«ابتکار» تاثیر طرح مالیات بر عایدی سرمایه در بازار مسکن را بررسی کرد مالیات، دست‌اندازی در جاده واسطه‌گری

کیمیا نجفی
به دنبال سوداگری‌ها در بازارهای مختلف و ایجاد اختلال در اقتصاد، تصمیم بر آن شد که پایه‌های مالیاتی جدیدی مثل مالیات بر عایدی سرمایه تعریف شود و حالا خبر از نهایی شدن این پایه مالیاتی جدید آمده است.
طرح مالیات بر عایدی سرمایه که با هدف ساماندهی و حذف سوداگری در بازارهای غیرمولد همچون طلا، سکه، ارز، خودرو و مسکن در دستور کار قرار گرفت، هم‌اکنون در کمیسیون اقتصادی مجلس نهایی شده است. این طرح اولین بار در سال ۱۳۹۷ از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مطرح شد. اما از سال 97 تا کنون وعده‌ها درخصوص طرح مالیات بر عایدی سرمایه عملی نشده بود و حالا اخیرا گفته شد که طرح مالیات بر عایدی سرمایه در کمیسیون اقتصادی مجلس نهایی شده است.
ابزار مالیاتی تا چه اندازه می‌تواند بازار مسکن را کنترل کند؟


به گفته تحلیلگران و کارشناسان با اجرای این طرح (قانون مالیات بر عایدی سرمایه)، بازار مسکن سامان پیدا خواهد کرد. آنها معتقدند اگر مالیات بر عایدی سرمایه عملیاتی شود بازار مسکن تا حد زیادی از حالت سرمایه‌ای خارج می‌شود و در چنین شرایطی قیمت‌ها نیز کاهش می‌یابد؛ این درحالی است که دستگاه‌های نظارتی هم می‌توانند نظارت جامعی بر روند انجام معاملات داشته باشند. اما از سوی دیگر برخی از کارشناسان بر این باورند که اقتصاد در شرایط فعلی با مشکلات و چالش‌های بی‌شماری روبه‌رو بوده و در چنین وضعیتی ابزار مالیاتی، به تنهایی نمی‌تواند برای جلوگیری از سوداگری یا واسطه‌گری کمک کند. حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران و فعال بخش خصوصی در گفت‌وگو با «55 آنلاین» دراین‌باره گفته است: «ما تا زمانی که مشکلات اساسی کشور را حل نکنیم، ابزار مالیاتی، به تنهایی نمی‌تواند برای جلوگیری از سوداگری یا واسطه گری کمک کند. وقتی اقتصاد ما به گونه‌ای است که نقدینگی به بخش تولید کشور نمی‌رود و رشد نقدینگی کشور از رشد اقتصادی بیشتر است، این وضع باعث می‌شود واسطه‌گری و دلالی رشد کند. به نظر من، ابزاری به نام مالیات نمی‌تواند به تنهایی از این مساله جلوگیری کند. حتی بعضی اوقات، ما می‌بینیم که مقدار مالیات بر قیمت تمام شده کالا اضافه می‌شود و قیمت‌ها را بالا می‌برد. در این حالت، علاوه بر این که سوداگری انجام ‌شده مقدار مالیات هم به آن اضافه می‌شود.»
مالیات بر عایدی سرمایه، ابزاری برای تنظیم‌گری
مالیات بر عایدی سرمایه، یکی از انواع پایه‌های مالیاتی است و در این نوع مالیات از اموال و دارایی منقول (وسایل نقلیه موتوری، سکه، ارز و سهام) و اموال غیرمنقول (ملک)، مالیات اخذ می‌شود. با اجرای مالیات از عایدی سرمایه، اگر یک فرد خانه‌ای را خریداری و سپس اقدام به فروش آن کند، باید از محل سود این معامله، بخشی به عنوان مالیات پرداخت کند. در خصوص مالیات بر عایدی سرمایه این تصور وجود دارد که بهترین ابزار برای تنظیم بازار و تضعیف فعالیت‌های واسطه‌گری و دلالی همین طرح مالیات‌ستانی است، مساله‌ای که کارشناسان نظرات متفاوتی را برای آن مطرح می‌کنند. در این راستا محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درخصوص نهایی شدن طرح مالیات بر عایدی سرمایه گفته است: «تصویب طرح مالیات بر عایدی سرمایه، سفته‌بازی و دلالی در بازار طلا، سکه، ارز، مسکن، املاک، مستغلات و خودرو را حذف کرده و درآمد جدیدی برای دولت ایجاد می‌کند.»
اما این پرسش مطرح است که آیا اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه با توجه به وضعیت اقتصاد فعلی امکان‌پذیر خواهد بود یا خیر و تا چه اندازه می‌تواند بازار را تحت تاثیر قرار دهد؟ محمود فاطمی‌عقدا، کارشناس بازار مسکن با اشاره به نهایی شدن طرح مالیات بر عایدی سرمایه و ابعاد تاثیرگذاری آن به «ابتکار» گفت: طرح مالیات بر عایدی سرمایه که بخش مسکن هم یکی از بندهای مهم آن بوده مسئله مهم و قابل بررسی بوده و اخیرا این طرح نهایی شده است. ملک به عنوان یک منبع درآمدزا و هچنین یک بخش فعال اقتصادی به حساب می‌آید، بنابراین مسائل مختلف در این بخش از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
این کارشناس بازار مسکن در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به منفعت اجرای این طرح برای دولت ادامه داد: اکنون طرح مالیات بر عایدی سرمایه نهایی شده است اما نکته اینجاست که طرح مالیات برعایدی سرمایه پیش از اینکه در بازار مسکن اثرگذار باشد موجب افزایش درآمد دولت خواهد شد. این بخش فعال بود و حوزه ساخت وساز یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی کشور به شمار می‌رود و در وهله اول دولت از اجرای این بهره خواهد برد. به بیانی روشن‌تر این مالیات‌ستانی راهکاری مهم و موثر در تامین منابع درآمدی دولت است.
مالیات‌ستانی دست‌اندازی برای دلالان
فاطمی‌عقدا در ادامه همچنین به فعالیت سوداگران در بازار مسکن اشاره کرد و این طرح را مانعی برای آنها دانست، وی در این‌باره گفت: این طرح قطعا باعث می‌شود که فعالیت محتکران مسکن محدود شود، بنابراین تاثیر زیادی در عرضه واحدهای مسکونی به بازار خواهد گذاشت و از سوی دیگر میزان احتکار و سوداگری را نیز کاهش می‌دهد، در نتیجه کنترل این مسائل کاهش قیمت را به همراه خواهد داشت. من معتقدم طرح مالیات بر عایدی سرمایه نتایج مهم و مثبتی را برای بازار مسکن به همراه دارد.
این کارشناس بازار مسکن با بیان این مسئله که دولت سازوکارهای لازم برای اجرا کردن قوانین مربوط به اخذ مالیات را دارد، ادامه داد: همانطور که گفتم این طرح برای تامین منابع مالی دولت بسیار مفید است، بنابراین دولت به محض ابلاغ این قانون مراحل اجرایی آن را شروع می‌کند و وقتی را برای انجام آن تلف نخواهد کرد. به عبارتی دیگر دولت سازوکارهای لازم برای اجرا کردن قوانین مربوط به اخذ مالیات را دارد و اجرای این طرح زمانبر نخواهد بود.
فاطمی‌عقدا اظهار کرد: این درحالی است که نقطه مبهم و پنهانی برای مراحل اجرای این طرح وجود ندارد و دولت می‌تواند با سرعت قدم‌هایی را در این زمینه بردارد و قیمت‌ها را در این بخش از اقتصاد تعدیل کند.
بازار در مدت‌ زمانی کوتاه سامان می‌یابد
وی در پاسخ به این پرسش که چه زمانی بازار مسکن شاهد اثرات ناشی از این طرح خواهد بود، گفت: همانطور که اشاره کردم سوداگران و دلالانی که مانع از عرضه واحدهای مسکونی در بازار شده‌اند و از هیچ تلاشی برای بالا بردن قیمت مسکن دریغ نکرده‌اند، با اجرای این طرح فعالیت‌شان محدود می‌شود. بنابراین طرح مالیات عایدی بر سرمایه پس از اجرا بلافاصله تاثیر خود را بر بازار مسکن خواهد گذاشت و ما در کوتاه‌مدت شاهد عرضه بیشتر واحدهای مسکونی و همچنین کنترل و تعدیل قیمت‌ها در بازار املاک خواهیم بود.