایجاد کند...
تریدینگ فایندر
سایر اخبار این روزنامه