طرح بهارانه کتاب تا 23 خرداد ماه ادامه دارد بوی خوش یار مهربان

فاطمه امین‌الرعایا
از روز گذشته بار دیگر یکی از طرح‌های فصلی فروش کتاب آغاز شده است. در این روزها که کرونا بلای جان همه مشاغل است، شاید بتوان بیش از پیش به چنین طرح‌های حمایتی برای روشن ماندن چراغ کتابفروشی‌ها امید بست.
دهم بهمن سال 1394 بود که سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از اجرای فاز دوم طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» با نام «عیدانه کتاب» خبر داد. اما طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» چه بود؟ در حقیقت طرح «توزیع یارانە کتاب از طریق کتابفروشان» با هدف تقویت جریان توزیع و فروش کتاب از طریق چرخە حرفه‌ای و اصولی نشر، در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گرفت و نخستین دورە‌اش با عنوان «کتابفروشی بـه وسعت ایران» در پاییز سال 94 اجرا شد.
این طرح آبان‌ماه همان سال با هدف تشویق مردم به حضور در کتابفروشی‌ها و خرید کتاب و کمک به این واحدهای فرهنگی از طریق یارانه‌ای که توسط وزارت ارشاد برای اجرای این طرح اختصاص داده شده بود، برگزار شد که با استقبال خوبی هم از سوی مردم روبه‌رو شد. به گفته مدیرعامل وقت موسسه «خانه کتاب» این طرح در هفته کتاب سال 95 انجام شد و زمان اجرای آن حدود دو هفته به طول انجامید و در فاز اول آن ۲۱۵ کتابفروشی ثبت‌نام کردند که از حدود ۱۰۵ کتابفروشی در قالب یارانه حمایتی برای فروش کتاب‌هایشان با تخفیف، حمایت شد. به گفته او، در مدت اجرای این طرح ۱۴ هزار و ۴۳۵ نفر توانستند با استفاده از مزیت موجود در این طرح، کتاب‏های خودشان را از کتابفروشی‌های یاد‏شده خریداری کنند.


حالا حدودا 6 سال از اولین دوره طرح‌های فصلی کتاب می‌گذرد و از روز گذشته طرح بهارانه آغاز شده است. از مجموع ٨۶٠ کتابفروشی عضو طرح بهارانه کتاب ١۴٠٠، ١٢۴ کتابفروشی در استان تهران و ٧٣۶ کتابفروشی در سایر استان‌ها هستند.
در روزگاری که کرونا زنده ماندن مشاغل مختلف را بسیار سخت کرده، کار برای کتابفروشی‌ها که پیش از آن هم با افزایش قیمت کاغذ و در نتیجه افزایش قیمت کتاب به سختی می‌توانستند دخل و خرج‌شان را به هم برسانند، چنین طرحی بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. بهزاد زمردی، مدیر کتابفروشی «کتاب بهزاد» در گفت‌وگو با «ابتکار» در این رابطه گفت: اکنون بازدهی طرح‌های فصلی فروش کتاب پس از گذشت چند دوره از برگزاری خود را نشان می‌دهد؛ یعنی این فرآیند همه‌گیر شده و اکثر مردم متوجه هستند که طرح توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها در روزهایی از هر فصل برگزار می‌شود.
او در خصوص برگزاری طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) گفت: عملا کتابفروشی‌ها ورشکسته بوده و اقتصادشان ضعیف است، به واقع در اکثر مواقع درآمدشان از جای دیگری حاصل می‌شود. از این رو اجرای این طرح‌ها بسیار مناسب است.
او در ادامه بیان کرد: در حقیقت به وسیله چنین کارهایی اتفاق خوبی رقم می‌خورد اما به تنهایی کارساز نیست؛ به این دلیل که سیستم نشر و توزیع کتاب در سراسر کشور ما با مشکلاتی مواجه است و همچنین تبلیغات مناسبی در حوزه کتاب و کتابخوانی صورت نمی‌گیرد.
وی با اشاره به این که در ایام کرونا اکثر کتابفروشی‌ها فعالیت خود را در فضای مجازی افزایش دادند، عنوان کرد: اما به جای سوق دادن مردم به سمت شبکه‌های اجتماعی باید آن‌ها را با کتاب‌ و کتابخوانی آشنا کرد و توجه‌شان را به این سمت جلب کرد.
این کتابفروش در ادامه تاکید کرد: طرح‌های فصلی فروش کتاب در جذب مخاطب به سوی کتاب و کتابفروشی‌ها تاثیر گذار است و اکنون بازدهی طرح‌ها پس از گذشت چند دوره از برگزاری خود را نشان می‌دهد؛ یعنی این فرآیند همه‌گیر شده و اکثر مردم متوجه هستند که طرح توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها در روزهایی از هر فصل برگزار می‌شود.
بهزاد زمردی در پایان با اشاره به این که بهتر است برای احیای کتابفروشی‌ها این تخفیف‌ها بر آثار آموزشی و دانشگاهی اعمال شود، گفت: در برهه‌ای مخاطبان خود را برای نمایشگاه کتاب آماده می‌کردند تا کتاب‌های مورد نیاز خود را با تخفیف بخرند اما اکنون دیگر منتظر طرح‌های فصلی فروش کتاب هستند. اگر فواصل و مدت زمان آن بیشتر شود موثرتر خواهد بود و بازدهی بیشتر دارد.
سید حمید وزیری مدیر کتابفروشی «کتاب نجی» در گفت‌وگو با «ابتکار» گفت: برگزاری طرح توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها موثر است، هم برای مردم که کتاب بخرند و هم برای کتابفروشی‌ها که سرپا بمانند.
او در خصوص برگزاری طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) عنوان کرد: این طرح‌ها در مجموع جزو ایده‌های خوب محسوب می‌شود، به ویژه از این جهت که مردم را به خواندن کتاب تشویق می‌کند؛ همچنین برگزاری چنین طرح‌هایی به اقتصاد کتابفروشی‌ها، به ویژه کتابفروشی‌های کوچکی همچون ما کمک می‌کند.
او با اشاره به این که باید به ایده‌های جدید فکر کرد تا در بلند مدت نیز پاسخگو باشد، بیان کرد: طرح‌های فصلی فروش کتاب نوعی مُسکن هستند و باید به طرح‌های دیگری نیز فکر کرد تا در دراز مدت مردم را به سمت کتاب و کتابخوانی هدایت و جذب کند. همچنین باید سیاستی بلند مدت را در پیش گرفت تا بچه‌ها را نیز از دوران کودکی با کتاب خواندن آشنا کند.
مدیر کتابفروشی «کتاب نجی» در ادامه افزود: به واقع اکنون برخی از کودکان که به کتابفروشی می‌آیند از کتاب گریزان هستند و خب وقتی بزرگتر می‌شوند نیز این امر بدتر می‌شود که البته دلایل مختلفی دارد؛ در برخی موارد به محیط خانواده مربوط است، یعنی خانواده به گونه‌ای نیست که بچه‌ها را با کتاب انس دهد.
وی ضمن بیان اینکه کتابفروشی ما کوچک و محلی است، مطرح کرد: کتاب کنجی در منطقه‌ای قرار دارد که سطح درآمد خانوارها بالا نیست؛ اکنون نیز با توجه به شرایط اقتصادی کشور اولین چیزی که از میان سبد خانوادها چه با سطح درآمد بالا و چه با سطح در آمد پایین حذف می‌شود، کتاب است.
حمید وزیری در پایان با اشاره به این که طرح فصلی فروش کتاب اقتصاد کتابفروشی‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، گفت: در این شرایط برگزاری طرح توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها موثر است، هم برای مردم که کتاب بخرند و هم برای کتابفروشی‌ها که سرپا بمانند. اما باید فرهنگ کتابخوانی را در بین مردم جامعه رواج دهیم تا دیگر نیازی به چنین طرح‌های نباشد.
در «بهارانه کتاب ١۴٠٠» سقف مجاز خرید برای هر خریدار دو میلیون ریال است و خریداران می‌توانند از ١٧ تا ٢٣ خردادماه با مراجعه به کتابفروشی‌های عضو طرح‌، کتاب‌های عمومی، کودک و نوجوان و دانشگاهی را با یارانه ٢٠درصدی خریداری کنند.