روزنامه شهروند
1398/11/30
شمشیر دو لبه مذاکرات صلح در افغانستان
[مجتبی پارسا] طالبان، گروه شبهنظامی و افراطی در افغانستان، از پایان مذاکرات صلح با آمریکا و رسیدن به توافق کامل خبر میدهد؛ مذاکراتی که قرار است پس از تأیید دولت مرکزی افغانستان، زمینه برگزاری گفتوگوهای داخلی را برای تشکیل دولتی فراگیر و مورد تأیید همه در این کشور فراهم آورد.سخنگوی طالبان هم میگوید توافق نهایی صلح پس از مذاکرات فشرده، درنهایت تا پایان ماه میلادی (یعنی کمتر از دو هفته دیگر) امضا خواهد شد.
نشریه «هیل» از واشینگتنپست گزارش داده است که «ملا عبدالسلام حنفی»، یکی از اعضای ارشد طالبان در ویدیویی که به خبرنگاران داده میگوید «هر دو طرف پیشنویس نهایی توافقنامه صلح را پذیرفتهاند» و هر دو طرف موافقند تا پایان ماه و «پس از ایجاد فضای مناسب» توافقنامه را امضا کنند.این در حالی است که «زلمی خلیل زاد»، نماینده ارشد واشنگتن در امور افغانستان میگوید نمیتوان برای پیروزی در روند صلح هیچ تضمینی ارایه کرد. با این حال، او ابراز امیدواری کرده که از این فرصت برای پایان دادن به جنگ چهلساله و خونریزی در افغانستان بهخوبی استفاده شود.در این معامله تصریح شده است که نیروهای آمریکایی در مدت 135 روز، خاک افغانستان را ترک میکنند و آمریکاییها چندهزار اسیر طالبانی را نیز آزاد خواهند کرد.یکی از شروط اصلی و همیشگی طالبان برای ادامه گفتوگوهای صلح، خروج نیروهای خارجی خصوصا نظامیان آمریکایی از افغانستان بوده است.به نظر میرسد آمریکا هم تمایلی به ماندن در این کشور نداشته باشد. «مارک اسپر» وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا پیش از اعلام حصول توافق از سوی طالبان، ابراز امیدواری کرده بود که با آغاز روند صلح در این کشور، نظامیان آمریکایی «فوراً» خارج شوند.«اسپر» روز شنبه در کنفرانس مونیخ به خبرنگار آسوشیتدپرس گفته بود هنوز بر سر این موضوع، توافقی صورت نگرفته که چه زمانی طرح «کاهش خشونت هفتروزه» آغاز شود: «در حال حاضر، سفیر ما در حال مذاکره با طالبان بر سر طرح کاهش خشونت است، اما شرایط خیلی امیدوارکننده است.»طرح مورد نظر این است که با امضای توافقنامه صلح میان آمریکا و طالبان، به مدت هفت روز، کاهش خشونتها صورت بپذیرد و در مدت کوتاهی پس از آن، گفتگوهای صلح افغانستان با هدف خروج نیروهای آمریکایی از این کشور آغاز شود. جنگ خوب
به نظر میرسد طولانیترین جنگ آمریکا در حال پایان است؛ جنگی که روزی از آن بهعنوان «جنگ خوب» و «جنگ ضروری» یاد میشد و به دنبال حملات القاعده در 11 سپتامبر، در سال 2011 آغاز شد. روزنامه نیویورکتایمز در گزارشی مینویسد آن زمان، بخشهای گستردهای از جامعه افغانستان از ورود نیروهای آمریکایی استقبال کردند.
اما از آن زمان به بعد، مردم افغانستان دیگر روی آرامش ندیدند. این جنگ، به جنگی خونین بدل شد که در آن، برخی از سربازان افغانستانی که تا پیش از این موافق حضور نیروهای آمریکایی بودند، با سربازان آمریکایی درگیر شدند. دیگر آمریکاییها برایشان شریک به حساب نمیآمدند، بلکه متجاوزانی بودند که به زور در خاک آن کشور حضور داشتند.مقامات آمریکایی میگویند که از میان تقریبا 3هزار و 500 نیروی آمریکایی و نیروهای ناتو که در این جنگ کشته شدند، بیش از 150 سرباز در حملات «سبز به آبی» کشته شدهاند. (اصطلاحی به معنای حمله سربازان افغانستانی به نیروهای شریک مثل نیروهای ناتو.) دوران جنگ جدید
در میان خوشبینی بسیاری از مقامات سیاسی و رسانهها در سراسر دنیا، البته ترسها و نگرانیهایی هم از سوی برخی از تحلیلگران دیده میشود. «مجله فارن پالیسی» در تحلیلی با عنوان «افغانستانیها از یک جنگ داخلی دیگر میترسند» مینویسد، 31 سال پیش در چنین روزهایی آخرین سرباز شوروی از افغانستان خارج شد اما مردم افغانستان میدانستند که دوران کابوسهای جدیدی فرارسیده است: آغاز جنگ داخلی. حالا هم بسیاری از مردم افغانستان گمان میکنند که شرایط شبیه همان دوران است و با خروج همه نیروهای ناتو از کشور افغانستان باز هم درگیر جنگ داخلی خواهد شد.با این حال مردم افغانستان میدانند که نیروهای خارجی باید از این کشور بروند و این اتفاق هم خواهد افتاد؛ اما اینکه چه اتفاقی پس از آن روی خواهد داد، سوال دیگری است. محمد نسیم یکی از اعضای سابق مجاهدین در دهه 1980 است که در آن زمان با دولت کمونیست و حامیان روس آن (شوروی) میجنگید. او به خبرنگار نیویورکتایمز میگوید: «آمریکاییها باید اینجا را ترک کنند. ما مردم افغاستان، مهاجمان و متجاوزان خارجی را دوست نداریم.»محمد نسیم در حالی که در بازار بزرگ کابل روی صندلی نشسته و توت خشک بر دهان میگذارد، میگوید: «ما همدیگر را به خاطر نیروها و ایدئولوژیهای خارجی میکشیم. این موضوع باید به پایان برسد؛ اما این اتفاق (خروج نیروهای خارجی از افغانستان) باید به شکل سیستماتیک و با مسئولیت انجام شود. اکثر ما از پرزیدنت اشرف غنی حمایت میکنیم، اما طالبان هم باید با دولت مذاکره و گفتوگو کند؛ نه اینکه دولت را کنار بگذارند و فقط با آمریکاییها حرف بزنند.»
اشرف غنی، رئیسجمهوری کنونی افغانستان که برای بار دیگر بهعنوان رئیسجمهوری این کشور انتخاب شد، در این مذاکرات نقش کمی داشته است. غنی پیشتر هشدار داده بود که طالبان از مذاکرات صلح بهعنوان «اسب تروآ» استفاده خواهد کرد تا دولت او را تضعیف کند و این ایده را بزرگ جلوه بدهد که جنگ در افغانستان نمیتواند بدون حضور شورشیانی مانند طالبان به پایان برسد.بسیاری دیگر از گروههای سیاسی افغانستان هم فکر میکنند که از این گفتوگوها کنار گذاشته شدهاند. «ادریس ستانکزی» فعال سیاسی و رهبر جریان جوانان افغانستان (یک جنبش سیاسی برای جوانان افغانستانی) میگوید: «در حقیقت نه ما مردم افغانستان و نه دولت رسمی کشور هیچ چیزی در مورد این معامله نمیدانیم. تمام این مذاکرات در اتاقهای مخفی و به دور از چشم ما صورت گرفته است و این مشکل بزرگی است که ما باید همچنان در مورد آن صحبت کنیم. من مطمئنم که طالبان، این گروه تروریستی، به کابل میآید و خود را «پیروز» معرفی میکند و رفتارها و اقدامات جدیدی را بر این اساس خواهد داشت.»«ارزلا نعمت» مردمشناس سیاسی و رئیس واحد تحقیقات و ارزیابی افغانستان میگوید: «مردم افغانستان هر روز کشته میشوند. جان آنها بیارزش شده است. همزمان این مردم را در گفتوگوهای میان طالبان و آمریکاییها راه نمیدهند. اما باید بدانید که این گروه کوچک (طالبان) که با فعالیتهای تروریستی میخواهد به اهدافش برسد، مردم و جامعه 30میلیون نفری افغانستان را نمایندگی نمیکند.»حالا از نگاه برخی از مردم و تحلیلگران، مذاکرات صلح که تقریبا به پایان رسیده و در مرحله اجراست، دو لبه دارد: آغاز صلح یا ظهور جنگی داخلی جدید.