روزنامه ایران
1399/06/23
در سوگ فقیه نواندیش
گروه سیاسی/ اتفاق نادری است که یک مرجع تقلید، فیلمی از ناهار خوردن با همسرش را در پایگاه اطلاع‌رسانی رسمی خود منتشر کند. شاید مرحوم آیتالله یوسف صانعی می‌خواست با این اقدام نمادین، نقش و جایگاه زنان را برجسته کند. اما این تنها نقطه تفاوت مرحوم آیتالله صانعی نبود. این مرجع تقلید روز گذشته در بیمارستان نکویی قم از دنیا رفت. پیشتر اعلام شده بود که او به دلیل شکستگی لگن در بیمارستان بستری شده است، اما درنهایت هنگام دیالیز، به دلیل عارضه سکته قلبی دار فانی را وداع گفت. مطابق زندگینامه‌ای که پایگاه اطلاع‌رسانی این مرجع تقلید منتشر کرده است، آیتالله حاج شیخ یوسف صانعى، در سال 1316 در روستاى نیک‌آباد اصفهان متولد شد. در سال 1325 وارد حوزه علمیه اصفهان شد و 5 سال بعد، براى ادامه تحصیل به قم رفت. مرحوم آیتالله صانعی از سال 1334 تا سال 1342 یعنی زمان تبعید امام خمینی(ره) به نجف، از شاگردان امام(ره) بود.به گزارش این پایگاه اطلاع رسانی، آیتالله العظمى صانعى در 22 سالگى توانست به مرحله اجتهاد دست یابد. او علاوه بر سالها تلمذ در حوزه درس حضرت امام، از محضر استادان بزرگى چون آیتالله العظمى بروجردى، آیتالله العظمى محقق داماد و آیتالله العظمى اراکى بهره برد و از سال 1354، رسماً تدریس خارج فقه را با کتاب زکات در مدرسه حقانى (شهیدین) شروع کرد.
مرحوم آیتالله صانعی توانست در سال ۱۳۳۴ در امتحانات سطوح عالی حوزه رتبه اول را احراز کند و مورد تشویق مرحوم آیتالله العظمی بروجردی قرار بگیرد و از همین سال بود که با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد درس خارج امام خمینی، در آن شرکت کرد. این شاگردی تا زمان تبعید امام به عراق ادامه داشت. همراهی و تلمذ در محضر امام خمینی(ره) سبب شد که آیتالله صانعی در دوران نهضت نیز مؤثر باشد. اما این نقش بیشتر در تنظیم و امضای اعلامیه‌های مربوط به حمایت از امام خمینی(ره) در دوران نهضت بود.پس از انقلاب اسلامی، آیتالله یوسف صانعی در سال ۱۳۵۸ از سوی بنیانگذار انقلاب اسلامی به عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان قانون اساسی منصوب شد. او سه سال بعد از این سمت کناره‌گیری کرد و پس از آن از سوی امام(ره) به دادستانی کل کشور منصوب شد. او از سال 61 تا 1364 که از مقام دادستانی کل استعفا داد، در این سمت باقی ماند.
درباره رابطه آیتالله صانعی با امام خمینی(ره) می‌توان به سخنرانی بنیانگذار انقلاب اسلامی در 19 دی ماه 1361 اشاره کرد که طی آن، امام(ره) گفتند که «آقای صانعی را مثل یک فرزند بزرگ کرده‌ام.» امام در این سخنرانی که مربوط به دیدار با اعضای شورای عالی قضایی است، با اشاره به انتصاب آیتالله صانعی به دادستانی کل کشور، اظهار کردند: «من آقای صانعی را مثل یک فرزند بزرگ کرده‌ام. این آقای صانعی وقتی که سال‌های طولانی در مباحثاتی که ما داشتیم تشریف می‌آوردند ایشان، بالخصوص می‌آمدند با من صحبت می‌کردند و من حظ می بردم از معلومات ایشان و ایشان یک نفر آدم برجسته‌ای در بین روحانیون است و یک مرد عالمی است و متوجه مسائل است و مخالف این انحرافاتی که در این کشور موجود بوده است.»
آیتالله هاشم هاشم‌زاده هریسی، عضو مجلس خبرگان رهبری نیز در گفت‌و‌گو با جماران، با بیان اینکه آیتالله صانعی قبل از انقلاب در تهران و بیروت و جاهای دیگر منبر می‌رفت و سخنرانی‌های تند و آتشین ایراد می‌کرد و حرف‌هایی می‌گفت که دیگران نمی‌توانستند مطرح کنند، اظهارکرد: آیتالله صانعی فداکار امام بود و امتحانش را نزد ایشان پس داده بود. به همین جهت هم در دوران حضرت امام دادستان کل کشور شد. سوابق انقلابی زیادی داشت و انصافاً یک انقلابی صادق و شجاع بود. ایشان در راه انقلاب زحمات زیادی کشید و خدمات زیادی ارائه کرد. این عضو مجلس خبرگان، مرحوم آیتالله صانعی را به خاطر نظرات نادر فقهی، «یک فقیه تمام عیار» توصیف کرد و افزود: «ارتباط آقای صانعی با حضرت امام و علاقه امام به ایشان بسیار واضح و مبرهن است و هر دو جناح سیاسی به این موضوع واقف هستند. برای اینکه علاوه بر اسنادی که وجود دارد، گفته‌ها و سخنرانی‌های حضرت امام نیز در خصوص آقای صانعی گویای همه چیز است. مسئولیت‌هایی که حضرت امام به ایشان داده بود، بسیار مهم بودند.
آیتالله صانعی یار و یاور امام بود و امام را بسیار دوست می‌داشت. ایشان با اینکه شاگرد امام بود، اما امام به علم و صلابتش ایمان داشت.»
آیتالله صانعی که پس از کناره‌گیری از مناصب رسمی، به حوزه علمیه قم بازگشته بود، رساله عملی خود را در سال 1372 منتشر کرد. از آن تاریخ به بعد، آیتالله صانعی به واسطه افتاها و اجتهادهای نوآورانه خود، بویژه در مسائل مربوط به زنان شناخته می‌شد. برابری دیه زن و مرد یا مجاز بودن قضاوت برای زنان از جمله این دیدگاه‌ها است. این امور باعث شده بود که برخی جریان‌های فکری یا حوزوی از آیتالله یوسف صانعی به عنوان فقیه نواندیش یاد کنند. در کنار این، در سال‌های اخیر، دیدگاه‌های سیاسی متفاوت او مخالفت‌های بسیاری برانگیخته بود که در نهایت باعث کناره‌گیری بیش از پیش این مرجع تقلید نسبت به مسائل عمومی و سیاسی شده بود.
آیتالله صانعی، برادر بزرگ‌تری به نام آیتالله شیخ حسن صانعی دارد که در زمان حیات امام خمینی، جزو چهره‌های ارشد بیت امام(ره) محسوب می‌شد. نزدیکی دو برادر به بنیانگذار انقلاب اسلامی باعث شد در فرآیندهای سیاسی سال‌های نخست انقلاب، نقش مؤثری داشته باشند. به رغم اختلاف نظرهای سیاسی آیتالله یوسف صانعی با سیاست مرسوم، برادر بزرگ‌تر، یعنی آیتالله شیخ حسن صانعی در سال 96 به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزیده شده بود.
آیت الله صانعی در شیخان قم آرام می گیرد
حجت‌الاسلام سعید صانعی، فرزند ارشد مرحوم آیتالله صانعی درباره محل تدفین پدرش اظهار کرد: به احتمال زیاد پیکر این مرجع فقید در گلزار شیخان قم به خاک سپرده خواهد شد.
به گزارش ایلنا، او افزود: طبق وصیت مرحوم حضرت آیتالله صانعی، برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در میان مردم، مراسم تشییع و ترحیم برگزار نخواهد شد. با وجود این «شفقنا» گزارش داد که پیکر مرحوم آیت الله صانعی 11 صبح امروز از مسجد امام حسن عسگری به سمت گلزار شیخان قم تشییع خواهد شد. اقامه نماز میت بر پیکر مرحوم آیت الله یوسف صانعی نیز از سوی حضرت آیت الله شبیری زنجانی در گلزار شیخان قم اقامه خواهد شد.
تسلیت شخصیت‌های سیاسی و مذهبی
به دنبال ارتحال آیتالله العظمی شیخ یوسف صانعی، چهره‌های سیاسی و مذهبی بسیاری با صدور اطلاعیه‌ها و پیام‌های جداگانه‌ای این فقدان را تسلیت گفتند.
علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی هم در پیامی با تسلیت آیت الله صانعی نوشت: « انس آن فقیه صمدانی با رزمندگان هشت سال دفاع مقدس و حمایت مستمر ایشان از مجاهدان و پیشتازان این عرصه در کنار خدمت مستمر وی به نشر معارف و علوم دین حنیف اسلام و سیره ائمه طاهرین(ع) از ویژگی‌های ارزنده مرحوم آیت الله صانعی(ره) بود که همواره به یادگار می ماند.» حجت‌الاسلام سیــــــــــــــــــــدمحمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات هم در پیام خود اظهارکرد: رحلت عالم جلیل‌القدر، مرجع روشن‌بین و فقیه پارسا، آیت‌الله‌العظمی حضرت حاج آقا یوسف صانعی رضوان‌الله علیه که عمر شریف و پربرکت خود را صرف اعتلای کلمه الله و شناخت و شناساندن معارف اهل‌البیت علیهم‌السلام و دفاع از آرمان‌های والای انقلاب و حقوق و عزت مردم کرد خسارتی است بسیار بزرگ که تنها لطف و عنایت ویژه حضرت حق می‌تواند آن را جبران کند. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی هم در پیام خود، تأکید کرد: آن عالم ربانی و فقیه معظم از زمره برجسته‌ترین شاگردان امام عظیم‌الشأن بودند که در عین صلابت و تبحر در فقه اهل بیت علیهم السلام، به لوازم زندگی روزمره و جهان امروز توجه داشتند.
یادگار امام افزود: شجاعت و کیاست همراه با دیانت و عشق به اهل بیت و امام راحل از ایشان عالمی آگاه به زمان ساخته بود. بی‌تردید حضور طولانی در درس امام و تلاش مستمر در سال‌های سخت مبارزه و دوران شکوهمند انقلاب اسلامی برای ایشان دستاوردی بزرگ در پیشگاه خدای سبحان است.
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری هم رحلت این عالم ربانی و مرجع عالیقدر را ضایعه‌ای بزرگ و جبران‌نشدنی توصیف و تأکید کرد: مجاهدت‌های عالمانه، اجتهادهای شجاعانه و حضور مؤثر در تمامی صحنه‌های حساس انقلاب اسلامی، از عضویت در شورای نگهبان تا مسئولیت دادستانی کل کشور و از دوران مبارزه و پیروزی تاکنون از ویژگی‌های ممتاز این عالم وارسته بود. جهانگیری افزود: آن مرجع فقید همیشه و همه جا شیفته و مدافع اندیشه‌های راه گشای امام راحل بود و نسبت به دردها و رنج‌های اقشار مختلف مردم حساس و به مسائل زمانه و جامعه خود آشنا بود.
محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری نیز با تسلیت درگذشت عالم پارسا حضرت آیتالله العظمی یوسف صانعی نوشت: این فقیه وارسته که از پیشگامان و مجاهدان نهضت امام خمینی(ره) و از علمای برجسته قرن اخیر در عرصه فقه‌پژوهی و گسترش و تبیین علوم دینی و معارف شیعی بودند؛ پس از استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با حضور مؤثر در سنگرهای مهم خدمتگزاری به ویژه شورای نگهبان و مجلس خبرگان رهبری، خدمات ارزنده‌ای از خود به یادگار گذاشتند.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه هم گفت: رحلت آن عالم پرهیزکار که از شاگردان و ارادتمندان حضرت امام خمینی(ره) و پیشتازان انقلاب اسلامی بود و همه عمر پر برکت خود را در مسیر رضایت خداوند و اعتلای کلمه حق و خدمت به مکتب اهل بیت علیهم‌السلام و انقلاب و جمهوری اسلامی و این کشور و مردم مسلمان و عزیز ایران اسلامی صرف کرد، ضایعه جبران‌ناپذیری است.
معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری با انتشار متنی در توئیتر، آیت الله صانعی را مرجعی بزرگ و پیشرو با احکام ونظرات مترقی در زمینه‌هایی مانند حقوق زن ومحیط زیست توصیف کرد.
جمشید انصاری معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور هم در پیام تسلیت خود اظهارکرد: حضور مؤثر آن مرجع فقید در لحظات انقلاب اسلامی از دوران مبارزه تا پیروزی آن و همچنین کم‌نظیر بودن ایشان در اجتهادهای عالمانه و شجاعانه و حمایت همه‌جانبه ایشان از نیازمندان زبانزد تمامی دوستان و یاران امام راحل بوده است.
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران و فرزند ارشد مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی نیز در پیام خود با بیان اینکه آیتالله صانعی مورد اعتماد و محبت ویژه امام خمینی و منشأ خدمات علمی برجسته‌ای در علوم اسلامی بویژه اجتهاد پویا و نگرش فقهی مبتنی بر در نظر گرفتن عنصر زمان و مکان، مرجع تقلیدی به روز و نواندیش محسوب می‌شد، اظهار کرد: ایشان با برخورداری از تواضعی مثال‌زدنی و ساده‌زیستی و اخلاص، مورد رجوع نخبگان و نسل جوان قرار داشت. آیتالله هاشمی رفسنجانی به‌واسطه حدود 60 سال همراهی با این شخصیت علمی، ارادت و احترام ویژه‌ای برای ایشان قائل بود.
مجمع روحانیون مبارز هم در بیانیه‌ای با تسلیت رحلت آیتالله صانعی نوشت: ارتحال عالم مجاهد و فقیه محقق مرحوم آیتالله حاج شیخ یوسف صانعی رضوان الله تعالی علیه ارادتمندان و مقلدان آن مرجع تقلید در سراسر کشور را در غمی سنگین فرو برد و حوزه علمیه یکی از شاگردان برجسته مکتب امام جعفر صادق (ع) را از دست داد.این عالم وارسته و مجتهد نو اندیش مرجعی برای باورهای دینی نسل جوان و اسوه ای حسنه برای ارزش‌های انقلاب اسلامی بود که در تمام عمر پربرکت خود در راه تبیین حقایق دینی و معارف نورانی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) از هیچ کوششی فروگذار نکرد.
علی لاریجانی مشاور مقام معظم رهبری، آیتالله موسوی بجنـــــــــوردی، حجت‌الاسلام سید هادی خامنه‌ای، محمدرضا عارف عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، علی‌اکبر محتشمی‌پور دبیرکل سابق کنفرانس حمایت از قدس، حزب اعتماد ملی، حزب جوانان ایران اسلامی، حزب ندای ایرانیان، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها و علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و ... نیز با صدور پیام‌هایی جداگانه درگذشت آیتالله صانعی را تسلیت گفتند.
برش
روحانی ارتحال حضرت آیتالله حاج شیخ یوسف صانعی را تسلیت گفت
رئیس جمهوری در پیامی با تسلیت ارتحال عالم ربانی حضرت آیتالله حاج شیخ یوسف صانعی اظهار داشت: این فقیه مبارز تمام عمر پرتلاش خود را وقف خدمت در مسئولیت‌های مختلف و گسترش معارف اسلامی و فرهنگ اهل بیت نمود و کارنامه ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت که بی‌شک زحمات این عالم وارسته در عرصه‌های دینی و اجتماعی همواره در حافظه تاریخی مردم باقی خواهد ماند.
متن پیام حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر روحانی بدین شرح است: انا لله و انا الیه راجعون ارتحال عالم ربانی حضرت آیتالله حاج شیخ یوسف صانعی، موجب اندوه و تألم گردید. این فقیه مبارز که سالها توفیق درس‌آموزی در مکتب بزرگانی چون امام خمینی(ره) را داشت، تمام عمر پرتلاش خود را وقف خدمت در مسئولیت‌های مختلف و گسترش معارف اسلامی و فرهنگ اهل بیت نمود و کارنامه ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت که بی‌شک زحمات این عالم وارسته در عرصه‌های دینی و اجتماعی همواره در حافظه تاریخی مردم باقی خواهد ماند. اینجانب این ضایعه را به حوزه‌های علمیه، شاگردان و بیت مکرم ایشان به ویژه آیتالله شیخ حسن صانعی تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند متعال برای آن عالم مجاهد علوّ درجات و همجواری با صالحان و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسألت دارم.
حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران
سایر اخبار این روزنامه
تسلیت رهبر معظم انقلاب به مناسبت درگذشت آیت الله صانعی
نگاهی به رویداد‌های سال 1342
در سوگ فقیه نواندیش
واگذاری هفت‌تپه در داوری
احکام حلقه طبری
امسال پیاده روی اربعین برگزار نمی شود
پیش‌شرط‌های تثبیت قیمت‌ها
کرونا در‌مان دندان را زیرزمینی کرد!
زوایای پنهان <برق امید>
برق مجانی برای 30 میلیون نفر
سلام ایران
اتاقی که در آنجا اتفاق افتاد
فقیه پیشرو
عادی‌سازی با اسرائیل هدیه به ترامپ و نتانیاهو
نظام آموزش عالی و روند رو به‌رشد علم و فناوری
