بازی دو جانبه ماکرون با بایدن و بن سلمان

سیاست مهار منطقه ای جمهوری اسلامی ایران که از سوی آمریکا و غرب از چنددهه قبل پیگیری می شود، به فراخور شرایط زمانی، بازیگران متفاوتی نیز پیدا کرده است. این روزها دولت بایدن با سیاست چند جانبه گرایی در جهت پیاده کردن سیاست های آمریکا در جهان و افزایش فشار پلکانی علیه ایران در حال حرکت است. اساسا دموکرات ها برخلاف جمهوری خواهان که معتقد به فشار حداکثری علیه ایران و سپس مذاکره با کشوری هستند که به اصطلاح آن ها از پا درآمده است، براین باورند که باید به مرور زمان و پلکانی با افزایش مستمر فشار از ایران امتیاز گرفت و در این مسیر به جای رویارویی مستقیم و هزینه ساز با ایران دیگر کشورهای منطقه را علیه سیاست های راهبردی ایران متحد کرد. در این میان به نظر می رسد امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه  نقشی جدی در پیشبرد این سیاست جدید واشنگتن به عهده گرفته است. نقشی که البته او برای خود منافع موازی بسیاری را نیز در آن تعریف کرده است. از سوی دیگر سعودی ها نیز که حساب ویژه ای روی ترامپ و سیاست فشار حداکثری او علیه ایران باز کرده بودند، این روزها در حال دست وپا زدن برای تعریف جایگاهی در سیاست دولت جدی آمریکا هستند. حالا همسایه جنوبی ایران به هر طنابی چنگ می زند که از این  انزوا خارج شود به طوری که به تازگی در یک زیاده خواهی کاملا غیر معقول  و منطقی  خواستار مشارکت در گفت وگوهای برجامی شده است. این خواسته به حدی غیر دیپلماتیک  بود که هیچ یک از مقامات رسمی کشورهای دخیل در برجام در خصوص آن موضع نگرفتند تا این که «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه که این روزها در قامت پلیس بد مذاکرات برجامی دوباره به صحنه بازگشته تا پازل فشار و مذاکره بایدن علیه ایران را تکمیل کند، روز گذشته در یک اقدام عجیب خواستار حضور عربستان سعودی در مذاکرات برجامی شد!  درخواستی که البته با پاسخ صریح وزارت خارجه ایران رد شد، اما اهمیت این اظهارات جدید رئیس جمهور فرانسه وقتی مشخص می‌شود که بدانیم در حدود دو هفته قبل نمایندگانی از سوی تروئیکای اروپا (فرانسه، انگلیس و آلمان) با سفر به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، گفت وگوهایی با مقامات این کشورها داشتند در خصوص مذاکرات جدیدی که قرار است با ایران درباره برجام انجام شود. اما این که چرا فرانسه در این شرایط  سنگ عربستان را به سینه می زند، دلایل گوناگونی دارد: 1- بخشی از دریافتی های دولت ترامپ دلارهایی بود که آل سعود بابت مواضع ضد ایرانی آمریکا،  به واشنگتن پرداخت می کرد. این امر به قدری بارز بود که برخی کارشناسان اذعان می کردند دولت ترامپ در فاکتورهایی که برای عربستان صادر می‌کند موردی با عنوان مواضع ضد ایرانی دارد و ریاض با پرداخت مبلغ آن، کاخ سفید را متقاعد به اتخاذ رویکردهای ضد ایرانی می‌کند. حالا در نبود ترامپ و فشار حداکثری اش علیه ایران، امانوئل ماکرون کیسه خود را دوخته و گوی سبقت را از بقیه کشورهای اروپایی ربوده است. رئیس جمهور فرانسه سعی دارد با موضع‌گیری علیه ایران و تقویت دیپلماتیک آل سعود در منطقه و در برابر همسایه شمالی، مسیر دلارهای سعودی را از واشنگتن به پاریس منحرف کند.2- یکی از اقدامات جو بایدن در همین چند روز گذشته، تعلیق قراردادهای فروش سلاح و تجهیزات نظامی به عربستان بود؛ در این بین اگرچه بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی معتقدند که این اقدام به منظور «تطهیر وجهه حقوق بشری آمریکا» و همچنین  «استفاده از اهرم تعلیق فروش تسلیحات برای باج خواهی - یا به تعبیر ترامپ - دوشیدن سعودی»  است، اما به نظر می رسد پاریس هیچ بدش نمی آید که از این فرصت به دست آمده کمال استفاده را ببرد و با عربستانی که نیمی از صادرات تسلیحاتی آمریکا را به خود اختصاص داده است، وارد مذاکرات گسترده تسلیحاتی شود. 3- ماکرون با توجه به ظرفیتی که فرانسه در حوزه علم و فناوری دارد،  نیم نگاهی هم به  حضور در مگا پروژه شهر خطی نئوم عربستان دارد شهری که با پیشرفته ترین فناوری های دنیا قرار است تا چند سال دیگر تاسیس شود. هزینه ساخت شهر «نئوم» ۵۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است و برای نمونه شرکت‌های فرانسوی در جریان این پروژه به ساخت ۱۰۰۰ کیلومتری جاده خورشیدی مبادرت می‌ورزند. این می تواند بخشی از پشت پرده حمایت لفظی ماکرون از بن سلمان و اعطای نقش ویژه به سعودی در منطقه باشد.  4 - حدود یک سال دیگر انتخابات ریاست جمهوری فرانسه برگزار خواهد شد و ماکرون می تواند با ثبت قراردادهای سنگین نظامی با ریاض و همچنین موضع گیری های هم‌سو با این کشور، دلارهای سعودی را به حساب فرانسه واریز کند، این موضوع هم به معنای گشایش اقتصادی در فرانسه است و هم می‌تواند یک امتیاز مثبت برای وی در برابر رقیبانش در انتخابات پیش روی فرانسه باشد. در واقع این را نباید از یاد برد که ماکرون برای پیروزی در انتخابات به یک حامی مالی قوی نیازمند است و با وجود این چه کسی بهتر از بن سلمان؟! بازی سیاست در زمین برجام این روزها الزاما هدفش احیای برجام نیست و خیلی ها مثل ماکرون کیسه خود را برای آن دوخته اند.