روزنامه شهروند
1398/10/22
بهت روز شنبه
یک روز پس از آنکه در آخرین سطور روزنامه نوشتیم دعوت از تمامی طرف‌ها برای مشارکت در فرآیند تحقیقات درباره سقوط پرواز بویینگ حقیقت را بیش از پیش در دسترس قرار داده است، حقیقت مانند پتک بر سرمان فرود آمد. صبح روز گذشته، ستاد کل نیروهای مسلح با انتشار بیانیه‌ای دلایل سقوط هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین را بیان کرد. در بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح با اشاره به «تهدیدهای رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر هدف قرار دادن تعداد زیادی از اهداف در خاک جمهوری اسلامی» آمده است: «در ساعات پس از انجام عملیات موشکی، پرواز‌های جنگی نیروهای تروریست آمریکایی در پیرامون کشور افزایش یافته و برخی اخبار نیز از مشاهده اهداف هوایی به سمت مراکز راهبردی در کشور به واحدهای دفاعی واصل و اهداف متعددی در برخی صفحات رادار مشاهده شد که موجب حساسیت بیشتر در مجموعه‌های پدافند هوایی گردید. در چنین شرایط حساس و بحرانی، پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین از فرودگاه امام خمینی(ره) حرکت نموده و هنگام چرخش، کاملا در حالت نزدیک‌شونده به یک مرکز حساس نظامی سپاه و در ارتفاع و شکل پروازی یک هدف متخاصم قرار می‌گیرد که در این شرایط بر اثر بروز خطای انسانی و به‌صورت غیرعمد، هواپیمای مذکور مورد اصابت قرار گرفته که متاسفانه موجب به شهادت رسیدن جمعی از هم‌وطنان عزیز و جان‌باختن تعدادی از اتباع خارجی می‌گردد.» ستاد کل نیروهای مسلح همچنین در این بیانیه با «عذرخواهی» از آنچه «خطای انسانی» نامیده شده، نوشت: «با پیگیری انجام اصلاحات اساسی در فرآیندهای عملیاتی در سطح نیروهای مسلح، امکان تکرار این‌گونه خطاها را غیرممکن ساخته و بلافاصله مقصر آن را به سازمان قضائی نیروهای مسلح معرفی نماید تا با خطا‌های صورت‌گرفته برخورد قانونی صورت گیرد.» این بیانیه با ذکر این نکته که «در اسرع وقت مسئولان مربوطه در سپاه با حضور در رسانه ملی توضیحات مشروحی را به مردم شریف ارایه» می‌کنند، پایان یافت. آرزوی مرگساعاتی پس از این بیانیه بود که وعده پاسخگویی مشروح محقق شد و سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوا و فضای سپاه در نشست خبری که پیرو اعلام ستاد کل نیروهای مسلح برگزار شد، درباره علت سقوط هواپیمای اوکراینی توضیحاتی ارایه داد. سردار حاجی‌زاده با اشاره به اینکه در زمان حادثه «در غرب کشور» حضور داشته، گفت: «زمانی که اطمینان پیدا کردم این اتفاق افتاده آرزوی مرگ کردم.» حاجی‌زاده تأکید کرد: «ارزیابی‌ها و بررسی‌های این حادثه را ستادهای بالاتر و مجموعه قوه قضائیه ان‌شاءالله انجام می‌دهند و اطلاعات کامل میشود و همین ابتدا باید بگویم ما گردن‌مان از مو باریک‌تر است.» فرمانده هوا فضای سپاه تصریح کرد: «همه مسئولیت‌های این کار را می‌پذیریم و هرگونه تصمیمی مسئولان بگیرند، ما مطیع اجرای آن هستیم.»
حاجی‌زاده همچنین در تشریح جزئیات این حادثه گفت: «بیش از یک هفته شرایط منطقه و التهابات آن خیلی بیشتر از ابتدای انقلاب تاکنون بود. امکان درگیری بسیار بالا بود و هیچ‌وقت شاهد چنین شرایطی نبوده‌ایم. هم آمریکایی‌ها در آماده‌باش صددرصد بودند هم ما. آنان تهدید کرده بودند ۵۲ نقطه از ایران را می‌زنند و در همین راستا همه یگان‌های پدافندی و آفندی آماده‌باش کامل بودند. طبیعتا سامانه‌های مستقر در تهران هم در همین شرایط به سر می‌برد. آنچه در بررسی‌هایی که انجام دادیم، توضیح دادند این است که شب حادثه وضع آمادگی در شرایط جنگی قرار گرفته بود که بالاترین سطح آمادگی است.» فرمانده هوا فضا تأکید کرد: «در این شرایط تعدادی از سامانه‌های پدافندی به رینگ پدافند تهران اضافه شد.» فرمانده هوا فضای سپاه با اشاره به اینکه براساس گزارش‌های واصله سامانه‌های پدافندی باید بالاترین سطح آمادگی را داشته باشند، ادامه داد: «این سامانه‌ای که درگیر شده است و موشک را شلیک کرده، که ما پیش‌بینی کردیم مصاحبه‌ای با خود اپراتور انجام شده و آن هم پخش خواهد شد ان‌شاءالله، خود شلیک‌کننده اظهار کرده است چندین‌بار درخواست کردیم فضای کشور از پروازها خالی شود و به اصطلاح کلیر شود. این درخواست‌ها انجام شد، اما به ملاحظه برخی مسائل عزیزان ما این موضوع را دنبال نمی‌کنند.»حاجی‌زاده افزود: «پروازها در این شرایط ادامه پیدا می‌کند. در لحظه‌ای که این اتفاق رخ می‌دهد این سامانه در فاصله‌ای ۱۹ کیلومتری با هدفی که کروز تشخیص داده میشود، قرار دارد. روی نقشه، محل استقرار سامانه درگیرشونده با فرودگاه امام خمینی (ره) مشخص است.» قرنطینه خبری
او در ادامه با تشریح نقطه پرواز جایگاه فرودگاه و محل استقرار سامانه پدافندی روی نقشه تأکید کرد: «با توجه به اطلاعاتی که به اپراتور داده و گفته‌می‌شود وضع جنگی است و موشک کروز شلیک شده است، این بنده خدا (شلیک‌کننده) هواپیما را کروز تشخیص می‌دهد و موظف بوده است در چنین شرایطی تماس و تاییدیه را بگیرد. خبط اپراتور هم همین است، اما ظاهرا سیستم ارتباطی‌اش با اختلال روبه‌رو بوده است و نتوانسته تماس بگیرد که شاید به دلیل شلوغ بودن شبکه یا سامانه‌های جنبی بوده است. درنهایت او ۱۰ ثانیه فرصت داشته است که تصمیم بگیرد. او در این شرایط این تصمیم بد را می‌گیرد و موشک را شلیک می‌کند. هواپیما مورد اصابت قرار می‌گیرد و در نقطه مشخص‌شده بر زمین سقوط می‌کند.» فرمانده هوا فضای سپاه با اشاره به بیانیه صبح شنبه ستاد کل نیروهای مسلح تصریح کرد: «آنان که تا قبل از این بیانیه دفاع می‌کردند و می‌گفتند این حادثه اصابت موشک نیست و تحت بررسی است، عرض می‌کنم آنان براساس دانسته‌های خودشان داشتند عمل می‌کردند.» گرچه حاجی‌زاده این مطلب را هم اضافه کرد که پس از اطلاع از هدف قرارگرفتن هواپیما صبح روز چهارشنبه این خبر را بلافاصله به مقامات اطلاع داده است. هرچند او اضافه کرد: «تا برسم به تهران دیدم ستاد کل نیروهای مسلح به شکل معمول یک تیم بررسی حادثه تشکیل داده و این تیم و کسانی را که در این قضیه دخیل بودند قرنطینه کردند؛ یعنی ما اجازه نداشتیم چیزی به کسی بگوییم.»
حاجی‌زاده یادآور شد: «اینکه سازمان هواپیمایی کشوری محکم اصابت موشک را رد می‌کرد، چون براساس دانسته‌های خود عمل می‌کرد و اعلام می‌کنم که هیچ گناهی ندارند، مقصر نیستند و هرچه تقصیر است برعهده ماست.» سازمان هواپیمایی کشوری هم با صدور بیانیه‌ای با تأیید این صحبت بیان کرد: «در مورد اصابت موشک به هواپیمای مسافربری اطلاع‌رسانی نشده‌بود.» کافی نیست
پس از صحبت‌های فرمانده هوا فضای سپاه، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در توییتی به آن واکنش نشان داد و نوشت: «به سهم خود از خانواده داغداران هواپیمای اوکراینی عذرخواهی می‌کنم و تسلیت مجدد می‌گویم. زخم آنان با اخبار اخیر عمیق‌تر شد. اطلاعیه‌ها و توضیحات فرمانده نیروی هوایی سپاه خوب بود، اما کافی نیست. برای بازسازی اعتماد، جلسه گفت‌وگوی صریح و شفاف مسئولان ستاد نیروهای مسلح با رسانه‌ها ضروری است.» حسام‌الدین آشنا، مشاور رسانه‌ای حسن روحانی هم در واکنش به این صحبت‌ها در توییتی نوشت که «ما (را) گول خوردیم.» او نوشته است: «آنچه خبر می‌پنداشتند، دروغ بود، آنچه دروغ می‌پنداشتند خبر بود.» آشنا روز پنجشنبه خطاب به رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور درباره انتشار اخبار حادثه هوایی هشدار داده بود.
علی لاریجانی، رئیس مجلس هم در پیامی خواستار «شناسایی عوامل قصور یا تقصیر» در حادثه ساقط شدن هواپیمای اوکراینی شد و آن را «مطالبه به‌حقی» دانست که «نباید از آن غفلت شود». لاریجانی همچنین خواستار «بررسی ابعاد این خطا» به صورت فوری در«دستگاه‌های ذی‌ربط» شد و گفت: «باید تدبیری اتخاذ کنند تا راه بر تکرار چنین سوانح تلخی بسته شود و خطایی از این دست تحت هیچ شرایطی به وقوع نپیوندد.»
