سلطان توهم

سرویس بین الملل جوان آنلاین: رئیس‌جمهور جاه‌طلب ترکیه که با ماجراجویی‌های نظامی خود از شاخ آفریقا و مدیترانه گرفته تا قفقاز به دنبال تشکیل دولت متوهم خویش است، این بار نیم نگاهی کورکورانه به آذربایجان عزیز ایران داشته و با شعرخوانی تجزیه‌طلبانه خود در باکو که به خیال او مضمون آن به نقض تمامیت ارضی ایران و جدایی آذربایجان اشاره داشت، سعی کرد برای این منطقه هم در امپراطوری «نوعثمانی» خود جایی خیال‌پردازی کند. توهمات تفرقه‌برانگیز اردوغان که در قدرت ماندنش را تا حدی مدیون حمایت‌های ایران است، به شدت از سوی وزارت خارجه محکوم شد. سفیر ترکیه در تهران هم برای پاسخگویی درباره این سیاست به وزارت خارجه احضار شد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه که در سال‌های اخیر با بلندپرواز‌ی‌های خود به جای «تنش‌صفر» بر طبل تنش با همسایگان این کشور می‌کوبد، این‌بار ایرا‌ن را برای آزمودن سیاست‌های مداخله‌جویانه خود انتخاب کرده‌است. اردوغان که روز پنج‌شنبه برای شرکت در مراسم رژه پیروزی جمهوری آذربایجان در جنگ قره‌باغ به باکو سفر کرده‌بود، سخنانی را در ارتباط با حاکمیت ملی ایران ایراد کرد که می‌تواند به تنش سیاسی در روابط دو کشور منجر شود. رئیس‌جمهور ترکیه در ابتدای سخنان مداخله‌جویانه خود با مداخله در امور داخلی ارمنستان، آرزو کرد که مردم این کشور از یوغ رهبران کنونی خود خارج شوند و به آزادی برسند، اما چالش‌بر‌انگیز‌ترین بخش سخنان اردوغان مربوط به ایران بود که آن را در لابه‌لای اشعار ترکی به خوبی به نمایش گذاشت. به گزارش خبرگزاری تسنیم، اردوغان در بخشی از سخنان خود که الهام علی اف، رئیس‌جمهور آذربایجان هم حضور داشت، بیتی از یک شعر جدایی‌طلبانه درباره رود ارس در مرز ایران و جمهوری آذربایجان خواند که می‌گوید: «ارس را جدا کردند و آن را با میله‌های آهنی و سنگ پر کردند/ من از تو جدا نمی‌شدم، ما را به زور جدا کردند». این شعر از جمله اشعاری است که در حوزه ادبیات تجزیه‌طلبانه قلمداد می‌شود. این شعر مربوط به دوران جدایی منطقه قفقاز از ایران بود که طی آن رود ارس پس از عهدنامه گلستان در سال ۱۸۱۳ به عنوان مرز ایران و روسیه انتخاب شد و سپس بر اساس عهدنامه ترکمنچای در سال ۱۸۲۸ میلادی تمامی مناطق شمال این رود از ایران جدا و به خاک روسیه اضافه شد.
واکنش تند تهران


اظهارات مداخله‌جویانه رئیس‌جمهور ترکیه درباره مناطق شمالی ایران، واکنش تند مقامات تهران را در پی داشته‌است.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در واکنشی توئیتری به اردوغان گفت: «به اردوغان نگفته‌بودند شعری که به غلط در باکو خواند مربوط به جدایی قهری مناطق شمالی ارس از سرزمین مادری‌شان ایران است!» ظریف افزود: «آیا او نفهمید که علیه حاکمیت جمهوری آذربایجان سخن گفته‌است؟». وی تأکید کرد: «هیچ‌کس نمی‌تواند درباره آذربایجان عزیز ما صحبت کند». سفیر ترکیه هم پس از اظهارات مداخله‌جویانه اردوغان به وزارت خارجه احضار شد.
به گزارش فارس، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم گفت: «در این احضار به سفیر ترکیه ابلاغ شد که دوران ادعا‌های ارضی و امپراتوری‌های جنگ‌افروز و توسعه‌طلب سال‌هاست که سپری شده‌است.» سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین خاطر نشان کرد: «به سفیر ترکیه تأکید شد ایران به هیچ‌کس اجازه مداخله در مورد تمامیت ارضی خود را نمی‌دهد و همانطور که تاریخ پر افتخارش گواه است، در خصوص امنیت ملی خود هیچ ذره‌ای کوتاه نمی‌آید.»
ظاهراً اردوغان زودتر از آنچه به‌نظر می‌رسد تاریخ را از یاد برده‌است که در ۱۵ جولای ۲۰۱۶، زمانی که ارتش ترکیه علیه او کودتا کرد، ایران اولین کشوری بود که با محکوم کردن کودتا، حمایت قاطع خود را از دولت اردوغان اعلام و آمادگی‌اش را برای هر گونه کمک سیاسی و نظامی ابراز کرد. به‌رغم برخی اظهارات نسنجیده و ماجراجویی‌هایی که در سال‌های گذشته از سوی رئیس‌جمهور ترکیه شاهد آن بوده‌ایم، اما مقامات ایران هرگز اجازه نداده‌اند در روابط و مناسبات دو کشور خللی ایجاد شود، اما اظهارات جدایی‌طلبانه می‌تواند روابط سیاسی دو طرف را تحت‌تأثیر قرار دهد.
اردوغان در یک دهه گذشته با مداخله در امور داخلی کشور‌های منطقه، تلاش کرده تا امپراطوری نوعثمانی خود را احیا کند و خود رهبری آن را برعهده بگیرد. مداخله در امور داخلی کشور‌های سوریه، لیبی و حفاری‌های نفت و گاز در مدیترانه، بخشی از پروژه اردوغان برای تشکیل امپراطوری خود در منطقه است. نگاه جدایی‌طلبی اردوغان به آذربایجان ایران به عنوان بخشی از امپراطوری خیالی خود، در حالی است که این منطقه هیچ‌وقت جزو استعمارات امپراطوری عثمانی نبوده و همواره در خط مقدم جنگ با دولت عثمانی بوده‌است. اردوغان در طول یک دهه اخیر نشان داده که خیلی خوب راه استفاده ابزاری از مذهب و قومیت در کشور‌های منطقه را بلد است و با سیاست‌های مداخله‌جویانه به فرقه‌گرایی و آشوب در برخی کشور‌ها دامن می‌زند که نمونه بارز آن را در سوریه شاهد هستیم.
تحریم ترکیه در غرب
یکه‌تازی‌های اردوغان برای توسعه قدرت ترکیه در خاورمیانه و قفقاز، نه‌تن‌ها از سوی رهبران منطقه، بلکه از سوی مقامات غربی هم به شدت محکوم شده‌است. در همین راستا، منابع دیپلماتیک روز جمعه از توافق در نشست سران اتحادیه اروپا درباره اعمال تحریم‌هایی علیه آنکارا خبر دادند. خبرگزاری رویترز دیروز به نقل از آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان خبر داد که سران کشور‌های عضو اتحادیه اروپا توافق کرده‌اند مسئله صادرات تسلیحات به ترکیه در چارچوب ناتو و در هماهنگی با دولت بعدی امریکا بررسی شود. مرکل گفت که کشور‌های عضو اتحادیه اروپا در مورد روابط با ترکیه تبادل‌نظر بیشتری خواهند کرد. این اقدام اروپا که در واکنش به سیاست‌های مدیترانه ترکیه اتخاذ شده، خشم آنکارا را در پی داشته‌است. به گزارش شبکه اسکای نیوز، وزارت خارجه ترکیه روز جمعه در بیانیه‌ای با مغرضانه و غیرقانونی دانستن مواضع اتحادیه اروپا در اجلاس اخیر خود گفت: «این موضع مغرضانه و غیرقانونی که در پایان اجلاس اتحادیه اروپا در ۱۰ دسامبر اتخاذ شد برای ما پذیرفتنی نیست.» وزارت امور خارجه ترکیه از اتحادیه اروپا خواست که در درگیری‌های جاری در شرق مدیترانه نقش واسطه‌ای صادق را بازی کند و نگاه سازنده، استراتژی و عقلانی داشته باشد.