کاداستر؛ نه پولش هست نه اراده اش

ماه‌های پایانی قانون پنج‌ساله اجرای طرح کاداستر(حدنگاری) سپری می‌شود و هنوز بخش عمده اراضی موات، حریم رودخانه‌ها و سدهای استان بلاتکلیف مانده‌اند و مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک استان معتقد است دستگاه قضا باید برای مدیران دستگاه‌های اجرایی به دلیل ترک فعل پرونده کیفری تشکیل دهد و از زمین‌خواری دولتی سخن می‌گوید هرچند مدیران دولتی وعده‌های تازه‌ای می‌دهند و دادستان مرکز استان معتقد است مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک خود از متولیان اجرای طرح کاداستر است. به گزارش خراسان رضوی، سال‌هاست کشور با پدیده شوم زمین‌خواری درگیر است و  یکی از عمده‌ترین  دلایل این زمین‌خواری‌ها، مشخص‌نبودن سند و محدوده اراضی و املاک است. جایگاه سی‌ام خراسان رضوی در اجرای طرح کاداستر اول تیرماه امسال بود که استاندار وقت خراسان رضوی در جلسه شورای اداری این استان با استناد به گزارش مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک استان مبنی بر این‌که استان خراسان رضوی در اجرای طرح کاداستر در بین استان‌های کشور در رتبه سی‌ام قرار دارد و تنها 13 درصد اراضی استان در این طرح تثبیت‌شده‌اند به‌صورت جدی انتقاد  کرد و این جایگاه را زیبنده استان خراسان رضوی ندانست. با توجه به این‌که یک‌ماه به اتمام مهلت قانون اجرای کاداستر در کشور باقی‌مانده است، باید دید چه میزان از مساحت 11.8 میلیون هکتاری استان با مشخصات و حدود جغرافیایی سنددار شده‌است. مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک استان، دراین‌باره به خراسان رضوی می‌گوید: قانون کاداستر از ابتدای سال 94 لازم‌الاجرا شد و طبق ماده 9 این قانون کلیه دستگاه‌های اجرای موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری مکلف شده‌اند تمامی مستندات املاک توصیفی متعلق به خود یا تحت اداره خود با مشخصات کاربری، نقشه و حدود جغرافیایی، کاربری، مشخصات بهره‌بردار ملک را ظرف مهلت دوسال تهیه کنند و برای صدور سند حدنگاری( کاداستر) در اختیار سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور قرار دهند که این مهلت به اتمام رسیده است و در ماده 3 این قانون باید ظرف 5 سال سند مالکیت موقعیت مکانی حدود کوه‌ها، مراتع، جنگل‌ها، دریاها، دریاچه‌ها، اراضی و مستحدثات ساحلی، مسیل‌ها، جزایر دایر و متروکه کشور را مشخص و تثبیت کنند و هیچ نقطه‌ای در کشور بدون سند مالکیت مشخص و محدوده‌نگاری باقی نماند و کلیه دستگاه‌ها مکلف به همکاری با سازمان ثبت‌اسناد و املاک شده‌اند. بلاتکلیفی 6729 ملک دولتی بهادر می‌گوید: در استان خراسان رضوی بر اساس خوداظهاری که دستگاه‌های اجرایی داشته‌اند تا الان  22 هزار و 585 فقره ملک در سامانه اداره کل دارایی ثبت‌شده‌اند؛ از این مجموعه تا این لحظه برای  13 هزار و 239 مورد سند تک‌برگ صادرشده است. از 9346 ملک باقی‌مانده، 2617 مورد دارای سند دفترچه‌ای هستند و متأسفانه 6729 ملک دولتی که در اختیار  دستگاه‌هاست یا واگذاری‌اند، یا قولنامه‌ای و یا هیچ سندی ندارند. طبق ماده 29 ضوابط اجرایی بودجه 99 دستگاه‌های اجرایی مکلف شده‌اند نسبت به مستندسازی اموال غیرمنقول در اختیار خود  برای صدور اسناد تک‌برگ برای دولت اقدام کنند و خزانه مکلف شده است اعتباری به دستگاه‌های اجرایی که این اقدام را انجام ندهند، تخصیص ندهد. نیمی از اراضی منابع طبیعی تثبیت‌شده وی به اراضی ملی تحت مدیریت اداره کل منابع طبیعی استان اشاره  کرد و گفت: حدود 8 میلیون و 146 هزار و 863 هکتار از مجموع 11.8 میلیون هکتار وسعت استان، اراضی ملی هستند که تاکنون 3 میلیون هکتار از این اراضی جانمایی و تثبیت‌شده‌اند و برای 79 درصد آن سند حدنگاری (کاداستر) صادرشده است.  منابع طبیعی استان  نقشه حدود 6 میلیون هکتار از اراضی ملی استان را در اختیار اداره کل ثبت‌اسناد و املاک قرار داده و نقشه حدود 2.2 میلیون هکتار دیگر را منابع طبیعی استان هنوز تحویل نداده است و متأسفانه به‌رغم این‌که مهلت قانون اجرای طرح حدنگاری به اتمام رسیده است به نظر می‌رسد منابع طبیعی روی مساحت 2.2 میلیون هکتار از اراضی ملی استان کاری انجام نداده است. شهرسازی از معرفی پلاک هم عاجز است وی درباره همکاری دستگاه‌های دولتی برای اجرای طرح کاداستر می‌گوید: اراضی موات ماده 12،اراضی ملی واقع در محدوده و حریم شهر ماده 10 قانون زمین شهری و حریم قانونی شهرهای بالای 25 هزار نفر در استان هنوز مشخص نیست. اداره‌کل راه و شهرسازی به‌عنوان متولی این اراضی اگرچه می‌خواهد کار را انجام دهد ولی مشکل این است که مدیران این نهاد وارث بی‌نظمی‌های مدیران قبلی هستند. ما به همه دستگاه‌ها اعلام کردیم اعتبار موردنیاز را ما تأمین می‌کنیم و آن‌ها تنها ملک خود را مشخص کنند اما متأسفانه اداره‌کل راه و شهرسازی به خاطر ناهماهنگی‌هایی که دارند حتی از معرفی پلاک هم عاجز هستند. برای مدیران پرونده کیفری تشکیل شود  مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک استان درباره عدم شناسایی و معرفی اراضی موات توسط راه و شهرسازی می‌گوید: آخر مهرماه امسال دستورالعملی درباره نحوه مقابله با «ترک فعل و وظایف قانونی مدیران دستگاه‌ها» از سوی ریاست قوه قضاییه   تعیین و این مسئولیت برعهده دادستان عمومی و انقلاب گذاشته شده است؛ لذا دادستان باید به مسئله ورود کند و برای مدیران دستگاه‌هایی که همکاری نمی‌کنند پرونده کیفری تشکیل شود. بهادر می‌افزاید: امروزه موضوع زمین‌خواری و کوه‌خواری‌ها در کشور مدام مطرح می‌شود. با توجه به ظرفیت‌های قانونی که وجود دارد، بی‌انصافی است که به  مردم بگوییم زمین‌خوار. از این به بعد اگر زمین‌خواری در استان اتفاق افتاد  باید بگوییم دولت زمین‌خوار. زیرا تنها کسی که به وظایف قانونی خود عمل‌نکرده و پای‌کار نیامده، دولت است. کاداستر اجرا شود نان عده‌ای آجر می‌شود وی درباره عملکرد شرکت آب منطقه‌ای در اجرای طرح کاداستر نیز می‌گوید: شرکت آب منطقه‌ای تاکنون مساحت بستر قطعی رودخانه‌ها و حریم سدهای استان را معرفی نکرده‌است و مشخص نیست چه مقدار از اراضی استان در اختیار این شرکت است و پای‌کار نیامدند. بنده تلویحاً می‌گویم؛ یک عده‌ای اگر کاداستر درست انجام شود نان‌شان آجر خواهد شد. بررسی شود شرکت‌هایی که استعلام حریم‌ها را انجام می‌دهند و خصوصی‌اند متعلق به چه کسانی است. اگر بیایند بستر و حریم‌ها را مشخص کنند دیگر به استعلام نیازی پیدا نمی‌شود و کار عده‌ای تعطیل می‌شود. وقتی یک فردی می‌خواهد بابت ملکی در حریم یا بستر قانونی استعلام بگیرد باید هزینه‌های زیادی را که ریشه قانونی آن‌ها مشخص نیست، بپردازد. خوب اگر کاداستر تهیه شود کار این شرکت‌ها تعطیل می‌شود. دستگاه‌های نظارتی باید مشخص کنند این شرکت‌ها متعلق به چه کسانی است. باید دادستان به این مسئله بر اساس مصوبه ترک فعل مدیران ورود کند. وی تأکید کرد: باید توجه داشته باشید که بخشی از اراضی و املاک 11.8 میلیون هکتاری استان متعلق به مردم است و قانون تنها دولت را مکلف به اجرای طرح کاداستر کرده است ونمی‌توانیم مردم را مجبور کنیم. بنابراین نمی‌توان دقیق گفت که کاداسترکردن کل مساحت استان چه زمانی تمام می‌شود اما در نیمه اول سال آینده طرح کاداستر اراضی ملی  یعنی 8.2 میلیون هکتار در اختیار منابع استان به اتمام می‌رسد. مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک استان به اراضی موات استان نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: بخشی از اراضی ملی که به محدوده و حریم شهرها افزوده می‌شوند، اراضی موات هستند که در اختیار راه و شهرسازی قرار می‌گیرند. تاکنون مکاتبات زیادی با اداره کل راه و شهرسازی استان انجام دادیم و درخواست کردیم مساحت اراضی مواتی را که تحت مدیریت این اداره کل قرارگرفته است، مشخص  و اعلام کنند ولی تاکنون این کار انجام‌نشده است. تجلی‌فر رئیس اداره کاداستر استان نیز در گفت‌وگو با خراسان رضوی به اراضی موقوفه استان اشاره  می‌کند و می‌گوید: بر اساس اعلام آستان‌قدس رضوی حدود یک‌میلیون از اراضی استان در اختیار این نهاد است و اداره‌کل اوقاف هنوز عدد دقیقی را اعلام نکرده است. مشکل تغییرات مدیریتی بود حجت ابراهیم‌نیا معاون حقوقی و املاک اداره‌کل راه و شهرسازی استان در گفت‌وگو با خراسان رضوی می‌گوید: علت این‌که تاکنون مساحت املاک و اراضی موات ماده 12، اراضی واقع در محدوده حریم شهر ماده10 قانون زمین شهری و حریم قانونی شهرهای بالای 25 هزار نفر به اداره ثبت‌اسناد و املاک اعلام‌نشده است، ناشی از تحولات و تغییرات مدیریتی در این حوزه است و مرتب‌سازی داده‌ها و اطلاعات کمی زمان‌بر است. مدیرعامل آب منطقه‌ای استان اما معتقد است اجرای طرح کاداستر در حوزه حریم رودخانه‌ها و سدها در کوتاه‌مدت نه ممکن است و نه به‌صرفه. محمد علایی در گفت‌وگو با خراسان رضوی می‌گوید: کلیه اموال غیرمنقول شرکت آب منطقه‌ای  در مرحله نقشه‌برداری  و اخذ سند هستند و برای تمام دریاچه‌های سدهای استان نیز درخواست سند شده است و مشکل خاصی ندارند. قبلاً برای واردکردن اطلاعات به سامانه مشکل وجود داشت و اخیراً با اخذ کد لازم اطلاعات نیز در سامانه بارگذاری می‌شود. وی درباره این‌که چرا آب منطقه‌ای مساحت کل بستر قطعی رودخانه‌های استان و حریم سدها را مشخص و به ثبت‌اسناد اعلام نکرده است، می‌گوید: مساحت و طول رودخانه‌های استان بسیار زیاد است و ضرورتی هم وجود ندارد که بخواهیم حریم و بستر همه رودخانه‌ها را مشخص کنیم زیرا در این صورت باید بودجه یک‌سال کشور را برای این کار اختصاص دهند. حریم رودخانه‌ها در چندین حوزه تقسیم‌شده‌است؛ اول حریم و بستر رودخانه‌هایی که در حریم شهرها و روستاهای بزرگ واقع‌ و به آن‌ها تجاوز شده است و رودخانه‌های دیگر که اهمیت کمتری دارند و بخشی از رودخانه‌ها نیز ضرورتی برای  تعیین حریم و بستر آن‌ها وجود ندارد. همه این حوزه‌بندی‌ها تحت تأثیر میزان اعتباراتی است که تخصیص پیدا می‌کند. حجم کار به حدی گسترده است که حتی در مدت 10 سال هم با این اعتبارات قابل انجام نیست. تهیه نقشه کاداستر برای  بسیاری از رودخانه‌های ما ضرورتی ندارد. هزینه کاداستر، هر کیلومتر طول رودخانه 10 میلیون مدیرعامل آب منطقه‌ای استان  می‌گوید: هزینه اجرای طرح کاداستر در هر یک کیلومتر از طول رودخانه‌های استان حدود 10 میلیون تومان است و برآوردی که ما داریم طول کل رودخانه‌های استان حدود 300 هزار کیلومتر است. سال 99 برای اولین‌بار مجلس 4.5 میلیارد تومان اعتبار برای این موضوع به آب منطقه‌ای خراسان رضوی داده است و تا پیش‌ازاین اعتباری برای اجرای طرح کاداستر داده نمی‌شد. علایی می‌گوید:  بخشی از حریم رودخانه‌های استان مطالعه شده است که اگر کسی مراجعه کند ما مشخص می‌کنیم ملک در حریم رودخانه واقع‌شده است یا خیر. بخشی از حریم رودخانه‌های استان هم هنوز مطالعه نشده است و اگر کسی مراجعه کند که محدوده مطالعه‌شده نباشد، فرد متقاضی به یکی از شرکت‌های مطالعاتی مورد اعتماد آب منطقه‌ای معرفی می‌شود تا مطالعه شود آیا ملک در حریم رودخانه واقع‌شده است یا خیر؟ وی درباره این‌که چگونه منابع طبیعی استان حدود 6 میلیون هکتار از اراضی ملی را جانمایی کرده است ولی آب منطقه‌ای در طول سالیان گذشته این کار را انجام نداده است، می‌گوید: سند اراضی ملی از سال 1307 در حال صدور است و تمام اسناد ملی مربوط به گذشته است. اما مطالعات حریم رودخانه‌ها حدود 10 سال است که در حال انجام است.علاوه بر این محدوده کار منابع طبیعی با آب منطقه‌ای متفاوت است و ما باید کار را با دقت بسیار زیادی انجام دهیم. این‌که گفته می‌شود باید طرح کاداستر تا پایان سال 99 در تمام نقاط کشور انجام شود، به‌هیچ‌عنوان شدنی نیست. مدیرعامل آب منطقه‌ای استان درباره وضعیت فعلی حریم و بستر رودخانه‌ها و حریم سدهای استان می‌گوید: طول رودخانه‌های اصلی استان 28 هزار و 603 کیلومتر است که 334 کیلومتر آن در داخل شهرها واقع‌شده است. مساحت کل بستر رودخانه‌های اصلی استان معادل 126 هزار و 55 هکتار است که 836 هکتار آن در شهرها واقع‌شده است. طول رودخانه‌های مطالعه شده استان 4 هزار و 955 کیلومتر است که 210 کیلومتر آن در داخل شهرها قرارگرفته است. مساحت رودخانه‌هایی که سند بستر برای آن‌ها صادرشده 2984 هکتار است و 350 هکتار آن در داخل شهرها واقع‌شده است. همچنین برای 3552 هکتار از بستر رودخانه‌های استان درخواست سند شده که 420 هکتار آن در داخل شهرها واقع‌شده است. یعنی بیش از 90 درصد حریم رودخانه‌ای اصلی استان که در داخل حریم شهرهای استان است یا دارای سند است یا برای آن‌ها درخواست سند شده است. 20 هزار میلیارد بدهند 4 ساله انجام می‌شود مدیرعامل آب منطقه‌ای می‌گوید: هم‌اکنون حریم 126 هزار هکتاری 28 هزار کیلومتر طول رودخانه‌های استان برای ما دراولویت است و این‌که کل 300 هزار کیلومتر طول رودخانه‌های استان چند هکتار بستر و حریم دارد، هنوز مطالعه نشده است. اگر مثلاً 20 هزار میلیارد تومان اعتبار در اختیار ما قرار دهند 3 تا 4 سال این کار زمان می‌برد. وی ادامه می‌دهد: با این اعتبارات کار نشدنی است و باید مردم را وارد این عرصه کرد. یعنی منطقی این است کسی که در کنار حریم رودخانه ملک دارد و بعداً می‌خواهد از آن استفاده کند، هزینه مطالعاتی مربوط به تشخیص واقع‌شدن در حریم یا بستر رودخانه را متقبل شود. حریم سدها تا پایان بهمن تحویل می‌شود علایی درباره حریم سدهای استان می‌گوید: استان خراسان رضوی 35 سد دارد، تا پایان بهمن‌ماه حریم تمامی سدهای استان به‌جز سد دوستی که با کشور ترکمنستان مشترک بوده و نیازمند هماهنگی‌های بالادستی است، نقشه‌برداری و جانمایی‌شده در اختیار اداره کل ثبت‌اسناد قرار خواهد گرفت. معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی و آبخیزداری استان دراین‌باره به خراسان رضوی می‌گوید: مساحت اراضی ملی استان 8.2 میلیون هکتار است که تا سال 93 توانستیم برای بیش از 90 درصد این اراضی سند دفترچه‌ای اخذ کنیم. بعد از سال 93  و ابلاغ قانون کاداستر این اراضی به‌علاوه 10 درصد باقی‌مانده از اسناد از نقشه‌های دوربینی و اسناد دفترچه‌ای به اسناد تک‌برگ تبدیل می‌شدند. از سال 94 تا سال 98  ما توانستیم برای 1.2 میلیون هکتار از این اراضی سند تک‌برگ اخذ کنیم یعنی سالانه حدود 300 هزار هکتار و با این رویه و اعتبارات کم چندین سال زمان می‌برد که بتوانیم 8.2 میلیون هکتار را کاداستر کنیم. سید رضا ابوترابی می‌افزاید: سال 98  دولت برای اجرای طرح کاداستر اعتبارات خوبی در اختیار منابع طبیعی و اداره کل ثبت‌اسناد و املاک استان قرار داد تا به‌صورت شراکتی طرح کاداستر اراضی منابع طبیعی اجرا شود. بااعتبار 3 میلیارد تومانی ما حدود 2 میلیون هکتار از اراضی ملی منابع طبیعی را کاداستر خواهیم کرد و اداره کل ثبت‌اسناد و املاک  بیش از 7 برابر اعتباری که ما گذاشته بودیم، منابع تخصیص داد و قراردادی را با پیمانکار منعقد کرد که حدود 4.5 میلیون هکتار از اراضی منابع طبیعی استان را کاداستر خواهد کرد که این موضوع طبیعی است زیرا دوسوم اراضی استان متعلق به منابع طبیعی است. بنابراین تا پایان نیمه اول سال 1400 بحث کاداستر اراضی ملی منابع طبیعی استان بسته خواهد شد. ثبت‌اسناد جدا نیست اگر ترک فعل شده اعلام کنند اما دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان در واکنش به درخواست مدیر کل ثبت‌اسناد و املاک استان مبنی بر ورود دادستانی به مسئله ترک فعل مدیران دستگاه‌های اجرایی در اجرای طرح کاداستر به خراسان رضوی می‌گوید: مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک استان باید این موضوع را به ما اعلام می‌کرد. در شورای حقوق بیت‌المال یکی از مطالبات جدی ما همین موضوع است و در بحث کاداستر اول خود مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک استان است و بعد هم افرادی که مرتبط با موضوع هستند و ایشان اگر واقعاً به این نتیجه رسیده که کم‌کاری یا بی‌تفاوتی این مدیران است به‌نحوی‌که ترک فعل است حتماً باید به ما اعلام کند زیرا خود مدیر ثبت‌اسناد هم در کنار آن‌هاست و ما از وی سؤال می‌کنیم که به‌عنوان متولی امر چه‌کار کرده است؟ قاضی درودی می‌افزاید: دادستانی و حوزه معاونت پیشگیری از وقوع جرم به مسئله حدنگاری ورود کرده است ولی هنوز به این نتیجه که ترک فعل شده نرسیده است اما اگر مدیر کل ثبت‌اسناد و املاک استان به این نتیجه رسیده است قطعاً باید به ما اعلام کند.