روزنامه شرق
1399/06/11
جنگ برای گاز طبیعی؟
جنگ برای گاز طبیعی؟ محمود خاقانی-کارشناس بین‌المللی انرژی برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های چندملیتی نفت و گاز حاکی از آن بود که در سال جاری میلادی (2020) حفاری‌های اکتشافی در آب‌های قبرس و لبنان در شرق مدیترانه دربرگیرنده خبرهای خوبی خواهد بود اما شیوع و همهگیرشدن ویروس کرونا موجب شد که شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی برنامه‌های کاهش هزینه باتوجه به کاهش بهای نفت و گاز در بازارهای بین‌المللی به‌دلیل کاهش تقاضا برای مصرف را مد نظر قرار بدهند و فعالیت‌های اکتشافی و مطالعات میزان حجم گاز موجود در مخازن و اقتصاد تولید و صادرات گاز طبیعی را متوقف کنند.در ماه آوریل 2020 شرکت فرانسوی توتال که با مشارکت شرکت ایتالیایی Eni و شرکت روسی Novatek چاه اکتشافی Byblos-1 در بلوک 4 را که اولین عملیات اکتشافی در آب‌های لبنان محسوب می‌شد، حفاری و اعلام کردند که چاه مذکور خشک بوده است. مشارکت‌کنندگان یاد‌شده اظهار امیدواری کرده‌اند که شاید در حفاری اکتشافی چاه دوم در بلوک 9 که برای حفاری در سال جاری میلادی (2020) برنامه‌ریزی شده است، شانسی داشته باشند. پترولیوم اکونومیست در ماه می2020 گزارش کرد که خبر منفی مرتبط با چاه خشک در آب‌های لبنان به‌طورکلی پیام نا‌امید‌کننده‌ای برای تمامی شرق مدیترانه بود.
امید قبرسی‌ها؟
پس از حفاری‌های اکتشافی مقدماتی شرکت آمریکایی اگزون موبیل برای بررسی میزان ذخیره و اقتصادی‌بودن برای حفاری بعدی چاه به‌اصطلاح مرحله Appraisal در بلوک 10 چاه اکتشافی Glaucus (پیش‌بینی شده بود که بین 5 تا 8 تریلیون فوت مکعب -141 تا 226 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی داشته باشد) را فعلا به حالت تعلیق درآورده تا ببیند وضع بازار گاز طبیعی در سال 2021 چگونه خواهد بود. براساس گزارش پترولیوم اکونومیست شرکت فرانسوی توتال و شرکت ایتالیایی Eni برنامه‌ای را که برای حفاری شش چاه داشتند، به حال تعلیق درآورده‌اند که دربرگیرنده مطالعات ذخیره‌سنجی و اقتصادی‌بودن چاه گاز طبیعی کشف‌شده به نام Calypso در بلوک 6 (تخمین زده میشود بین 3 تا 5 تریلیون فوت مکعب – حدود 85 تا 227 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی درجا داشته باشد) نیز خواهد بود.
مشکلات اسرائیل؟
در همین حال شرکت آمریکایی نوبل انرژی Noble Energy با مشارکت شرکت انگلیسی – هلندی شل و شرکت حفاری اسرائیلی Delek Drilling ناگزیر شده‌اند به دلایل اقتصادی در برنامه‌هایشان به‌منظور رساندن گاز کشف‌شده در میدان Aphrodite در بلوک 12 که در سال 2011 کشف شده بود، به کارخانه تبدیل گاز طبیعی به گاز طبیعی مایع LNG در مصر در سال 2025 میلادی تجدیدنظر کنند.
دورنمای تولید و صادرات گاز مدیترانه خوب نیست
پترولیوم اکونومیست به نقل از یک کارشناس انرژی قبرسی به نام چارلز النیاس گزارش کرده که قبرس آرزو داشت بتواند در بازار بین‌المللی گاز به‌صورت یک صادرکننده گاز طبیعی بازیگر فعالی باشد اما باید این واقعیت را بپذیرد که دورنمای توسعه و صادرات میادین گاز طبیعی در دریای مدیترانه درحال‌حاضر و آینده‌ای که بتوان پیش‌بینی کرد، تیره و تار به نظر می‌رسد.
قیمت جهانی گاز طبیعی تعیین‌کننده است؟
به‌دلیل کاهش مصرف انرژی در جهان ناشی از همهگیرشدن ویروس کرونا پترولیوم اکونومیست گزارش کرده که مصر درحال‌حاضر برای بازاریابی و فروش گاز طبیعی مایع LNG با مشکلات متعددی دست به گریبان است. مصر حتی با قیمت پنج دلار برای هر میلیون بی‌تی‌یو ($5/mn Btu) که به خریداران بالقوه پیشنهاد می‌دهد، نمی‌تواند خوب بفروشد. کارشناسان انرژی معتقدند چنانچه وضع به همین منوال ادامه پیدا کند، باید این احتمال را داد که در اروپا و انگلیس قیمت گاز طبیعی کاهش بیشتری داشته باشد که در آن صورت دورنمای تولید و صادرات گاز طبیعی مدیترانه ممکن است تیره و تارتر شود.
برخی هنوز امیدوار هستند؟
به گزارش پترولیوم اکونومیست در ماه آوریل 2020 یک مشارکت یونانی – ایتالیایی فهرست اسامی پیمانکاران منتخب و بالقوه را نهایی کرد تا بخشی از طرح خط لوله گاز شرق مدیترانه برای صادرات گاز طبیعی از اسرائیل به قبرس و از قبرس به اروپا به ارزش شش میلیارد دلار را اجرائی کند اما کارشناسان انرژی معتقدند که اجرائی‌شدن این طرح با توجه به شرایط فعلی بازار بین‌المللی انرژی و نیز تحولات نظامی و سیاسی در شرق دریای مدیترانه مورد سؤال قرار دارد. علاوه بر مسائل مرتبط با قیمت گاز طبیعی در بازار و شاخه‌وشانه کشیدن یونان و ترکیه در برابر یکدیگر باوجود اینکه اسرائیل توانسته است به مقادیر قابل‌توجهی گاز طبیعی در آب‌های عمیق دریای مدیترانه دسترسی پیدا کرده و تولید کند.
درحال‌حاضر با مشکل جدی پیدا‌کردن مشتری در اروپا برای فروش گاز به قیمتی که تولید گاز و حمل آن از طریق خط لوله را اقتصادی کند، دست‌به‌گریبان است.
ادامه فعالیت‌های حفاری اکتشافی ترکیه در شرق مدیترانه؟
پس از شکست انتخاباتی شهرداری استانبول، اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه به ابتکار تازه‌ای برای همراه‌کردن احزاب ملی‌گرا در ترکیه با سیاست‌های اسلامی و ملی‌گرایانه دولت خود دست زده است. اردوغان برای دستیابی به منابع نفت و گاز سوریه و عراق برای ترکیه منافع ملی تعریف کرده و نظامیان ترکیه را به سوریه و عراق اعزام کرده است. متعاقبا پس از توافق یونان و مصر برای تقسیم مناطق اقتصادی ویژه در شرق دریای مدیترانه بین مصر و یونان رجب طیب اردوغان سیاست جدیدی برای منافع ملی ترکیه تعریف کرد. دولت ترکیه با حضور نظامی در لیبی و شروع عملیات حفاری اکتشافی تحت حمایت نیروی دریایی ترکیه موفق شد ملی‌گرایان ترکیه را متقاعد کند که اردوغان فقط رئیس‌جمهور احزاب اسلام‌گرا نیست و از منافع ملی ترکیه دفاع می‌کند. در نتیجه سیاست‌های اخیر اردوغان در دریای مدیترانه تمامی شرکت‌های چندملیتی نفت و گاز را که مجوز‌های حفاری‌های اکتشافی در دریای مدیترانه را از دول منطقه به‌ویژه دولت قبرس گرفته‌اند، در شرایط نامعلومی قرار داده است؛ زیرا ترکیه حتی در مناطقی که به‌عنوان مناطق ویژه اقتصادی - Economic Exclusion Zone (EEZ) توسط سازمان‌های بین‌المللی برای قبرس به رسمیت شناخته شده، دست به عملیات حفاری اکتشافی زده و این‌گونه موضوع را توجیه می‌کند که قبرس باید منتظر می‌ماند تا مذاکرات اتحاد قبرس شمالی و جنوبی به نتیجه می‌رسید و بعد منطقه ویژه اقتصادی تعریف می‌شد تا بخش ترک‌نشین قبرس هم منتفع شود. اما با توجه به اینکه از امکان توافق برای اتحاد دو بخش یونانی‌نشین و ترک‌نشین قبرس نشانه‌ای ملاحظه نمی‌شود، دولت اردوغان تصمیم گرفته با شروع و اصرار به عملیات حفاری اکتشافی در شرق دریای مدیترانه نقطه‌نظرات و اهداف سیاسی ترکیه را که مورد نظر ملی‌گرایان ترکیه نیز هست، با تعریف حدود‌و‌ثغور مرزهای دریایی (بخش‌های حاکمیتی دولت ترکیه) آن‌طور که ترکیه تعریف می‌کند، به‌طور آشکار بیان کند.
نتیجه‌گیری: اسرائیل در خلیج فارس و مواضع دولت ترکیه؟
واقعیت این است که گاز طبیعی نقش مهمی در دنیای پساکرونا در تأمین امنیت انرژی مناسب برای محیط زیست و اقتصاد جهان به‌عنوان انرژی فسیلی عبوری از انرژی‌های هیدروکربوری (فسیلی) به انرژی‌های تجدیدپذیر که با پیشرفت تکنولوژی اقتصادی‌تر خواهند شد، ایفا خواهد کرد. علاوه‌برآن تجربه اکتشاف و تولید گاز طبیعی در دریای مدیترانه نشان می‌دهد که دول غربی و شرکت‌های چندملیتی نفت و گاز توجه‌شان دوباره متوجه منابع نفت و گاز خاورمیانه و خلیج فارس شده است؛ چراکه هنوز تولید از منابع نفت و گاز خاورمیانه و خلیج فارس از نظر اقتصادی ارزان و مقرون‌به‌صرفه است. به همین دلیل فشار‌ها برای بیشتر منزوی‌کردن نظام جمهوری اسلامی ایران در جهان و منطقه به‌منظور تسلیم ایران در برابر خواسته‌های سیاسی آمریکا و متحدانش از طرق مختلف بین‌المللی و فعال‌تر‌شدن کاسبان تحریم در داخل ایران رو به افزایش خواهد داشت. اسرائیل همیشه در امارات متحده عربی حضور فعال داشته است و بسیاری از مقامات بلند‌پایه فلسطینی را با همکاری دولت امارات در دوبی و ابوظبی ترور کرده است. اما برقراری رابطه دیپلماتیک آشکار بین امارات و اسرائیل هم‌زمان با حضور نیروی هوایی امارات در لیبی در چارچوب سیاست‌های مشترک با آمریکا و متحدانش به‌ویژه اسرائیل نشان می‌دهد که یک برنامه جدید برای حضور نظامی اسرائیل در خلیج فارس در دست طراحی و اجراست. درحال‌حاضر ترکیه با این برنامه سر سازگاری ندارد. اخیرا ترکیه از کشف یک میدان بزرگ گازی در دریای سیاه با حجمی حدود 320 میلیارد مترمکعب خبر داد. وزیر انرژی ترکیه روز جمعه هفتم شهریورماه 99 اعلام کرد احتمالا خبرهای خوبی از کشف میادین جدید در هفته‌های آینده منتشر خواهد شد اما نگفت این میادین احتمالی در دریای سیاه هستند یا دریای مدیترانه. آقای اردوغان ثابت کرده سیاست‌مداری است که برای حفظ خود در سمت ریاست‌جمهوری ترکیه می‌تواند در سیاست‌های اتخاذ‌شده‌اش به‌سرعت تغییر مسیر بدهد. به این معنی که چنانچه بتواند در دریای مدیترانه امتیازاتی از اسرائیل، امارات و بقیه بگیرد، با روابط امارات و اسرائیل و حضور اسرائیل در خلیج فارس مخالفت جدی نخواهد کرد.
سایر اخبار این روزنامه
«اسلامیت» قید یا صفت «جمهوریت»؟
متهم VIP
عزم سردار برای فتح پاستور
سرپوش کرونا بر مطالبات جامعه
ابلاغ سلام مقام معظم رهبری به کارکنان پدافند هوایی
چرا کارگزاران از لاریجانی عبور می‌کند؟
اقدام بانک صادرات در ارائه تسهیلات به کادر درمان
خرده‌روایت‌های جنجالی از مبارزه در قفس!
مسعود مهرابی درگذشت
در نکوداشت سیا ارمجانی خالق چیدمان‌های‌شاعرانه!
هيچ فيلمي بي‌ايراد نيست
کرونای انتخابات آمریکا
اقتصاد امروز و ضرورت بازگشت به قانون اساسی
جنگ برای گاز طبیعی؟
چرا وضع بهتر نمی‌شود؟
