5 میلیارد تسهیلات برای مسکن حاشیه نشینان

دی ماه 98 عملیات احداث دو هزار واحد مسکونی در حاشیه شهر مشهد با حضور محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور آغاز شد. واحدهای مسکونی که قرار بود با همکاری دیگر نهادها از جمله شهرداری مشهد توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ساخته شود و حداکثر تا بهمن 99 (طبق آن چه نوبخت در مراسم کلنگ زنی وعده داده بود) برای دو هزار خانوار حاشیه شهر مشهد سر پناه باشد اما بهمن 99 آمد و رفت و این پروژه نیز همانند بسیاری دیگر از پروژه ها به سنگ بی پولی خورد و وعده دولت 100 درصد عملی نشد و طبق آمار استانداری حدود 700، 800 و طبق آن چه بنیاد مسکن می گوید 520 واحد از این پروژه ساخته شده است و تعدادی از حاشیه نشینان هم توانسته اند با گرفتن تسهیلات از خانه های ناایمن خود به این واحدهای مسکونی نقل مکان کنند. با این حال در سال 99 مصوب شد مبلغ  پنج میلیارد تومان  برای نوسازی و مقاوم سازی دو هزار واحد مسکونی حاشیه شهر مشهد به منظور جلوگیری از وقوع اتفاقات ناگوار در اثر حوادث غیرمترقبه به استان خراسان رضوی تعلق بگیرد. بودجه ای که مصوب شد، اما به علت محدودیت های مالی، سال گذشته تخصیص  نیافت و پرداخت نشد. اقدامی که اگر به درستی انجام می شد نقش پر رنگ تری در ایمن سازی اقامتگاه های ناایمن و پیشگیری از حوادث غیرمترقبه ایفا می کرد. 5 میلیاردی که در سال 99 پرداخت نشد سرانجام هیئت وزیران طی جلسه ای در 8 فروردین  امسال به پیشنهاد وزارت کشور و تایید سازمان برنامه و بودجه کشور و به استناد اصل 138 قانون اساسی تصویب کرد: «تصویب نامه های موضوع اختصاص اعتبار از محل منابع بند (م) ماده (28) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت – مصوب 1393- برای انجام اقدامات پیشگیرانه، مقابله و جبران خسارت و بازسازی مناطق خسارت دیده از حوادث غیرمترقبه در سال 99 که تایید شده به مهر دفتر  هیئت دولت است و به علت محدودیت های مالی منجر به تخصیص و پرداخت نشده اند، برای اجرا در سال 1400 تنفیذ می شوند.» در این مصوبه همچنین آمده است که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی موظف است گزارش عملکرد این تصویب نامه را در مقاطع زمانی سه ماهه به سازمان برنامه و بودجه کشور و مدیریت بحران ارسال کند. بودجه سال گذشته ، امسال پرداخت می شود برای اطلاع از جزئیات اختصاص بودجه پنج میلیاردی به استان و جزئیات اجرایی آن به گفت و گو با مسئولان استانداری خراسان رضوی و بنیاد مسکن پرداختیم. کمال الدین میرجعفریان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی درباره تخصیص این بودجه  می گوید:« این بودجه در قالب همان دو هزار واحد در حاشیه شهر مشهد تصویب شد، اما به لحاظ تخصیص منابع به سال 1400 موکول شد. این یعنی هم تخصیص و هم هزینه کرد برایشان پیش بینی شده، بنابراین جای نگرانی ندارد». وی تصریح می کند:« این بودجه مصوب شده، فقط اجرا و تخصیص آن مانده که بنیاد مسکن تقریبا مقدمات اجرایی آن را فراهم کرده است و از این دو هزار واحد  حدود 700 تا 800 فاز را اجرا کردند». تخصیص و پرداخت بودجه 5 میلیاردی تا خرداد معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که بودجه چه زمانی تخصیص می یابد، می گوید:« در اولین فرصتی که بودجه سال 1400 به استان ها ابلاغ شود، این اقدام عملی می شود که درنهایت  تا خرداد تعلق خواهد گرفت. رقم کلی این بودجه پنج  میلیارد تومان است». از آن جا که این میزان بودجه در قالب تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار می گیرد، میرجعفریان درباره شرایط استفاده از این وام نیز می گوید:« در حاشیه شهرها کسانی که مسکن شان کم دوام است، باید تاییدیه فرمانداری را داشته باشند. پس از آن در بنیاد مسکن برایشان پرونده ای تشکیل خواهد شد». وی تصریح می کند:  « بالاخره این تسهیلات فرصت خوبی است که برای شهروندان فراهم شده است. شهروندان به موقع از این تسهیلات استفاده کنند چون وقتی زمان طولانی شود، هزینه ها افزایش می یابد  و شرایط تغییر می کند و آن ها نمی توانند از این فرصت استفاده کنند». ورود به فاز اجرایی قبل از نرسیدن اعتبار سیدرضا موسوی نیا، مدیر کل بنیاد مسکن استان خراسان رضوی نیز درباره چگونگی فاز اجرایی این مصوبه می گوید:«به منظور احداث دو هزار واحد مسکونی در حاشیه شهر با اولویت کمیته امداد، تفاهم نامه ای بین بنیاد مسکن، استانداری و سازمان برنامه بودجه تنظیم شده است. در این  خصوص قرار بود مکان هایی در حاشیه شهر انتخاب شود که با طرح جامع مشهد مطابقت داشته باشد». وی می افزاید:« به علت محدودیت منابع مالی و هزینه ساخت بالا، از انجمن خیرین مسکن ساز خواستیم امانی وارد کار شوند تا هزینه های مربوط کاهش یابد. این واحدها در طرح جمع بندی به همکف، اول، دوم و سوم رده بندی شد که همکف، واحدهای 50متری و پارکینگ دارد. اول، دوم و سوم نیز واحدهای 72 تا 73 متری دارد. از اول سال گذشته کلنگ این طرح  زده شد که توانسته است حدود 520 واحد را در خود جای دهد. آماده سازی، زیرسازی و جدول انجام شده است، اما آسفالت را اجرا نکردیم. همچنین با دستگاه های خدماتی هماهنگ کردیم که مقدمات آب، برق و گاز آن  را فراهم کردند». وی در پاسخ به این سوال که با توجه به نرسیدن اعتبار چگونه وارد فاز اجرایی شدید، می گوید:« ما امانی و از منابع خودمان در حال انجام کار هستیم تا این پنج  میلیارد برسد،  آن را جایگزین کنیم. پروژه چون امانی است این مشکل وجود ندارد اما وقتی پیمانی شود اول باید موافقت نامه، اعتبار، مناقصه و...صورت گیرد بعد وارد کار شویم. لذا چون امانی بود چنین مشکلی وجود نداشت». بنیاد مسکن در تلاش برای افزایش مبلغ وام مدیر کل بنیاد مسکن استان درباره جزئیات مبلغ وام می گوید:« 50 میلیون تومان وام بوده با بازپرداخت 15 ساله و25 میلیون تومان هم بلاعوض. با توجه به تورم سال 98 در تلاشیم که مبلغ وام را به 100میلیون تومان و مبلغ بلاعوض را به 30 میلیون تومان افزایش دهیم». وی درباره تعداد متقاضیان این طرح می گوید:« چیزی حدود 1240 نفر از ساکنان حاشیه شهر متقاضی بودند که واحدهایشان را تخریب کنند و دوباره بنایی نو و مقاوم بسازند. با توجه به تورم و مشکلات وام 765 نفر انصراف دادند و 475 نفر متقاضی ماندند که در مراحل مختلف پروانه هستند. از این تعداد تاکنون 148 نفر پروانه گرفتند و تعدادی هم در داخل این واحدها مسکن گزیدند». وی تصریح می کند:« برای این دو هزار واحد هزینه های پروانه و ناظر رایگان است». تاخیر شهرداری در صدور پروانه های 2هزار واحد مسکونی در حاشیه شهر مدیر کل بنیاد مسکن استان درباره مشکلات اجرایی این طرح خاطر نشان می کند:« در حاشیه شهر شاید عمده مشکلات مسائل مالی نباشد، بلکه مشکل همکاری دستگاه هاست. شهرداری در صدور پروانه ها کند عمل کرد و اگر شهرداری صدور پروانه ها را تسهیل کند، کار زودتر انجام می شود. هم اکنون ما اجرا می کنیم، اما بدون پروانه. بنابراین این مسئله همکاری شهرداری را می طلبد که صدور موانع را تسهیل کند تا این موانع زودتر برداشته شود. همچنین بانک ها در وام های زنجیره ای سخت گیری خاص خودشان را دارند که ضامن کارمند می خواستند و این افراد مشکل داشتند». در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، بر ضرورت توجه جدی به معضل حاشیه نشینی تاکید شده است. حال باید دید آیا با اختصاص چنین بودجه هایی اندک، این مهم تحقق می یابد؟ از سویی دیگر در سطح استان، مشارکت کافی نداشتن  دستگاه هایی اجرایی به منظور پیشبرد این طرح ها، موضوعی دیگر است که خود جای تامل دارد.