روزنامه وطن امروز
1399/05/15
فرمول ضد تحریم
گروه سیاسی: انتشار تصاویر صف طولانی خودروهایی که در انتظار ورود به نخستین فروشگاه ایرانی در پایتخت ونزوئلا بودند، در کنار واکنش‌های متعددی که در روزهای گذشته مطرح شده پیام‌آور یک راه جدید و آغاز مسیری با نیت تقویت مناسبات اقتصادی میان بلوک تحریمی‌ها بود. به گزارش «وطن امروز»، تاسیس فروشگاه ایرانی «مگاصیص» در کاراکاس را می‌توان گامی رو به جلو در راستای پیگیری مجدد سیاست‌های ایران برای گسترش حوزه نفوذ در کشورهای آمریکای لاتین دانست. روز هشتم مردادماه بود که خبر تاسیس این فروشگاه روی خروجی خبرگزاری‌های داخلی و خارجی قرار گرفت؛ خبری که از یک‌سو رسانه‌های ضدانقلاب سعی در وارونه‌نمایی آن و کلیشه‌سازی بر مبنای «کمک به محرومان ونزوئلا» کردند و از سوی دیگر رسانه‌های جهانی از آن به عنوان یک گام دیگر برای تقویت مناسبات ایران و ونزوئلا یاد کردند. در همین زمینه عیسی رضایی، مدیرعامل شرکت اتکا که شرکت مگاصیص از زیرمجموعه‌های آن است، یکی از دلایل تاسیس این فروشگاه در ونزوئلا را این دانست که دست‌کم ایران می‌تواند با کشورهای دوست خود که تحت تحریم قرار می‌گیرند مراودات تجاری داشته باشد، چون برخی از کالاهای موجود در ایران مورد نیاز ونزوئلاست و برخی از اقلام موجود در ونزوئلا در ایران کاربرد دارد. تاسیس این فروشگاه که مساحت آن ۶ هزار مترمربع است و ۲ هزار و ۵۰۰ قلم کالای ایرانی را نیز در معرض فروش قرار داده است، آن هم تنها ۲ ماه پس از ارسال محموله بنزین ایران به ونزوئلا توسط ۵ نفتکش، پیامی آشکار برای آغاز سیاست‌های هجومی در مواجهه با تحریم‌های آمریکا دارد؛ سیاستی که شاید نشانی از آن را بتوان در نامگذاری این فروشگاه پیدا کرد. «مگاصیص» نام روستایی از توابع دشت آزادگان استان خوزستان است که در سال‌های دفاع‌مقدس بارها بین طرف ایرانی و عراقی دست به دست شد و نهایتا تبدیل به نمادی از مقاومت شهر به شهر مردم ایران در مقابل تجاوز دشمنانش شد. * خشم آمریکا از بلوک تحریمی‌ها اما گام جدید همکاری و مبادله تهران- کاراکاس آن هم در شرایطی که هنوز فضای گمانه‌زنی‌ها پیرامون ارسال 5 محموله نفتی ایران به ونزوئلا گرم بود، با واکنش سریع آمریکا مواجه شد و مایکل کوزاک، دستیار وزیر خارجه آمریکا در دفتر امور نیمکره غربی در واکنش به راه‌اندازی این فروشگاه، آن را اتحادی میان کشورهای رانده شده توصیف کرد و گفت: واقعا شگفت‌زده می‌شوم اگر بدانم ونزوئلا می‌تواند این اندازه از ایران سود ببرد. ایران می‌خواهد به ونزوئلا جنس بفروشد، آن هم در زمانه‌ای که این کشور برای خریدن چندان پول ندارد. اظهارات کوزاک در حالی است که مقامات آمریکایی پس از موفقیت ایران در ارسال نفتکش‌هایش به ونزوئلا و ناکامی آمریکا در متوقف کردن آنها، بارها از نگرانی خود بابت گسترش روابط و مبادلات میان ایران و ونزوئلا سخن گفته بودند. در همین زمینه اوایل تیرماه بود که استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای گفت کشورش تلاش خواهد کرد از مبادله میان ایران و ونزوئلا جلوگیری کند. در بخشی از این بیانیه با اشاره به اینکه وزارت خزانه‌داری آمریکا هر کسی را که از تلاش ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا حمایت کند و رفتار‌های بی‌ثبات‌کننده این کشور در سراسر دنیا را تقویت کند، هدف قرار خواهد داد، آمده بود: حمایت ایران از رژیم فاسد و مستبد ونزوئلا غیرقابل قبول است و دولت از اختیارات خودش برای جلوگیری از آن استفاده خواهد کرد. مضاف بر این بیانیه، وزارت خزانه‌داری آمریکا ملوانان 5 نفتکش ایرانی را نیز به لیست تحریم‌های خود اضافه کرده بود. * ایران و ونزوئلا: ادامه می‌دهیم کنار هم قرار دادن مواضع و اقدامات اخیر ایران و ونزوئلا نشان از یک راهبرد بلندمدت برای تقویت بیش از پیش مبادلات 2 کشور با نیت تضعیف نظام تحریم‌های آمریکا دارد. روز گذشته روبن داریو مولینا، معاون وزیر خارجه ونزوئلا در حوزه آسیا، خاورمیانه و اقیانوسیه در گفت‌وگویی با شبکه هیسپان تی‌وی با اشاره به افتتاح فروشگاه ایرانی مگاصیص در کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، آن را گامی مهم در جهت توسعه روابط تجاری ونزوئلا و ایران در برابر تحریم‌های ناعادلانه ایالات متحده آمریکا دانست. وی با بیان اینکه این اقدام در راستای تحکیم روابط بین ۲ کشور در ۲۱ سال اخیر صورت گرفته است، تاکید کرد: مگاصیص همزمان با تشدید تحریم‌های آمریکا در مقابل ونزوئلا در بحبوحه همه‌گیری ویروس کرونا گشایش یافت و این بسیار حائز اهمیت است، چرا که تجارت باید در جهت خدمت به انسان‌ها و به همین ترتیب در راستای منافع ۲ کشور باشد. عیسی رضایی، مدیر پروژه فروشگاه یادشده با ارائه بیش از 2 هزار و 500 محصول ایرانی در کنار تولیدات خاص ونزوئلا، بار دیگر حمایت جمهوری اسلامی ایران را از ونزوئلا نشان داد. در قسمتی دیگر از مصاحبه، مولینا با دفاع از حق ایران و ونزوئلا برای دریانوردی آزادانه در آب‌های بین‌المللی به منظور معاملات تجاری، تاکید کرد که این تجارت‌ها هماهنگ با قوانین تجاری بین‌المللی صورت می‌پذیرد: «ایران و ونزوئلا از حقوق بین‌المللی خود مبنی بر دریانوری آزادانه برای حمل‌و‌نقل محصولات‌شان دفاع می‌کنند... کشتی‌های ایرانی کاملا منطبق با قوانین سازمان جهانی دریانوردی عمل کرده‌اند و این موضوع به طور حتم، باعث گسترش روابط تجاری ۲ کشور خواهد شد». وی در ادامه گفت: ایران ماه مه (اردیبهشت‌ماه) با ارسال ۵ نفتکش حامل سوخت و فرآورده‌های دیگر، باعث تعدیل مشکل کمبود حاد بنزین در این کشور آمریکای جنوبی و تسکین رنج‌های ملت ونزوئلا بر اثر تحریم‌های شدید دولت دونالد ترامپ شد. پس از این اقدام، دولت آمریکا که به دنبال خنثی کردن پیوند تجاری رو به رشد تهران- کاراکاس بود، تهدید کرد تحریم‌هایی علیه بنادر، شرکت‌های حمل‌و‌نقل دریایی و تسهیل‌کنندگان ارسال سوخت ایران به جمهوری بولیواری اعمال خواهد کرد. پیش از این علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپوتنیک با اشاره به آغاز مبادلات جدید میان ایران و ونزوئلا گفته بود: روابط تجاری ایران و ونزوئلا بر اساس قوانین بین‌المللی، نیازهای 2 کشور و با در نظر گرفتن همه شرایط دوطرفه صورت گرفته و در آینده نیز بر همین منوال خواهد بود. شیوه مبادله اعم از ارسال کالا و دریافت بهای آن بر اساس توافق 2 کشور انجام میشود و بسته به شرایط گوناگون ممکن است تغییراتی در آن اعمال شود. اگر در آینده دولت و مردم ونزوئلا همچنان نیاز به کالاهایی داشته باشند که جمهوری اسلامی ایران قادر به تامین آنها باشد، به طور جدی مورد رسیدگی قرار خواهیم داد. تهدیدهای آمریکا تاثیری بر اراده ما برای انجام تجارت آزاد و قانونی میان ۲ کشور نخواهد گذاشت. * بازی ضدتحریم پیش از این، در زمانی که حرکت 5 نفتکش ایرانی برای ارسال 5/1 میلیون لیتر بنزین به ونزوئلا تبدیل به یکی از مهم‌ترین سرخط‌های اخبار جهانی شده بود، «وطن امروز» در گزارشی با عنوان «برد - برد واقعی در بلوک تحریمی‌ها» به لزوم بهره‌برداری حداکثری ایران از دیگر کشورهای تحریم‌شده توسط آمریکا و تشکیل یک بلوک تحریمی با مبادلات حداکثری در زمینه‌های اقتصادی اشاره کرده بود. در پیش گرفتن سیاست‌های هجومی دربرابر نظام تحریم‌های آمریکا همانند ارسال نفتکش، تاسیس مگاصیص و... فراتر از حجم رقم مبادلات می‌تواند حامل پیام‌های مختلفی باشد که از جمله آنها تضمین دادن به سایر دولت‌های مستقل و نزدیک به ایران برای انجام مبادلات دوطرفه است. مضاف بر این، تاثیر چنین اقداماتی در اعتبارزدایی از نظام تحریمی آمریکا می‌تواند اثرات میان‌مدت و بلندمدت زیادی در فضای جهانی داشته باشد. مبادله بنزین- طلا میان ایران و ونزوئلایی که هر دو در موقعیت تحریمی قرار داشتند پیام‌آور آغاز یک بازی جدید ضدتحریمی از سوی بلوک تحریمی‌ها بود. افزایش نفوذ اقتصادی ایران در بازارهای آمریکای لاتین فراتر از دستاوردهای اقتصادی می‌تواند یک مانور اقتدار سیاسی نیز از سوی کشورمان به شمار برود. آغاز به کار دولت حسن روحانی و سیاست چرخش به غرب او که باعث افول محسوس روابط گسترده میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین شد، زمان و ظرفیت بزرگی را در سال‌های اخیر از کشورمان گرفت، با این حال بن‌بست کامل سیاست خارجی در مواجهه با آمریکا و اروپا، بار دیگر بارقه‌هایی از امید برای احیای جایگاه ایران در بازارهای آمریکای لاتین را به وجود آورده است که تاسیس مگاصیص می‌تواند به عنوان یک آغاز برای آن به شمار رود. *** روحانی، دوستان ایران را به یک لبخند اروپایی‌ها فروخت عبدالرضا مصری*: متاسفانه دولت روحانی یکسره به سمت اروپایی‌ها غش کرد. پروسه طولانی‌ای طی شد تا دولت روحانی کم‌کم از این حالت خارج شود و به ظرفیت تعامل و ارتباط با کشورهایی که سال‌ها سابقه ارتباط نزدیک با آنها را داشته‌ایم، توجه کند. دولت دکتر روحانی بسیاری از کشورهای دوست ما را ناامید کرد، حتی کشوری مثل چین که تا قبل از دولت حسن روحانی روابط نزدیک و گرمی با آن در شرایط سخت و دشوار کشور داشتیم، در دوره روحانی مورد بی‌مهری قرار گرفت. دوستان ما دیدند که این دولت همه آنها را با یک لبخند اروپایی‌ها فراموش کرد. دولت تازه دارد متوجه میشود که ارتباط با همان کشورهای دوست چه ظرفیت عظیمی در حل مسائل اقتصادی کشور داشته است. چرا دولت از تجربیات دیگر دولت‌های جمهوری اسلامی استفاده نکرد و از آنها درس نگرفت؟ چرا باید هر دولتی سر کار می‌آید یک راه طولانی را طی کند تا به همان تجربیاتی برسد که دولت قبل به آن رسیده بود؟ دولت روحانی توفیق زیادی برای همکاری با کشورهای دوست و کشورهای آمریکای لاتین پیدا کرد. امید این دولت، غربی‌ها بودند که آنها هم هیچ قدمی برای ایران برنداشتند. شما خاطرتان هست که اوایل برجام هر روز یک سری هیأت‌های 40-30 نفره از کشورهای اروپایی به ایران می‌آمدند و به مذاکره و رایزنی با مسؤولان می‌پرداختند؛ خروجی آن همه رفت‌و‌آمد برای کشور چه شد؟ بعد از آن همه رفت‌و‌آمد چند دستگاه خودروی رنو به ما فروختند و دولت فرصت سرمایه‌گذاری را از قرارگاه خاتم گرفت و به شرکت شل واگذار کرد، آنها هم بعد از مدتی به یک اشاره آمریکا کار را رها کردند و رفتند. با این جهت‌گیری سیاست خارجی دولت، نه‌تنها به نقطه اول بلکه به بسیار قبل‌تر از همان‌جایی که شروع کردیم، رسیده‌ایم. کشورهای آمریکای لاتین ظرفیت‌های بسیار بالایی برای همکاری و توسعه روابط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارند. اگر از نفت آنها چشم بپوشیم چون نیازی به آن نداریم، حوزه‌های مختلفی هست که می‌تواند مورد استفاده ما قرار بگیرد؛ صنعت گردشگری، صنایع چوب، تولید میوه‌های استوایی و معادن تنها بخشی از این ظرفیت‌ها است. به طور مثال در ونزوئلا قهوه تولید میشود در حالی که در کشور ما نمی‌شود، از آن طرف ما تولید چای داریم و ونزوئلایی‌ها ندارند. در حوزه دریایی، ونزوئلا یک موقعیت فوق‌العاده استراتژیک در دریای کارائیب دارد که مناسبات و همکاری با این کشور در این حوزه دریایی فوق‌العاده برای ایران می‌تواند موثر و مفید فایده باشد. در حوزه ساختار سیاسی ما نقاط مشترکی وجود دارد، اصلی‌ترین این نقاط موضع ما نسبت به دشمنی‌های آمریکاست. جهت‌گیری مسؤولان دولت ونزوئلا بعد از آقای چاوز به سمت قشر مستضعف و فقرا معطوف شد. در واقع ما از حیث گفتمان عدالت‌خواهی نیز با ونزوئلایی‌ها مشترکیم. بعد از تغییراتی که چاوز در حکومت ونزوئلا ایجاد کرد، این کشور از حیاط خلوت آمریکا بودن خارج شد و در برنامه‌ریزی‌های خود معطوف به همکاری با کشورهای مستقل شد. در این بین دوستی و همکاری گرمی بین ایران و ونزوئلا ایجاد شد. ونزوئلایی‌ها بسیاری از پروژه‌های خود را بدون مناقصه به جمهوری اسلامی ایران واگذار کردند، در حالی که اگر مناقصه برگزار می‌شد معلوم نبود ما برنده باشیم یا نه. بسیاری از پروژه‌هایی هم که به ایرانی‌ها دادند به خاطر کیفیت کار ما نبود، بلکه صرفا به خاطر همان رابطه دوستی بود، مثلا ونزوئلا می‌توانست بهترین خودرو‌ها را از کشورهای اروپایی خریداری کند ولی این فرصت را به شرکت‌های خودروسازی جمهوری اسلامی داد. بسیاری از پروژه‌های ساختمان‌سازی در ونزوئلا را به جمهوری اسلامی داد که الحق و‌الانصاف شرکت‌های ما هم آنجا خوش درخشیدند و به تعهدات خود بخوبی عمل کردند. به عنوان مثال یکی از شرکت‌های ساخت‌وساز ما یک شهرک کامل برای ونزوئلایی‌ها ساخت و تحویل داد که بسیار هم خوب عمل کرد. زمانی هم که آمریکایی‌ها بنزین را برای کشور ما تحریم کردند، این ونزوئلا بود که تشدید تحریم‌ها و فشارهای آمریکا را برای خود خرید ولی به ایران بنزین صادر کرد. همه این فرصت‌های اقتصادی را بگذارید در کنار مردمی که از نظر فرهنگی بسیار خون‌گرم و با‌محبت هستند و به ایران علاقه‌مندند. به علت وابستگی نهادینه‌شده در ساختارهای نظام حکمرانی ونزوئلا به آمریکا، با وجود تغییراتی که برای رهایی از این وابستگی در دولت چاوز انجام شد، اکنون در بحبوحه افزایش فشارهای آمریکا بر ونزوئلا، مردم برای تهیه مایحتاج و کالاهای روزانه خود با مشکلاتی مواجه شدند که افتتاح فروشگاه «مگاصیص» توسط ایران در ونزوئلا، اقدام مناسبی برای کاستن از این مشکل بود. فروش و صادرات بنزین هم که اخیرا انجام شد، اقدام مثبت دیگری بود که در راستای گسترش همکاری‌ها با ونزوئلا انجام شد. به هر ترتیب هنوز هم ظرفیت‌های عظیمی در حوزه اقتصادی، تجهیزات نظامی و عملیات عمرانی و مهندسی در ونزوئلا وجود دارد که توجه ویژه به این بخش‌ها می‌تواند آورده‌های مهم و اثربخشی برای هر ۲ کشور داشته باشد که البته محتاج توجه ویژه‌تری از سوی مسؤولان دولتی و دستگاه دیپلماسی است. * سفیر اسبق ایران در ونزوئلا
