روزنامه شرق
1399/09/20
درگذشت شیخ‌الشیوخ
جامعه مدرسین محمد یزدی در 89 سالگی درگذشت درگذشت شیخ‌الشیوخ قطار نسل اول انقلاب در حال رسیدن به ایستگاه پایانی است و نسل جدیدی از انقلابیون حزب‌اللهی در حال تولد. هاشمی و یزدی نماد دو گرایش سیاسی- فکری بعد از انقلاب بودند که به تدریج مواضعشان بیش از پیش از هم دور شد؛ یکی به سمت چپ متمایل شد و دیگری راست. اگرچه باید ریشه این افتراق را در همان گذشته‌ها جست‌وجو کرد. محمد یزدی به جناح روحانیون قم تعلق داشت اما هاشمی به تهران. خود یزدی گفته بود که هاشمی بیشتر با بهشتی مأنوس و در تهران بود تا قم؛ تا جایی که درباره هاشمی گفته بود: «بی‌پرده باید بگویم. من با ایشان بحث طلبگی خیلی کرده‌ام، در دو دوره رئیس مجلس بود و من نایب‌رئیس و عضو هیئت‌رئیسه بودم و بخشی از ادارات مجلس و به‌خصوص اداره قوانین به عهده ما بود. من رئیس کمیسیون قضائی بودم که جنبه حقوقی دارد. طبعا هفته‌ای یک جلسه هیئت‌رئیسه داشتیم. مسائلی پیش می‌آمد که به مبانی آخوندی و طلبگی و آخوندی و شرعی می‌رسید. مکرر با هم بحث می‌کردیم و به نقطه‌هایی می‌رسید که به ایشان می‌گفتم این دیگر بحث روشنفکری است و بحث اجتهاد نیست. اجتهاد مبانی خاصی دارد و باید از طریق اجتهادی بحث شود. شما از طریق روشنفکری بحث می‌کنید و من اینها را قبول ندارم». همین توصیف یزدی نشان‌دهنده دو جریانسیاسی- فکری است که هرکدام نماینده‌اش بودند. هاشمی در سیاست روحانی‌ای عمل‌گرا شد که حتی در دوره‌ای از امام خواسته بود مسئله ایران و آمریکا را در زمان حیات خودش حل کند و یزدی نماینده تفکری که با خوانش خاص فقهی‌اش حضور یک غیرمسلمان را در شورای شهر جایز نمی‌دانست.
«متأسفانه ایشان بر اثر مشکلات جسمی گاهی دچار عصبانیت میشود و عجولانه اعلام نظر می‌کند. سال‌هاست که جواب من به آقای یزدی درخواست شفا برای ایشان است و ارسال سلام»؛ گوینده این جملات و مخاطبش حالا به فاصله چهار سال از هم درگذشته‌اند؛ هاشمی‌رفسنجانی سال 95 و محمد یزدی دیروز.
محمد یزدی متولد ۱۰ تیر ۱۳۱۰ در اصفهان بود. از سال 64 تا زمان درگذشت عضو شورای نگهبان بود. در دومین، سومین و چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری عضویت داشت و در چهارمین دوره برای یک سال به ریاست این مجلس رسید. او که از دوره دوم مجلس خبرگان رهبری تا دوره چهارم عضو آن بود، با ناکامی در انتخابات سال ۱۳۹۴ این مجلس از راهیابی مجدد به آن بازماند. یکی از مهم‌ترین مقاطع زندگی سیاسی او، ریاست بر قوه قضائیه در دهه 70 (68 تا 78) و دو سال آخر ریاست او مقارن با دولت اصلاحات بود. حذف دادسراها که در دوره شاهرودی احیا شد، از جمله اقدامات جنجالی او در این دوره
به شمار می‌رود. در سال 1378، زمانی که آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی ریاست قوه قضائیه را از آقای یزدی تحویل گرفت، در اظهارنظری جنجالی این نهاد را «مخروبه قضائی» خواند.
اظهارنظرهای سال‌های اخیر آیت‌الله یزدی همواره او را در کانون توجه قرار می‌داد. مثلا مصرانه بر لغو عضویت سپنتا نیکنام از شورای شهر یزد تأکید می‌کرد. گفته بود: «فقهای شورای نگهبان راجع به یک اقلیت مذهبی تصمیم گرفته‌اند، این تصمیم قانونی، شرعی، قطعی و غیرقابل تغییر است و بدون تعارف عرض می‌کنم اگر کسانی دنبال این هستند که مصوبه قانونی را برگردانند، در حقیقت مقابله با اصل نظام جمهوری اسلامی ایران است. لغو عضویت عضو زرتشتی شورای شهر یزد «غیرقابل برگشت» است». برخی اظهارنظرها و نامه‌نگاری‌هایش علیه شخصیت‌های سیاسی و حتی مراجع هم جنجالی شد؛ از جمله درباره آیت‌الله لاریجانی رئیس دو دوره بعد از خودش بر قوه قضائیه گفته بود: «فلانی می‌گوید اگر این کار را نکنید نجف می‌روم! خب بروید، آیا با رفتن شما قم به‌هم می‌خورد؟ شما در قم بودنتان هم خیلی مؤثر نبود، چه رسد که نجف بروید. رئیس دفتری که ۱۰ سال، جای مهمی را اداره کرده دستگیر میشود، بعد اعتراض می‌کند که چرا گرفتید؟! به اسم مدرسه علمیه، کاخ ساختند! آیا ارث پدرت بود؛ از کجا آوردی ساختی؟». مورد دیگر انتشار علنی نامه تند و انتقادآمیز به آیت‌الله موسی شبیری‌زنجانی و بازخواست از وی برای دیدار با محمد خاتمی رئیس‌جمهوری پیشین که بازخوردها و واکنش‌های زیادی را برانگیخت. پیش از این هم آیت‌الله یزدی در سال 88 و در اوج تنش‌های بعد از انتخابات سال 88، موضوعی را خطاب به مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی مطرح کرد که با واکنش صریح او روبه‌رو شد و گفت آقای هاشمی این را بدانید که دنبال شما نمی‌آییم. آیت‌الله هاشمی دراین‌باره گفت: «در مورد سخنان اخیر آقای یزدی همان‌گونه که قبلا هم گفتم جوابم تاکنون به سخنان توأم با عصبانیت و غرض‌آلود ایشان سلام بوده است، ولی با صحبت‌های دیروز ایشان و اطلاعات رسیده، این بار بوی توطئه به مشام می‌رسد و درباره مسائل ایشان در زمان امام راحل و در جلسه انتخاب رهبری بعد از ارتحال امام و در قوه قضائیه به صورت کتبی مطالبی را گوشزد خواهم کرد»؛ گرچه بعدا هاشمی از این کار منصرف شد.
زمانی هم که سال 89 آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در دفاع از شورای رهبری سخن گفته بود، باز آیت‌الله یزدی واکنش نشان داد که در نتیجه هاشمی او را به خاطراتش ارجاع داد که بر مبنای آن آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و مقام معظم رهبری هر دو چه در زمان عزل آیت‌الله منتظری و چه در جلسه انتخاب رهبری بعد از رحلت امام(ره) موافق شورای رهبری بودند نه رهبری فردی.
محمد یزدی رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم بود؛ جامعه‌ای که زمانی در کنار جامعه روحانیت در حوزه سیاست بسیار نقش‌آفرین بود اما این سال‌ها کم‌فروغ‌تر شده بود. به نظر می‌رسد همان‌طور که جامعه روحانیت بعد از فوت آیت‌الله مهدوی‌کنی و درگذشت یا کناره‌گیری چهره‌های مؤثرش کم‌کم حاشیه‌نشین سیاست در جناح راست شد، جامعه مدرسین هم به همین سرنوشت دچار شود و با فوت آیت‌الله محمد یزدی این جامعه که زمانی به علت اختلافات درونی تا مرز فروپاشی هم پیش رفت، بیش از قبل اثربخشی‌اش را از دست بدهد. جامعه مدرسین سال 88 از احمدی‌نژاد حمایت کرد. در سال ۱۳۹۲، اختلاف نظر درخصوص حمایت از یک نامزد واحد، این تشکل را با تنش‌هایی جدی مواجه کرد؛ تا جایی که خود آیت‌الله یزدی گفته بود این اختلافات جامعه مدرسین را تا مرز تجزیه و فروپاشی پیش برده بود. ماجرا بر سر این بود که طیف نزدیک به آیت‌الله مصباح حامی سعید جلیلی بودند و طیف نزدیک به آیت‌الله یزدی حامی علی‌اکبر ولایتی. گرچه پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهوری، اختلاف‌نظرها در این تشکل با جلسه سه‌نفره محمد یزدی، محمدتقی مصباح‌یزدی و محمدرضا مهدوی‌کنی تا حدی رفع شد؛ گرچه این اختلافات آتش زیر خاکستر باقی ماند و در ماجرای بگومگوی رؤسای سابق قوه قضائیه در سال گذشته باز زبانه کشید. به نظر می‌رسد با درگذشت آیت‌الله یزدی جامعه مدرسین دو راه بیشتر پیش‌رو نداشته باشد؛ یا به سمت تجزیه و انشقاق پیش رود یا همچنان حاشیه‌نشین سیاست بماند.
علت فوت آیت‌الله یزدی اعلام شد
ایلنا: حجت‌الاسلام حمزه قربانی، رئیس دفتر آیت‌الله یزدی گفت: مرحوم آیت‌الله محمد یزدی سال‌ها از بیماری گوارشی رنج می‌برد اما در چند ماه اخیر شدت بیماری‌شان بسیار زیاد شد و ایشان در ماه‌های اخیر در منزل بستری بودند. دبیر شورای نگهبان به مناسبت درگذشت آیت‌الله محمد یزدی پیامی صادر کرد. متن پیام آیت‌الله جنتی، رئیس مجلس خبرگان رهبری و دبیر شورای نگهبان، به مناسبت درگذشت آیت‌الله محمد یزدی به شرح زیر است: بسم‌الله الرحمن الرحیم، انالله و انا الیه راجعون. قال رسول الله(ص): اذا مات العالم الفقیه ثلم فی الاسلام ثلمة لایسدها شیء. با کمال تأسف و تأثر مطلع شدیم عالم مجاهد و پارسا حضرت آیت‌الله محمد یزدی رضوان‌الله تعالی علیه به لقاءالله پیوست. این عالم بزرگوار از مبارزان راه دشوار انقلاب اسلامی و از چهره‌های اثرگذار و یاران صمیمی نظام جمهوری اسلامی بود و در همه عرصه‌های مهم کشور، صادقانه ایفای نقش کرد. عضویت در شورای نگهبان، ریاست قوه قضائیه، عضویت در مجلس خبرگان رهبری، دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه از جمله مسئولیت‌های خطیر این عالم مبارز و انقلابی بود که در همه این عرصه‌ها در موضع یک عالم دینی و سیاست‌مدار انقلابی صریح ظاهر شد و هرگز منافع شخصی و جناحی نتوانست ایشان را از مسیر انقلاب، نظام و رهبری دور کند. اینجانب ضمن آرزوی علو درجات برای آن مجاهد پارسا، این ضایعه موسعه و سنگین را به حضرت صاحب‌الزمان(عج)، مقام معظم رهبری، علمای اعلام، حوزه‌های علمیه، شیعیان جهان، بیت شریف و فرزندان مکرم آن عالم فرزانه و ملت شریف ایران اسلامی تسلیت عرض می‌نمایم. جامعه روحانیت مبارز، لاریجانی، روحانی، ظریف، رئیسی، عارف و دیگر چهره‌های سیاسی هم با ارسال پیامی درگذشت آیت‌الله یزدی را تسلیت گفتند. مراسم تشییع پیکر آیت‌الله محمد یزدی ساعت ۱۶ دیروز از مسجد امام حسن عسکری به سمت حرم حضرت معصومه(س) برگزار شد. پیکر آیت‌الله یزدی از مسجد امام حسن عسکری به سمت حرم مطهر حضرت معصومه(س) تشییع شد. نماز میت توسط آیت‌الله مکارم‌شیرازی اقامه شده و پیکر آیت‌الله یزدی در حرم مطهر کریمه اهل بیت(س) به خاک سپرده شد.
سایر اخبار این روزنامه
درگذشت شیخ‌الشیوخ
موضع تند روحانی علیه قالیباف
تكيه بر عدالت بايد افزايش پيدا كند
احتمال اعدام من وجود داشت
رفع تنش در قره‌باغ رایزنی در تهران
پس‌گرفتن املاک شهرداری از همسر و نزدیکان شهردار اسبق
رشد ۸۰ هزار ميليارد تومانی پایه پولی
مسئولان نظام و استقلال؛ آبی‌ها حسن روحانی را می‌خواهند؟
پول‌شویان شناسایی می‌شوند
درخواست برجامی گوترش از ایران
مجلس اصولگرا و آزمودن آزموده
سياوش و فرنگيس
و این لایحه بودجه شکننده
