روزنامه اعتماد

تاملي بر حيات فكري دكتر نخعي؛ نظر به گذشته يا آينده؟

 با درگذشت دكتر هادي نخعي، يادداشت‌هاي متفاوتي از سوي دوستان وي در روزنامه و برخي سايت‌هاي خبري منتشر شد كه همگي در «سايت مركز اسناد دفاع مقدس» تجميع شده و اين امكان را فراهم آورده است تا در پاسخ به اين پرسش كه درباره ايشان تاكنون چه چيزي گفته و نوشته شده است، مورد بهره‌برداري قرار بگيرد. به نظرم تمامي گفته و نوشته‌هاي موجود، متاثر از درگذشت ايشان و بيشتر تذكري بر اخلاق و تفكر سياسي ايشان و در پاسخ به اين پرسش بوده است كه: دكتر نخعي كه بود؟ اين نوع برررسي‌ها بيشتر «رثايي» است و در حالي كه مورد نياز بوده و با فرهنگ عمومي جامعه ايران همخواني دارد، ولي چگونگي و ميزان تاثير‌گذاري آن بر شناخت مناسب از مرحوم نخعي، به عنوان يك صاحب نظر متعهد و صادق، خوشفكر و خلاق، عميق و پركار، محل ترديد است. زيرا استفاده از گزاره‌هاي كلي و متكي بر حافظه شخصي كه گاهي با اشتباه تاريخي يا مبالغه‌گويي همراه است، كمك مناسبي به شناخت دكتر نخعي نخواهد كرد.  نظر به نقش تاثيرگذار افراد، در «تداوم حيات» فكري و عملي جامعه، «مرگ» نبايد در نگرش به تفكر يا كاركرد سياسي- اجتماعي آنها، پايان‌بخش تلقي و با نگاه رثايي مورد ارزيابي قرار بگيرند، زيرا افراد متفكر و تاثيرگذار، با وجود آنكه در گذشته زيسته‌اند، ولي به آينده تعلق دارند. بنابراين در مواجهه با تفكر و عملكرد افرادي كه در حوزه خاصي نقش و تاثير ماندگار داشته‌اند، مساله اساسي استفاده از رويكرد و روش مناسب است، به اين معنا كه بايد «چرايي و چگونگي» آنچه انجام داده‌اند، مورد بررسي و تامل قرار بگيرد. با نظر به ملاحظات يادشده پرسش اين است كه: نقطه ثقل تفكر و عملكرد دكتر نخعي در طول حيات سياسي و اجتماعي وي كجاست و چگونه بايد كشف و تبيين شود؟  به نظرم حيات فكري و اجتماعي دكتر نخعي در سه حوزه قابل شناسايي است: 1-تجزيه و تحليل تفكر و عملكرد گروه‌هاي سياسي در سال‌هاي اول انقلاب و در برابر جنگ است كه منجر به انتشار مقاله و كتاب شده است. 2- نقد و بررسي تحولات سياسي– اجتماعي در دهه 1360، كه با انتشار بولتن سياسي، نقش مهمي در تبيين مواضع سياسي- اجتماعي امام خميني داشت. 3- تجزيه و تحليل رخدادهاي سياسي- نظامي جنگ كه به صورت مقاله و كتاب منتشر شده است. با وجود اهميت تلاش‌هاي ياد شده، به نظرم در پاسخ به پرسش مورد بحث درباره تعريف نقطه ثقل در حيات فكري و اجتماعي دكتر نخعي و با فرض شكل‌گيري «مكتب تاريخ‌نگاري جنگ»، بايد نقش وي را در توسعه و تعميق مكتب تاريخ‌نگاري جنگ، مورد بررسي قرار داد. بدون ترديد مرحوم نخعي در «روشمندي و ساختار‌سازي»، در حوزه تاريخ‌نگاري جنگ، با «آموزش راويان در جمع‌آوري و نگارش گزارش عمليات»، همچنين انتشار برخي كتب و «روزشمار جنگ»، نقش اساسي و بي‌بديلي داشته است. بنابراين در پاسخ به پرسش از چرايي و چگونگي تاثير‌گذاري دكتر نخعي بر شكل‌گيري مكتب تاريخ‌نگاري جنگ، مي‌توان حيات فكري وي را مورد واكاوي قرار داد.  رويكرد آقاي نخعي به جنگ و تاريخ‌نگاري آن، با وجود برخورداري از تفكر سياسي و تحصيلات عالي در زمينه علوم سياسي، بيشتر به روش مستند و نقلي، با تاكيد بر جلوگيري از تحريف وقايع جنگ ايران و عراق بود كه پيش از اين در تاسيس تاريخ‌نگاري جنگ به آن توجه شده بود، ولي ايشان در گزارش عمليات‌نويسي راويان و در روزشمار جنگ، رويكرد و روش تاريخ‌نگاري جنگ را نهادينه و ساختارمند كرد. به اين اعتبار مي‌توان تاكيد كرد؛ حيات فكري دكتر نخعي در حوزه تاريخ‌نگاري جنگ ايران و عراق، با وجود تعلق به گذشته، همچنان براي آينده ارزشمند و داراي اهميت است.  اميد است نظرات و تلاش‌هاي بي‌بديل مرحوم نخعي، در حوزه تاريخ‌نگاري جنگ ايران و عراق، با بيرون آمدن از احساسات حاصل از فراق ايشان، در آينده مورد نقد و بررسي قرار بگيرد و از اين طريق امكان تداوم حيات مكتب تاريخ‌نگاري جنگ، با حضور راويان و پژوهشگران فراهم شود. زمان مناسب براي بزرگداشت انديشه و تلاش‌هاي دكتر نخعي، مي‌تواند در سالگرد تاريخ‌نگاري جنگ سپاه، در خرداد يا در سالگرد درگذشت ايشان، در آذر ماه باشد. روح مطهرش شاد و قرين رحمت الهي و محشور با شهدا باشد. والسلام 25/10/95
لینک منبع خبر
سایر اخبار این روزنامه
قاليباف: مخالف واريز درآمد شهرداري‌ها به خزانه دولت هستم تلخي آخر مسجد جامعي در شورا آمارهاي عجيب آقاي وزير سابق! تاملي بر حيات فكري دكتر نخعي؛ نظر به گذشته يا آينده؟ آغاز بازجويي از جعبه سياه پرونده بابك زنجاني بحث كي‌روش به وزارت ورزش ربطي ندارد با اينا زمستونو سر مي‌كنم... خواب مي‌بينند، پيشگويي مي‌كنند سرنوشت روحاني و آراي خاكستري در انتخابات تحت فشاركسي قرار نگيريد نعمت‌زاده: از وضع موجود ناراضي‌ام بحران آب به حلب كشيده شد وسوسه طلا به قتل انجاميد غرق در دود خبر خوش وزير ارشاد براي دو اركستر سمفونيك و ملي