تجربه‌هایی که آسان به دست نمی‌آیند

نواب شمس‌پور مدیرکل آموزش‌های همگانی جمعیت هلال احمر زلزله بم یکی از مهم‌ترین حوادث رخ‌داده در کشور در دهه‌های گذشته است که بررسی ابعاد مختلف آن هنوز هم می‌تواند درس‌های بزرگی برای مدیریت بحران داشته باشد؛ همان‌طور که آموخته‌های این زلزله تأثیر خود را گذاشت و ساختار مدیریت بحران کشور را بهبود بخشید. نظارت بر مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، ایجاد رشته‌های درسی در سطوح مختلف در زمینه بلایا و سوانح، تعیین پروتکل‌های ساختارمند برای آمادگی در برابر حوادث و ایجاد کارگروه‌های امدادونجات در شهرستان‌ها اتفاق‌هایی بود که بعد از حادثه بم در مدیریت بحران و همچنین نهادهای امدادرسان کشور رخ داد. به جرأت می‌توان گفت ساختار مدیریت بحران و رویکرد دانشگاهی و علمی به مدیریت بحران در ایران بعد از تجربه این زلزله بزرگ در کشور ایجاد شد. آنچه باید مورد توجه‌مان باشد این است که تجربه در حوادث، با هزینه زیادی به‌دست‌ می‌آید، منحصربه‌فرد است و غیرقابل تکرار. همین ویژگی‌هاست که تجربه نهادهای امدادی را در حوادث ارزشمند می‌کند.  آنچه به نظر من در این سال‌ها مغفول مانده و توجه کافی به آن نشده، انتقال این تجربه‌ها است. مستندسازی این تجربه‌ها و تبدیل تجربه به دانش علمی و کاربردی ضرورت است. از طرفی باید آموزش‌های تخصصی و همگانی در هلال ‌احمر توسعه پیدا کند تا علاوه بر پیشگیری از وقوع حوادث، جامعه تاب‌آوری لازم بعد از بحران‌ها را داشته باشد. این آموزش‌ها در هلال ‌احمر در سه سطح انجام می‌شود؛ آموزش همگانی که مخاطب آن عموم مردم است. زمان رخ دادن حادثه حتی قبل از رسیدن امدادگران، مردمی که در آن محل حضور دارند اولین افرادی هستند که می‌توانند از خودشان مراقبت کنند و به کمک مصدومان بروند؛ آموزش‌های تخصصی که مخصوص نیروهای امدادی است و آموزش در سطوح مدیریتی که باید با آسیب‌پذیری و خطرپذیری جغرافیایی خود آشنا باشند.