ابرتورم و ونزوئلا؛ راي در برابر گرسنگي

محمد طبیبیان اقتصاددان اگر بخواهیم فهرست شوربخت‌ترین مردم جهان در سال‌های اخیر را نشان دهیم شاید مردم ونزوئلا جایی در صدر فهرست باشند. این کشور بزرگترین معادن نفت جهان را در اختیار دارد اما مردم آن از فقیرترین و درمانده‌ترین مردم جهان هستند. اکثرا به کشورهای اطراف متواری شده‌اند و در فقر و بینوایی زندگی می‌کنند. این کشور اخیرا از تورم حدود 2700 درصد برخوردار است. نرخ تورم در سال ۲۰۱۳ زیر60 در‌صد بوده طی دو سال به 200 درصد رسیده و همچنان شتابان از مرز 200 درصد در سال فراتر می‌رود. این کشور نفت‌خیز یک شریک تجاری بزرگ دارد، یعنی حکومتگران یک شریک دارند و آن هم روسیه است. شرکت نفت روسی رُزنِفت کنترل تولید نفت ونزوئلا و صادرات آن را به دست داشت؛ این کنترل را نیز از طریق تامین وام‌های کلان به دولت ونزوئلا کسب کرده بود. می‌توان تصور کرد که پول بی‌ارزش ونزوئلا، که با سرعت نجومی بی‌ارزش‌تر می‌شود، نمی‌تواند کفاف هزینه ژنرال ها و مقامات را بدهد. رُزنِفت به کمک آمده و در خبرها بود که حقوق زیر میزی این بزرگان را با یورو و دلار تامین می‌کند، از روی رفاقت! برخی اقلام معیشتی را هم برای سایرین. سال گذشته که تحریم‌های آمریکا شدیدتر شد، برای ایجاد اطمینان قلبی، رزنفت تمام دارایی‌های خود را در ونزوئلا به یک شرکت گمنام روسی دیگر فروخت که صد‌درصد متعلق به دولت روسیه است. رسما دولت روسیه صاحب اختیار منابع نفتی ونزوئلا شده است. در مقابل خدمات امنیتی ناقابل دوستانه‌ای هم ارائه می‌کند. در سال ۲۰۲۰ که برخی ژنرال ها اقدام به کودتا علیه رئیس‌جمهور مادورا کردند، دولت روسیه یک جمبوجت کماندو ارسال کرد و ژنرال‌های کودتاچی را بر سر جایشان نشاند و رفیق مادورا، رئیس‌جمهوری فاجعه‌زا، علی‌الحساب از مقام خود خیالش راحت است. البته مادورا با انتخابات در سال ۲۰۱۸ برای شش سال دوم انتخاب شد. رقیب اصلی در زندان بود و البته کسی مجبور نبود به مادورا رای بدهد. اما هر کس رای می‌داد به طور خودکار در کارت ملی او یک «بسته حمایتی» ثبت می‌شد که می‌توانست با ارائه آن کارت، سبد را از فروشگاه‌های دولتی دریافت کند و در صورت لزوم در بازار آزاد به چند برابر قیمت رسمی بفروشد. این کارت ملی به نام کارت «سرزمینِ خانه» در واقع یک ابزار کنترل اجتماعی است که در سال ۲۰۱۶ معرفی شد؛ هم اطلاعات شخصی را در‌بر‌دارد، هم مثل یک کارت بانکی سهمیه کوپنی کالاهای معیشتی به آن واریز می‌شود. از این کارت در انتخابات محلی و انتخاب رئیس‌جمهوری بهره‌برداری شده است. رای بده سهمیه الکترونیکی غذا دریافت کن. مردم به این کارت و انتخابات می‌گویند «بازار رای در برابر گرسنگی».