تبیین الگوی منطقی برای نگاه به کارنامه 40 ساله

محمدرضا باهنر
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
رهبر معظم انقلاب روز گذشته در دیدار تصویری با مردم آذربایجان‌شرقی نکات مهمی را مورد اشاره قرار دادند از جمله اینکه درباره برجام فرمودند ما حرف از طرف مقابل زیاد شنیده‌ایم و حالا منتظر عمل آنها هستیم. همچنین تأکید ایشان بر برگزاری انتخابات پرشور و برگزیدن فردی اصلح برای ریاست جمهوری از نکات مهم دیگر بیانات ایشان بود. با این حال به نظر می‌رسد این بیانات یک نقطه محوری دیگر هم داشت درباره نوع مواجهه با کارنامه بیش از 40 ساله جمهوری اسلامی و تجربیات گذشته. ایشان در حقیقت یک نگاه واقع‌بینانه و به دور از حب و بغض‌های متأسفانه مرسوم جناحی را در تحلیل این تجربیات و کارنامه تشریح کردند که به نظر می‌رسد می‌تواند الگوی قابل‌ اتکایی برای ارزیابی‌های محققانه و تاریخی باشد بخصوص که نگاه به آینده هم در آن مشهود است؛ آنجا که هم از کم‌توجهی به تشریح و تبیین دستاوردها و موفقیت‌ها گلایه می‌کنند و هم در نقطه مقابل اشاره می‌کنند که عقب‌ماندگی‌هایی هم داشته‌ایم. رهبر معظم انقلاب در توضیح این عقب‌ماندگی‌ها فروتنانه تقصیرها را بر خلاف برخی تفسیرها و تحلیل‌های یک‌طرفه، متوجه یک بخش یا یک نهاد و جناح نکردند و تأکید داشتند که در این عقب‌ماندگی‌ها همه مسئولیت داریم یا مقصریم. منتها نکته قابل تأمل اینکه نباید هم در این عقب‌ماندگی‌ها بمانیم و هم نباید نسبت به دستاوردها بی‌توجه باشیم. به تعبیر دیگر ایشان از تفسیرها و برداشت‌های افراطی و تفریطی پرهیز دادند و نگاهی واقع‌بینانه را توصیه کردند که در ذیل آن هم باید موفقیت‌های چشمگیر در طول 42 سال گذشته را - که با سختی و مواجهه با بحران‌ها و توطئه‌های مختلف حاصل شده - به صورت پررنگ دید و هم برخی عقب‌ماندگی‌ها را. هر دو این موارد از این جهت اهمیت دارند که می‌توانند چراغ راه آینده ما باشند برای حرکت در مسیر پیشرفت بیشتر. همچنان که رهبر معظم انقلاب هم تأکید داشتند که تجربیات ما در موفقیت‌ها می‌تواند نکته اتکایی باشد برای جبران کاستی‌ها و عقب‌ماندگی‌ها.
در چارچوب این الگوی منطقی و عقلانی، شایسته است مجموعه‌های سیاسی یا کنشگران و محققان در ارزیابی‌های خود جانب انصاف را رعایت کنند و نسبت به مؤلفه «امید» به آینده بی‌تفاوت نباشند. امروزه همچنان که با یک موج داخلی روبه‌رو هستیم که تلاش دارد، هیچ کم‌کاری و عقب‌ماندگی را بر نتابد، با یک سیل تخریبی عمدتاً خارج از مرزها هم روبه‌رو هستیم که تلاش دارد در برابر کارنامه جمهوری اسلامی عنوان «هیچ» بگذارد. دسته دوم اگر چه خودشان هم به این ادعا اعتقاد ندارند اما درست برای هدف‌گیری امید به آینده و ناکارآمد جلوه دادن توانمندی‌های مجموعه نظام برای گذر از مشکلات، آن سیاه‌نمایی را برجسته نمایی می‌کنند. حال در چنین بستری باید مراقب بود که چه فعالان مختلف سیاسی- اجتماعی و اقتصادی و چه رسانه‌ها و حتی مسئولان در دام این پمپاژ یأس و ناامیدی گرفتار نشوند چرا که یأس آنها خواسته یا ناخواسته به عموم مردم هم سرایت می‌کند. جمهوری اسلامی در گذر از تجربیات 40 ساله به‌واقع این توانایی را دارد که با هم‌افزایی و استفاده بهینه از ظرفیت‌های مختلف موجود، از برخی مشکلات موجود هم عبور کند. تا چندی دیگر انتخابات مهم ریاست جمهوری را پیش‌رو داریم که در بیانات رهبری هم به آن اشاره و تأکید شد که راه علاج دردهای مزمن کشور انتخابات پرشور و انتخاب صحیح و اصلح است. قطعاً یکی از حوزه‌هایی که امید به آینده را در جامعه ایران پررنگ‌تر خواهد کرد زمینه‌سازی برای برگزاری یک انتخابات با مختصات مورد اشاره رهبر معظم انقلاب است.