روزنامه آفتاب یزد
1400/03/12
تفکر نقادانه
فاطمه رسولی- معمولا افراد با شنیدن واژهی انتقاد، خاطرات تلخی برایشان تداعی میشود و در برابر هرگونه انتقادی که از آنها میشود، حالت تهاجمی به خود میگیرند و مقاومت میکنند. اما تفاوتهایی وجود دارد بین انتقاد مخرب و سازنده، در انتقاد مخرب هیچ گزینه و پیشنهادی برای بهبود شرایط فعلی ارائه نمیشود. فقط مشکلات را بدون هیچ راهکاری برای بهتر شدن، بیان میشوند. فرد منتقد سعی میکند مواردی را که از نظر وی ایراد دارد، بیان کند و گاه این انتقاد حس بدی را در مخاطب ایجاد میکند. شاید فرد از گفتن این انتقادات منظور خاصی نداشته باشد ولی گاهی این انتقادات آنقدر تند و بیپرواست که اعتمادبهنفس فرد انتقادشونده کاملا از بین میرود و انگیزهای برای انجام یا اصلاح کار در فرد باقی نمیماند. در انتقاد سازنده علاوه بر بیان نقاط ضعف، راهکارهایی نیز برای بهبود شرایط پیشنهاد میشود. این نوع انتقاد به فرد کمک میکند تا علاوه بر شناسایی اشکالات خود با استفاده از راهحلهای پیشنهادی در جهت اصلاح مشکلات گام بردارد. در این شیوهی انتقاد، نهتنها اعتمادبهنفس فرد از بین نمیرود، بلکه فرد با اشتیاق بیشتری در جهت رفع مشکلات خود تلاش میکند. درست انتقاد کردن یک مهارت بسیار مهم است و گامهایی دارد که اگر همه افراد یاد بگیرند بسیاری از مشکلات بین افراد و زوجین برطرف میشود.> گامهای نقد سازنده:
1. پی بردن به ضرورت انتقاد: قبل از اینکه شروع به انتقاد از کسی بکنید از خود سوال بپرسید که چرا میخواهید این کار را انجام دهید و انتقاد شما چه ضرورتی دارد؟ آیا هدفتان از این کار رشد و پیشرفت طرف مقابل است.یا با این کار میخواهید عصبانیت و ناراحتی خود را به گونهای تخلیه کنید؟ اندکی مکث پیش از انتقاد کردن، باعث میشود هیجان زده عمل نکنید و کنترل بیشتری روی حرفهای خود داشته باشید.
2. انتخاب زمان مناسب: یک اصل بسیار مهم در انتقاد کردن این است که زمان درستی را برای این کار انتخاب کنید. انتقاد کردن زمانی که فرد مقابل وضعیت روانی مناسبی ندارد، نه تنها تاثیری نمیگذارد بلکه حتی وقتی به بهترین شکل گفته شود نیز به سوءتفاهم میانجامد و به احتمال زیاد فرد مقابل آن را نوعی تهدید شخصی برداشت میکند.
3. مطرح کردن انتقاد در فضای خصوصی: انتقاد کردن در جمع زمانی که امکان گفتوگوی خصوصی وجود دارد هرگز توصیه نمیشود. این کار معمولاً اعتماد به نفس افراد را هدف قرار داده و منجر به تجربه احساسات ناخوشایندی نظیر شرم و خجالت زدگی میشود.
۴. روی کار تمرکز کنید، نه روی فرد: انتقاد مستقیم از شخصیت یک فرد، احساس بدی به او میدهد و هیچ تغییر مثبتی نخواهدکرد. اگر میخواهید رفتار اشتباهی را به کسی گوشزد کنید، فقط درباره آن رفتار صحبت کنید و تمام ابعاد شخصیت فرد را
زیرسوال نبرید.
۵. نقاط مثبت را نادیده نگیرید: انتقاد سازنده، برای کمک کردن به دیگران است. بنابراین اگر لازم است که انتقاد محکمی داشته باشید، با ارائه نقاط مثبت، ضربات انتقاد را کم کرده تا فرد توان و انگیزه پذیرش را از دست ندهد. اینگونه به روابط اجتماعی شما نیز لطمه وارد نمیشود.
انتقاد کردن، مثل یک چاقویی است که هم میتوان با آن کارهای بسیار مفیدی کرد و هم کسی را کشت. ممکن است با انتقادات بیجا و مغرضانه خود، روح یک فرد را بکشید. پس مراقب کلام خود باشید و همدلانه انتقاد کنید.