از «رانت‌خواری» نهاده‌های دامی تا «دیگرخواری» جوجه‌های گرسنه

آفتاب یزد – گروه اقتصادی: واردات نهاده‌های دامی همواره در صنعت دام و طیور مورد مناقشه بوده است. صنعتی که تکیه ویژه به وارداتی دارد که امکانات اقلیمی ایران اجازه تولید ارزان قیمت و کافی آن را نمی‌دهد. تا جایی که حتی دست به شعارترین دولت‌های بعد از انقلاب اسلامی هم نتوانستند ادعای خودکفایی آن را بدهند! نهاده‌هایی که بدون آنها صنعت پروتئین ایران تعطیل خواهد شد و فرآورده‌های گوشتی و حتی لبنی کشور از سبد مصرف سرانه کشور خارج خواهد شد. اما با وجود این اطمینان از نبود ظرفیت تولید داخلی نهاده‌ها و اطلاع از روند رشد جمعیت کشور و نیازهای پروتیئنی مردم که تازه ترمز رشد آنها در دوران سازندگی با طرح‌های تنظیم خانواده و شعار «فرزند کمتر زندگی بهتر» کشیده شده بود؛ هیچ دولتی به فکر راه علاج اساسی نیفتاد تا امروز ارز هنگفتی نیاز باشد تا 1402 واحد پرورش مرغ تخم‌گذار در کشور؛ 603 واحد پرورش مرغ مادر در کشور( که پرورش‌دهنده حدود یک میلیارد جوجه در سال هستند)؛ 4 میلیون و 800 هزار راس گاو و گوساله؛ 70 میلیون راس گوسفند، بز، بره و بزغاله چرخشان بچرخد و این دام‌های گرسنه سر بر بالین نگذارند و تلف نشوند. تا جایی که علی صفر ماکنعلی رئیس سازمان دامپزشکی کشور که در نخستین نشست مطبوعاتی خود به عنوان رئیس کمیته ملی راهبردی تولید و بهداشت دام کشور از طرح چندگانه این کمیته جهت کاهش وابستگی به واردات سالانه 10میلیون تنی ذرت دامی خبر داد. طرحی که از آن مقطع تا امروز هنوز مشخص نشده است تا چه اندازه آن عملیاتی شده است. کمااینکه در خصوص احیای نژاد مرغ لاین آرین اقداماتی شد اما در زمینه کشتار مرغ در سن کمتر برای کاهش مصرف نهاده و مراعات قاعده ضریب تبدیل نهاده به گوشت در مدت زمان کوتاه هنوز جز چند خبر تکراری و کلیشه‌ای هیچ اطلاعات مستند و موثقی در دست نیست.
اما شاید عمق درد تامین نهاده‌ها به قدری برای مرغداران و دامداران جانکاه و رنج‌آور است که شرایط حساس پس از تشدید تحریمها و ضعف و ایرادات سامانه بازارگاه موجب سوءاستفاده‌ها و فرارهایی در رساندن سهمیه تعیین شده نهاده برای تولیدکنندگان انواع گوشت سفید و قرمز برای مردم شد. و همین وضعیت اورژانسی هم بود که باعث شد تا رئیس سازمان دامپزشکی هفته نخست شهریور 99 با حضور اعضای این کمیته تشکیل جلسه دهد و پس از بحث و بررسی در خصوص توزیع نهاده‌های کشاورزی مورد نیاز مرغداری‌ها، دامداری‌ها و کارخانجات خوراک، تصمیمات مهمی را اتخاذ کنند که حاکی از همان کنترل ویژه بر فرآیند واردات نهاده‌ها و رساندن آنها به مقصد اصلی یعنی مرغداران و دامدارانی است که واقعا در حال تولید هستند و نه مرغدارانی که با استفاده از پروانه بهره‌برداری و بدون هیچ جوجه ریزی یا سایر روشهای دور زدن قانون حتی سیاستگذاران طراح سامانه بازارگاه را حیران کرده بودند!
مصوبات این کمیته با تلاش برای به حداقل رساندن انواع مفقود شدن نهاده‌هایی است که باید در این شرایط محدود به دست مرغدار و دامدار واقعی برسد اما نرسیده و نمی‌رسد!
> اما واردکنندگان نهاده‌های دامی چه کسانی هستند!؟


در زمینه اسامی واردکنندگان نهاده‌های دامی نام مشهور در تمام بازار صنعت دام و طیور به یک نام ختم می‌شود و آن «م» است. فردی که وقتی مرغداران و دامداران می‌خواهند نام او را در نقدهای خود به زبان آورند واهمه دارند! گویی رگ حیات تمام مرغ‌ها و دام‌های آنها در دست این واردکننده بزرگ است. «م» نام مطرح شده در ماجرای تیر 97 خورشیدی بود که فهرست دریافت ارز 4200 تومانی توسط وارد‌کنندگان بود. آن طور که در فهرست شرکت‌های اعلام شده از سوی بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت آمد، «م» از افرادی است که در صدر دریافت‌کنندگان ‎ارز دولتی قرار گرفته و 149میلیون یورو از این بابت دریافت کرده است. جالب اینکه در آخرین فهرستی که از میلیاردرهای (ثروتمندان) ایران منتشر شده است، نام خانواده م آمده است. در خصوص زمینه فعالیت آنها به فعالیت در بخش خوراک دام و طیور، روغن و دانه‌های روغنی و سیمان اشاره شده است. هرچند در بررسی‌هایی که پیرامون این اشخاص انجام بدهید، با 3 زمینه کاری متفاوت مواجه خواهید شد، آن طور که در معرفی این افراد آمده است، آنها همگی از یک خانواده هستند که در بخش‌های مختلفی از جمله خوراک دام و طیور و دانه‌های روغنی فعالیت دارند. خانواده‌ای که با مصاحبه هم میانه خوبی ندارند و ترجیح می‌دهند چراغ خاموش به امر خطیر واردات نهاده‌های دامی اقدام کنند.
آشِ بدهی سنگین یکی از اعضای این خانواده به بانک سرمایه، به قدری در مقطع سال 97 شور شده بود که بدهی فرد مورد اشاره که از خانواده «م» محسوب می‌شود، بیش از 5 هزار و 754 میلیارد ریال اعلام شد و با وجود اعلام آن در آذر ماه سال 96 تاکنون هیچ واکنشی از سوی بانک عامل، فرد مذکور و نهادهای نظارتی درباره دریافت و یا عدم دریافت رقم فوق الذکر اتخاذ نشده است و معلوم نیست که اموال معلمان و بیت المال از سوی این فرد عودت داده شده است یا خیر؟
و حتی این مسئله به قدری برجسته شد که روزنامه کیهان سال96 پیرامون خانواده مورد اشاره این گزارش نوشته بود که «تخلفات و درازدستی‌های خاندان «م» به همین چند جمله محدود و
مختصر نمی‌شود.
اما با توجه به اهمیت تامین نهاده جهت ادامه حیات صنعت دام و طیور و تاثیر این امر در نرخ تمام شده جوجه، مرغ و گوشت دام زنده سیدجواد ساداتی نژاد رئیس کمیسیون کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی روز گذشته گفت: به‌تازگی ۱۳میلیون و ۷۰۰ هزار تن ذرت و سویا وارد کشور شده است که بیش از ۹میلیون و ۲۰۰ هزار تن آن ذرت و بقیه سویا است. به ادعای او این نهاده‌ها با ارز دولتی وارد شده، بنابراین باید نظارت قوی در توزیع آن وجود داشته باشد.
وی در ادامه با اعتراف به اینکه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ضعیف بوده است، گفت: تاکنون هیچ دولتی با وجود اینکه بیشترین شاغلان مربوط به این حوزه هستند، بالای 5 درصد در بخش کشاورزی سرمایه‌گذاری نکرده و بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه صنعت بوده است.
ساداتی نژاد اظهار کرد: این در حالی است که بخش کشاورزی در تحریم بر خلاف سایر بخش‌ها با چالش اساسی مواجه نشد، با وجود اینکه در حوزه صادرات در تمامی بخش‌ها کاهش داشته‌ایم، صادرات محصولات کشاورزی رشد مثبت داشت.
وی از اختصاص یارانه به واردات نهاده‌های دامی انتقاد کرد و افزود: یارانه باید به انتهای زنجیره تولید اختصاص داده شود و یا در اختیار تولید‌کننده باشد اگر همین روال در کشور ادامه داشته باشد در ماه‌های آینده برای تامین گوشت با چالش مواجه می‌شویم.
رئیس کمیسیون کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی با اشاره به گرانی گوشت قرمز افزود: در شرایط کنونی مردم بیشتر گوشت مرغ استفاده می‌کنند که متاسفانه در این بخش نیز دچار مشکل شده‌ایم.
البته این تنها بازخورد روزهای اخیر نبوده و در راستای حل این مشکل در هفته‌ای که گذشت مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور از ترخیص یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن نهاده‌های دامی در بندر امام خمینی (ره)، بندرعباس و چابهار به طور همزمان خبر داد و گفت: بارگیری این نهاده‌ها به سمت استان‌ها در حال انجام است. اینکه چقدر این ادعا درست بوده است را باید در تاثیر آن بر بازار
طی هفته‌های آتی دید.
به گفته طلایی، نیاز بخش تولید به کنجاله سویا ۴۰۰ هزار تن است که تا پایان شهریورماه تامین می‌شود و حتی برای مهرماه نیز مشکلی در تامین این کالا نخواهیم داشت. اکنون ۷۵۰ هزار تن ذرت و ۱۵۰هزار تن جو در حال ترخیص از کشتی‌ها و ارسال به استان‌های محل مصرف است.
وی ادعا کرده‌ است: به طور قطع، ترخیص این میزان نهاده دامی در سامانه "بازارگاه" می‌تواند در کاهش قیمت نهاده‌های دامی در بازار تاثیر داشته باشد.
در مجموع فارغ از اینکه چه کسانی واردکننده نهاده دامی هستند و چه کسانی مصرف‌کننده آن، آنچه آشکار است گردش مالی دهها میلیارد دلاری است که می‌تواند ضمن تلاش برخی برای ورود به مقوله امضاهای طلایی، به بهره کشی از نیاز روزمرده مرغداران و دامداران به نهاده لازم برای جوجه‌ها و دام‌هایی باشد که این روزها به قدری گرسنه هستند که در چالش انباشت دامها در دامداریها که مخاطرات بهداشتی خود را دارد. کما اینکه شاید این روزها این فیلم دردناک هم بارها احساسات مردم را پس از ماجرای کشتار تعمدی جوجه‌های مازاد دوباره جریحه دار کرده باشد که گرفتار «کانیبالیسم» یا پدیده «دیگرخواری» شده‌اند و جوجه‌ها به دلیل تغییراتی که در آنها شکل گرفته است، به جای تغذیه از خوراک مخصوص دام موجود یا ناموجود، به یکدیگر حمله کرده و از گوشت جوجه‌های ضعیف‌تر تغذیه می‌کنند و همین جوجه‌ها پس از تبدیل شدن به مرغ، در روزهای آینده وارد بازار خواهند شد! گویا از گرانی مستمر نهاده‌ها و تشنج صاحبان مرغداریها، اپیدمی تازه‌ای مرغداری‌های ما را
تهدید می‌کند!