روزنامه خراسان
1400/04/03
رمزگشایی از اصطلاحات والیبالی
مازیار حکاک | روزنامهنگاربیشتر ما درباره فوتبال میدانیم، سیستم 4 دفاع خطی چیست یا این که ارنجهای مختلف را در ذهنمان داریم و میتوانیم ترکیب تیمها را بر اساس دانستههایمان ارزیابی کنیم اما شناختمان از والیبال، نهایتا در حد شناخت برخی خطاهای معمول است. استاد محتشمیان که سرشناسترین گزارشگر بازیهای والیبال است، به شدت آموزش را چاشنی کار خودش میکند بنابراین ما مدام درباره مناطق مختلف زمین، سطح اتکای بازیکن و فاصله توپ با تور میشنویم، در حالی که نمیدانیم مناطق مختلف بازی والیبال اساسا به چه شکلی تقسیم شدهاند و هر یک از اصطلاحات استاد چه کاربردی دارند. در پرونده امروز زندگی سلام به این بهانه که هر زمان مسابقات لیگجهانی برگزار میشود، توجه جوانان و خانوادهها به این رشته جلب میشود، راجع به سیستم بازی، برخی از اصطلاحات و سوالاتی که هنگام دیدن بازی والیبال مدام در ذهنمان شکل میگیرد، نکاتی را مطرح کردیم. البته تیم ملی در این دوره تا قبل از بازی با آرژانتین با هفت باخت پیاپی، ضعیفترین رکورد و بدترین آمار در تاریخ حضور والیبال ایران در لیگ جهانی و لیگ ملتها را ثبت کرد. در ادامه با «بهنام محمودی»، کاپیتان سابق تیمملی هم درباره پیش نیازهای ورود به این رشته و تاثیرات حضور در آن بر سبکزندگی افراد گپ زدیم.
چرا جای بازیکنان بعد از کسب هر امتیاز عوض میشود؟ همانطور که احتمالا از گزارشهای والیبال دستتان آمده است، زمین 9 در 9 والیبال به شش منطقه اصلی تقسیم میشود. والیبال یک بازی گروهی استراتژیک و نیازمند توان بالاست که هر تیم به بازیکنان متخصص در هر پست و همین طور همهکاره نیازمند است. مهمترین اصل در سیستم بازی والیبال چرخش است. وقتی تیمی سرویس را به دست میآورد، بازیکنان چرخشی ساعتگرد به اندازه یک خانه(منطقه) انجام میدهند. البته این فقط مربوط به زمان سرویس زدن است و بعد از سرویس بازیکنان آزادانه میتوانند در هر منطقهای حضور داشته باشند. به طور معمول در آغاز هر ست(یا به قول صدا و سیماییها دست) در هر یک از مناطق بازیکنان متخصص در همان پست بازی داده میشوند. باید بدانید بازیکنی که در منطقه یک قرار میگیرد، زننده سرویس است. تصور این که بازیکنان با به دست آوردن هر امتیاز جایشان در زمین عوض شود برای ما مخاطبان عمومی والیبال کمی دشوار است اما بازیکنان به طور کاملا اتوماتیک در بازی این کار را انجام میدهند و اگر تیمی درست این کار را نکند خطای ارنج ثبت می شود و یک امتیاز را تقدیم تیم حریف میکند. جلو و عقب خط یکسوم چه خبر است؟ خط یک سوم همان خطی است که بازیکنان را به دو قسمت تقسیم میکند. در ردیف جلو یا منطقه حمله، سه بازیکن جلویی تیم هستند که بیشتر حملات تیم توسط این بازیکنان انجام می شود و هنگام دفاع هم همین بازیکنان اجازه پرش روی تور را دارند. با سیستم چرخشی مدام جای بازیکنان عوض میشود اما همیشه یک مدافع روی تور که در تیم ما به طور معمول موسوی، غلامی یا مجرد است در ردیف جلو برای انجام گام و رسیدن به مدافعان کناری حضور دارد. در خور ذکر است بازیکنان عقب زمین تنها در صورتی میتوانند در حملات شرکت کنند که پرش خود را قبل از خط یک سوم انجام دهند. معمولا یکی از خطاهای معمول بازیکنان همین پرش از روی خط است که کار را بهchallenge یا همان ویدئوچک آشنای خودمان میرساند.
آشنایی مختصر با پستهای والیبال مدافع میانی بازیکنان شاخص ما در این پست: موسوی، غلامی، شفیعی، مجرد مدافع میانی متخصص در دفاع است. معمولا مدافع میانی در حملات سرعتی تیم که از وسط تور انجام میشود با پاسهای بریده به کارگیری میشود. وقتی توپ در جای مناسب روی تور به پاسور برسد این امکان وجود دارد که از این نوع پاس یا اصطلاحا پاس سرعتی برای مدافع میانی استفاده کند. به طور کلی این بازیکنان برای فریب مدافع حریف هنگام رسیدن توپ به پاسور پرش را انجام میدهند. وقتی مدافع میانی در چرخشها به عقب زمین برود، بعد از زدن سرویس لیبرو جایگزین آنها میشود. به همین علت است که تنها در صورتی غلامی، مجرد یا موسوی همزمان در تیم حضور دارند که یکی از آنها در جایگاه زننده سرویس قرار گیرد. پاسور بازیکنان شاخص ما در این پست: معروف، وادی، کریمی همه میدانیم که اصلیترین وظیفه پاسور تغذیه مهاجمان است. معمولا ضرب دوم باید به پاسور برسد و هنر او در این است که مهاجم تیماش را در مقابل تک مدافع حریف قرار دهد. کاری که سعید معروف ما استادانه انجام میدهد. درباره پاسور باید بدانید وقتی که در سیستم گردشی، این بازیکن در ردیف عقب قرار میگیرد اجازه حمله یا دفاع روی تور را ندارد. برای همین است که گاهی اوقات مجبور است توپ را روی تور رها کند و از گزارشگر والیبال میشنویم چون جزو باریکنان عقب زمین است، اجازه پرش نداشت. لیبرو بچههای ایران در این پست: حضرت پور، صالحی لیبرو متخصص در دریافت سرویس و آبشار(اسپک) است. لیبروها معمولا قد کوتاهتری دارند و این پست تنها جایگاهی است که افراد با قد کوتاهتر میتوانند به حضور در این رشته جذاب امیدوار باشند. درباره لیبرو چند قاعده کلی وجود دارد. اول این که این بازیکن میتواند جایگزین بازیکنان عقب زمین شود. دوم این که اجازه زدن سرویس (حمله و دفاع) را ندارد و مورد آخر هم این که رنگ پیراهنش با سایر اعضای تیم متفاوت است. بازیکن پشت خط زن(قطرپاسور) بازیکنان شاخص ما در این پست: صابر کاظمی، امیر غفور، بردیا سعادت به صورت قطری مقابل پاسور قرار میگیرد. بازیکن پشت خط زن اصلیترین بازیکن هجومی تیم است که بیشتر پاسها به این بازیکن ختم میشود و امید اصلی تیم برای کسب امتیاز است. پاسور در امتیازات بیشتر به این بازیکن اعتماد میکند. به همین دلیل است که صابر کاظمی در بیشتر بازی های این دوره امتیازآورترین بازیکن تیم ملی بود. دریافت کننده بازیکنان شاخص ما در این پست: میثم صالحی، میلاد عبادیپور، مرتضی شریفی، پوریا فیاضی با نام دریافتکننده مهاجم هم شناخته میشوند و هر تیم دو اسپکزن گوش دریافتکننده دارد. وظیفه دریافت سرویسها به عهده این بازیکنان است و از آنها در حملات کنار تور از مناطق 2 و 4 استفاده میشود. رایجترین اصطلاحات والیبالی هنگام دیدن بازی والیبال بعضی از اصطلاحات را بیشتر میشنویم که در این جا پرکاربردترین آنها را برای شما ردیف کردهایم. خطای تور| برخورد هر قسمت از بدن بازیکن با تور هنگامی که توپ در جریان بازی است، باعث خطای تور میشود. تا سال گذشته فقط برخورد با 8 سانتیمتر بالایی لبه تور خطا محسوب میشد اما در لیگ جهانی امسال کل تور لحاظ میشود. خطای پنجه| اگر یک بازیکن دو بار پی در پی به توپ ضربه بزند خطای پنجه رخ داده است. خطای ۸ ثانیه| سرویس زننده پس از سوت داور ۸ ثانیه وقت دارد سرویس بزند. خطای خط| اگر سرویس زننده در موقع سرویس پایش روی خط باشد خطا محسوب میشود. خطای حمل| اگر توپ روی دست بازیکن مکث داشته باشد. پایپ| همان است که در گذشته از آن به عنوان «دوبله وسط» یاد میشد. در آن واحد دو بازیکن جهش میکنند. بازیکن سرعتی دستش را میکشد و بازیکن عقب زمین در اغلب مواقع بدون مدافع، کار راحتی برای زدن آبشارش دارد.
تعویض بازیکنان به چه شکل است؟ در والیبال، تعویض کردن قواعد مخصوص خودش را دارد. به عنوان مثال در هر ست حداکثر شش تعویض(شش جانشین) برای هر تیم مجاز است. یا اینکه یک بازیکن ذخیره میتواند در هر ست فقط یک بار داخل بازی شود و به جای یک بازیکن شروعکننده ست بازی کند و فقط میتواند با همان بازیکن که قبلاً در همان ست به جایش وارد زمین شده است، تعویض و جایگزین شود. مثلاً اگر بازیکن شماره ۵ به جای بازیکن شماره ۸ وارد زمین شد، در تعویض بعدی حتماً ۸ باید به جای ۵ وارد زمین شود(یک رفت و یک برگشت). البته برای موارد خاص نظیر مصدومیت بازیکن یا اخراج بازیکن استثنائاتی وجود دارد. لیبرو تنها بازیکنی است که تعویضش در ورقه نوشته نمیشود و وقتی در منطقه ۵ قرار داشته باشد، موقع چرخش بیرون میرود و با بازیکنان مناطق ۱-۶-۵ میتواند تعویض شود. داشتن علاقهوانگیزه از قد بلند مهمتر است «بهنام محمودی»، کاپیتانسابق تیمملی والیبال از پیشنیازهای ورود به این رشته و تاثیرات آن بر سبکزندگی میگوید مجید حسینزاده | روزنامهنگار عضو کمیته فنی فدراسیون والیبال که سال ۲۰۰۰ به تیم باشگاهی «لوبی سانتا کروچه» ایتالیا پیوست تا اولین لژیونر تاریخ والیبال ایران باشد، کاپیتان سابق تیمملی والیبال کشورمان هم بوده است. بهنام محمودی که سایت فدراسیون جهانی والیبال(FIBA) او را به عنوان یکی از بهترین اسپکرهای تاریخ والیبال آسیا معرفی کرده، مدرک دکترای مدیریت ورزش دارد. در ادامه با او درباره نتایج تیمملی در این دوره از مسابقات لیگجهانی، حضور دهه هفتاد و هشتادیها در ترکیب، ویژگیهای جسمانی افرادی که میتوانند در این رشته موفق شوند، درآمد والیبالیستها و ... گفتوگویی داشتیم که خواهید خواند. روحیه جنگندگی بازیکنان، قابلقبول نبود نتایج تیمملی در این دوره از مسابقات بسیار ضعیف بود و بدترین آمار در تاریخ حضور والیبال ایران در لیگجهانی و لیگ ملتها به ثبت رسید. محمودی در این باره میگوید: «از ابتدای این دوره از مسابقات قرار بود چند بازیکن جوانتر و حتی دهه هشتادی به تیم اضافه شوند و بازیکنان تلاش کنند با یکدیگر هماهنگ شوند تا تیمی آماده و با تکنیک راهی المپیک شود. متاسفانه در شروع بازیها و همان هفته اول مسابقات و بازی در برابر ژاپن، اصلا شرایط خوبی نداشتیم. در ادامه و تا قبل از بازی با آمریکا هم نوسانهای زیادی داشتیم. بعدش هم که پشت سر هم باختیم. درست است که نتایج این دوره از مسابقات برای ما حائز اهمیت نبود اما دوست داشتیم بچهها روحیه جنگندگیشان را نشان بدهند.» هیچگاه نباید از تلاش دست کشید کاپیتان سابق تیمملی والیبال کشورمان درباره شرایط بازیکنان دهه هفتاد و هشتادی تیم میگوید: «بعد از بازی با آمریکا، رفتهرفته کیفیت بازیهای تیم ملی پایین آمد و همه دیدند چند بازی آخر، اصلا چنگی به دل نمیزد و انگار از پیش باخته بودیم. اگر با این شرایط به المپیک برویم، قطعا تیمهای دیگر از ما آمادهتر هستند و شانسی برای موفقیت نخواهیم داشت. باید توجه داشت که استفاده از جوانان، اصول، زمان و شرایط خاص خودش را میطلبد. مثلا بردیا سعادت شرایط روحی خیلیخوبی دارد اما باید برای ارتقای شرایط فنی خودش، مسیر طولانی را طی کند. صابر کاظمی، آرمان صالحی و ... نیاز به کسب تجربه دارند. این بازیکنان هیچگاه نباید از تلاش دست بکشند و باید بیشتر چکش بخورند تا قابل اعتمادتر شوند.» بهترین سن برای شروع والیبال، 12 سالگی است از محمودی میپرسم که داشتن قد بلند برای والیبالیستشدن کافی است که میگوید: «برای والیبالیستشدن، اولا فرد باید شرایط فیزیکی بسیار خوبی داشته باشد اما از علاقهمندی و انگیزه نباید غافل شد. در پستهای لیبرویی و پاسوری، قدتان هم اگر کمی کوتاه باشد، میتوانید موفق شوید اما اگر به این رشته علاقه و انگیزه نداشته باشید، هیچگاه موفق نخواهید شد. البته در پستهایی که سرعتی هستند، باید قد بازیکن حداقل بالای 2متر باشد. درباره بهترین سن برای شروع والیبال هم چون سطح شعور و فهم و توانایی یادگیری، تعادلی و حرکتی فرد در 10 تا 12 سالگی افزایش مییابد و میتواند حرکتهای پیچیده و تکنیک و تاکتیک را یاد بگیرد، زمان مناسبی برای دنبال کردن این رشته به صورت جدیتر است.» این رشته برای پُر کردن اوقاتفراغت تابستان، عالی است عضو کمیته فنی فدراسیون والیبال درباره شروع فصل تابستان و اینکه آیا فعالیت در این رشته را به نوجوانان و جوانان توصیه میکند، میگوید: «حتما توصیه میکنم فقط باید توجه داشت قرار نیست که همه سعید معروف بشوند، همین که جوان علاقهمند با شرایطی که گفتم، جذب والیبال شود، در رشتهای که هم مسابقاتش به صورت دانشگاهی برگزار میشود، هم برای خانمها مسابقات داریم و ... ، دستاوردهای زیادی برای بخشهای دیگر زندگیاش به جز افزایش سلامت جسمانی خواهد داشت. به نوجوانان توصیه میکنم به والیبال به عنوان یک رشته مفرح و جذاب برای پر کردن اوقات فراغتشان نگاه کنند. به خصوص اگر زیر نظر یک آکادمی یا مربی کاربلد هم باشند شانسشان برای کشف این استعداد بیشتر خواهد بود.» والیبال هم IQ را افزایش میدهد و هم EQ را «والیبال یکی از ورزشهایی است که موفقیت در آن ضریب هوشی زیاد، چابکی، چالاکی، سرعت عکسالعمل دیداری بالا و مدیریت مسائل ذهنی و روانی را میطلبد»، محمودی با این مقدمه درباره تاثیرات فعالیت در این رشته ورزشی بر سبکزندگی والیبالیستها میگوید: «من مطمئن هستم که فعالیت در والیبال، بر قدرت تفکر، هوش، خرد جمعی و ... تاثیر میگذارد و باعث میشود در بقیه بخشهای زندگی هم موفق شوند. والیبال هم IQ را افزایش میدهد و هم EQ را. بازی والیبال، مهارتهای اجتماعی فرد را بالا میبرد بنابراین والیبالیستها در کارهای گروهی هم موفقتر عمل میکنند. بر سلامت جسمی هم قطعا تاثیر میگذارد.» قرارداد یک بازیکن معمولی، 600 میلیون در سال است اولین لژیونر تاریخوالیبال ایران درباره درآمد والیبالیستها میگوید: «بالاخره والیبالیستها درآمد خوبی دارند البته نسبت به فوتبالیستها خیلی کمتر است اما چون والیبال ما هر سال در لیگجهانی حضور دارد و نتایج خوبی هم میگیرد، این رشته دیده شده و اسپانسرهای خوبی پیدا کرده است. درآمد بازیکنان هم به همین نسبت بیشتر شده است. درباره درآمد ملیپوشان که نمیتوانم هیچ رقمی را بگویم، اینها بازیکنانی هستند که جوانیشان را در این راه میگذارند، نخبههای ورزشی ما هستند که در تیم ملی بازی میکنند بنابراین هر قدر هم بگیرند، باید بگوییم نوشجانشان. البته یک بازیکن معمولی در سال، 600 یا 700 میلیون قطعا میگیرد.» به مشکلات داشتن قد بلند عادت کردم محمودی در پاسخ به سوال آخر ما درباره مشکلات افرادی که قد بلند دارند، خیلی کوتاه جواب میدهد و میگوید: «داشتن قد بلند طبیعتا یک سری محدودیتهایی دارد. بحث خرید و انتخاب لباس است، بحث نشستن، استفاده از وسایل نقلیهعمومی و ... که من به آنها عادت کردهام اما بالاخره یک سری محدودیتها و مشکلاتی هم ایجاد میکند.»
سایر اخبار این روزنامه
22 شاخص شورای ششم برای انتخاب شهردار شانزدهم مشهد
خط امام یعنی خط رفع فقر
تکرارحرفهای فردوسی اقتباس نیست
جدال خونبار مال باخته با زورگیران مخوف!
رمزگشایی از اصطلاحات والیبالی
لطف ترامپ و بایدن به فلسطینیان !
سینا؛ نخستین روبات جراح ایران
5 تغییر اساسی کنکور
روز تلخ برای خبرنگاران
زنگ خطر فساد چند ده هزار تن نهاده دامی در گمرک
افزایش قیمت شیر فعلا منتفی است
گلایهها و تحلیل روحانی درباره انتخابات
اینترنت ماهوارهای در راه ایران؟