ماشه خالی



گروه سیاسی/ مقام‌های دولت امریکا به رغم مخالفت یکپارچه جامعه بین المللی همچنان بر بازگشت تحریم‌های چندجانبه ضد ایرانی در چارچوب برجام تأکید می‌کنند. چند روز بعد از آنکه رئیس شورای امنیت اعلام کرد که نامه رسمی امریکا برای به جریان انداختن مکانیسم ماشه به دلیل خروج این کشور از برجام و مخالفت رسمی سایر اعضای این شورا امکان پیگیری ندارد، مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا این موضعگیری را نادیده گرفت و مدعی شد تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از نیمه شب ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) باز خواهند گشت. ادعایی که «آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل به آن واکنش نشان داده و به دولت امریکا هشدار داده که همه اقدامات پیرامون برجام در چارچوب شورای امنیت پیگیری می‌شود.
با وجود این وزیر خارجه امریکا در روزهای اخیر ادعای بازگشت خودکار تحریم‌ها ذیل فعال شدن مکانیسم ماشه را در نشست خبری مشترکش با «دومینیک راب»، وزیر خارجه انگلیس تکرار کرد و گفت: «ما هفته آینده برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به سازمان ملل برخواهیم گشت تا اطمینان حاصل کنیم که محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران، دائمی می‌شوند.» وزیر امور خارجه امریکا همچنین طی سفری که در روزهای اخیر به کشور سورینام، واقع در شمال امریکای جنوبی داشت ادعا کرد که ایالات متحده انتظار دارد که همه کشورهای جهان از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر بازگشت تحریم‌ها علیه ایران پیروی کنند. مایک پمپئو طی نشست خبری مشترک با «چان سانتوخی» رئیس ‌جمهوری سورینام، افزود: «ایالات متحده مصمم است تمام قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را اجرا کند و در روز دوشنبه، قطعنامه‌های جدیدی از شورای امنیت وضع خواهد شد و ما قصد داریم از همه کشورها بخواهیم که از آنها حمایت کنند.»


یک روز بعد از ادعاهای وزیر خارجه امریکا درباره برگرداندن محدودیت‌های تسلیحاتی ایران، «الیوت آبرامز»، نماینده جدید دولت امریکا در امور ایران گفت که شرکت‌های سازنده سلاح، در صورتی که بعد از بازگشت تحریم‌ها علیه ایران به این کشور سلاح بفروشند مشمول تحریم‌های امریکا خواهند شد. آبرامز افزود: «تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران یکشنبه آینده ساعت ۰۸:۰۰ شب به وقت شرقی بازخواهند گشت.»
در همین حال منابع آگاه دیپلماتیک در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز مدعی شده‌اند که رئیس‌ جمهوری امریکا قصد دارد با امضای یک فرمان اجرایی جدید طرف‌هایی را که وارد مبادلات تسلیحاتی با ایران می‌شوند تحریم کند. به گفته این منابع، این فرمان اجرایی به رئیس ‌جمهوری امریکا اختیار خواهد داد علیه طرف‌هایی که ممنوعیت‌های مربوط به مبادلات تسلیحات را با ایران نقض می‌کنند، تحریم‌های ثانویه اعمال کند. منابع مورد استناد رویترز گفته‌اند این فرمان اجرایی که احتمالاْ طی روزهای آینده صادر خواهد شد طرف‌های ناقض این ممنوعیت‌ها را به قطع دسترسی به بازار امریکا تهدید خواهد کرد. علاوه بر این، وزارت خزانه‌داری امریکا هم پنجشنبه گذشته اعلام کرد که 45 فرد ایرانی و سه سازمان را به بهانه و ادعای مرتبط بودن با وزارت اطلاعات به لیست تحریم‌هایش علیه ایران افزوده است.  
محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در شرایطی قرار است از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ لغو شود که امریکا پیش‌تر برای جلوگیری از انقضای این تحریم‌ها از طریق معرفی قطعنامه‌ای در شورای امنیت ناکام مانده بود. پیش‌نویس قطعنامه امریکا که روز ۲۵ مرداد به رأی گذاشته شد با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق (امریکا و جمهوری دومینیکن) و ۲ رأی مخالف (روسیه و چین) رد شد. به دنبال همین شکست بود که واشنگتن برای تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران تلاش کرد بر اساس یک تفسیر یکجانبه از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام، سازوکار حل اختلاف موسوم به مکانیسم ماشه یا «اسنپ بک» را برای بازگرداندن تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران فعال کند. این ساز و کار به دنبال احیای تمامی قطعنامه‌های تحریمی علیه تهران است که پس از حصول برجام میان ایران و گروه موسوم به ۱+۵ تعلیق شده بودند. بعد از شکست در تصویب قطعنامه جدید علیه ایران، نامه روز 30 مرداد امریکا به رئیس شورای امنیت با هدف به جریان انداختن مکانیسم ماشه هم با مخالفت رسمی 13 عضو این شورا وارد پروسه اجرایی نشد تا مقام‌های امریکایی به طور یکجانبه اعلام کنند که با پایان یافتن مهلت 30 روزه یعنی از زمان طرح درخواست فعال شدن مکانیسم ماشه تا موعد پایانی و یک ماهه آن، همه تحریم‌های سازمان ملل نیمه شب ۲۰ سپتامبر برابر با ۰۴:۳۱ بامداد ۳۰ شهریورماه علیه ایران از سر گرفته می‌شود. این تاریخ، چند روز قبل از سخنرانی دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهوری امریکا در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد است.
گوترش: تصمیم‌گیری به عهده شورای امنیت است
مواضع تکراری و ادعایی دولتمردان امریکا مبنی بر بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ظرف یک هفته آینده باعث شد تا دبیرکل سازمان ملل واکنش نشان دهد و بگوید که تصمیم‌گیری و اقدام درباره قطعنامه تحریم‌های ایران برعهده شورای امنیت است.
به گزارش ایرنا، او تأکید کرد: «موضع ما بسیار ساده و به همان صورت باقی می‌ماند. این شورای امنیت به عنوان یک رکن سازمان ملل متحد است که وظیفه تفسیر قطعنامه‌های شورای امنیت را دارد. از این رو، ما همان گونه عمل می‌کنیم که شورای امنیت عمل کند.»
 روسیه: خود را بی اعتبار نکنید
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در«وین» هم درخصوص ادعای امریکا مبنی بر فعال شدن مکانیسم ماشه ظرف یک هفته آینده تصریح کرد که امریکا مجوز فعال سازی «مکانیسم ماشه» را ندارد زیرا شورای امنیت این کشور را به عنوان عضو برجام به رسمیت نمی‌شناسد.
«اولیانوف» نوشت: «چطور چنین کاری را می‌توان انجام داد؟ آیا امریکا قرار است از جانب شورای امنیت سازمان ملل حرف بزند؟ چه کسی به شما چنین مجوزی داده است؟ متوجه نیستید که تمامی اعضای شورای امنیت به صراحت تصریح کرده‌اند که ما ایالات متحده را به عنوان عضو برجام به رسمیت نمی‌شناسیم؟ دست از بی‌اعتبارسازی کشور خود بردارید.» نماینده روسیه سپس با اشاره به این موارد تصریح کرد: «بخش دیپلماتیک ایالات متحده دچار ایراد و مشکل است.»
در همین حال «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه با بیان اینکه تحریم‌های امریکا علیه ایران فایده‌ای نداشته و نخواهد داشت، تأکید کرد که مسکو آماده است تا برای برقراری گفت‌وگو بین ایران و ایالات متحده، کمک کند. مخالفت روسیه با مواضع امریکا در حالی است که تلاش این کشور علیه ایران از همان آغاز با مخالفت‌های جدی روبرو شده بود. چنان که «هایکو ماس»، «دومینیک راب» و «ژان ایو لودریان» وزرای خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه هفته گذشته در نشستی در لندن که «جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به صورت ویدئوکنفرانس به آن پیوست، پیرامون حفظ برجام و رد ادعای امریکا درباره فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران توافق کردند. کشورهای روسیه و چین هم پیش از آن با رد درخواست‌های امریکا بر غیرقانونی بودن آن تأکید کرده بودند.  چه نماینده چین در سازمان ملل تصریح کرد که اعضای شورای امنیت معتقدند ابلاغیه امریکا به این شورا درباره ایران را نباید به معنی آغاز روند بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران تلقی کرد.

برش
ظریف: پمپئو! باز هم اشتباه می‌کنی

«محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به ادعای همتای امریکایی اش مبنی بر اینکه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بیستم سپتامبر باز‌خواهند گشت، تأکید کرد که در این تاریخ اتفاقی رخ نمی‌دهد. ظریف در این پیام با پیوست یکی از یادداشت‌های «جان بولتون»، مشاورامنیت ملی پیشین کاخ سفید با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، این موضوع را روشن ساخت که امریکا دیگر عضوی از برجام نیست. او در این پیام خطاب به وزیر امور خارجه امریکا نوشت: «پمپئو، باز هم اشتباه می‌کنی، هیچ اتفاق جدیدی در ۲۰ سپتامبر رخ نمی‌دهد.» ظریف در ادامه نوشت: «فقط کافی است قطعنامه ۲۲۳۱ را بخوانی. حتی بولتون که رئیست را قانع کرده بود تا به تو دستور دهد به مشارکت امریکا در برجام خاتمه دهی، این قطعنامه را خوانده بود.» ظریف در پایان پیام توئیتری خود نوشت: «به تعبیر بولتون: فرآیند ساده، خودکار و یا سریع نیست، بلکه به صورت تعمدی، پیچیده و طولانی مدت طراحی شده است.» وزیر امور خارجه ایران در پایان تأکید کرد: «ایالات متحده یک مشارکت‌کننده در برجام نیست.» پیش‌تر حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران هم در واکنش به تهدیدات امریکا برای استفاده از ماشه برجام گفته بود که «همه دنیا می‌دانند مکانسیم ماشه برای اعضای برجام است و کسی که برجام را خائنانه و آنرا بدترین توافق تاریخی امریکا دانسته، از این برجام خارج شده است، صلاحیت این کار را ندارد. بنابراین روز شنبه و یکشنبه روز پیروزی ملت ایران و روز شکست مفتضحانه امریکا است.» رئیس جمهوری ایران تصریح کرده بود که «کانال‌های ضدایرانی خارج از کشور برای خودشان خبر درست نکنند و بگویند امریکا ادعایی کرده و یک ماه هم صبر کرده بنابراین می‌تواند از این مکانیسم استفاده کند. اصلاً مکانیسمی شروع نشد که به نتیجه‌ای برسد.»