روزنامه وطن امروز
1400/04/27
برجام شاید وقتی دیگر
گروه سیاسی: در میانه روایت‌های مخدوش دولت روحانی از فضای مذاکرات وین، رفع تحریم‌ها و پیروزی پرگل تیم مذاکره‌کننده ایرانی در گرند هتل وین طی روزهای گذشته، منابع آمریکایی با وقفه در دور هفتم نشست کمیسیون مشترک برجام برای احیای توافق هسته‌ای، چشم‌انداز ناامیدکننده‌ای از بازگشت موثر دولت بایدن به برجام ارائه می‌دهند. به گزارش «وطن‌امروز»، پولیتیکو طی گزارشی درباره نشست محرمانه‌ای که سناتورهای آمریکایی شامگاه چهارشنبه با «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه این کشور داشتند، نوشت: «آنها درباره ابعاد دیپلماسی هسته‌ای تهران بدبین بودند». سناتور «باب منندز» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا به این نشریه گفت: «مشخص است که هنوز کارها [حول بازگشت به برجام] در جریان است اما به‌نظر می‌رسد که به این زودی‌ها [حصول توافق با ایران] اتفاق نیفتد». بر اساس این گزارش، سناتور «مارک وارنر» رئیس کمیته اطلاعات مجلس سنای آمریکا نیز اظهار داشت: «گزینه‌های خوب چندانی در این لحظه در اختیار نداریم و خارج شدن [از خاورمیانه] وضعیت را برای ما، متحدان‌مان، منطقه و دوستان اروپایی‌مان بهتر نکرد». پولیتیکو همچنین به نقل از «مایکل مک‌کول» عضو ارشد جمهوری‌خواه کمیته خارجی مجلس نمایندگان آمریکا هشدار داد که بازگشت به برجام باعث میشود واشنگتن اهرم‌های فشار بر تهران را از دست بدهد، زیرا متعاقب آن باید تحریم‌های اقتصادی بسیاری را بردارد. مک‌کول اذعان کرد بدون تحریم‌ها، آمریکا نمی‌تواند از اینکه ایران درباره موضوعات دیگر پای میز مذاکره بیاید، اطمینان حاصل کند. «مارکو روبیو» سناتور تندرو آمریکایی نیز بعد از جلسه‌ای که با بلینکن داشت، تصریح کرد: «هرکسی که [درباره مذاکرات بازگشت به برجام] واقع‌گرا باشد، می‌داند که رسیدن به یک توافق خوب، دشوار است». «پولیتیکو» همچنین در ادامه گزارش خود به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت: «پایان دادن به برنامه هسته‌ای ایران همچنان یکی از «نگرانی‌ها و اهداف بسیار مهم و فوری» ایالات متحده است. تمام چالش‌ها و تهدیدهایی که ما از سوی ایران با آن مواجه هستیم با یک برنامه هسته‌ای مهار نشده، خطرناک‌تر و برجسته‌تر میشود». این مقام که نامش فاش نشد، با بیان اینکه دولت بایدن تمایل دارد برای مذاکرات درباره موضوعات بیشتر به ایران فشار بیاورد، افزود: «ما می‌خواهیم تلاش‌های خود برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران از طریق بازگشت دوجانبه [به برجام] را ادامه دهیم و همزمان به صورت فعالانه از شهروندان و منافع آمریکایی در حوزه‌های غیرهسته‌ای نیز دفاع کنیم». مقام آمریکایی همچنین به پولیتیکو گفت، از زمان خروج دولت سابق آمریکا به ریاست «دونالد ترامپ» از توافق هسته‌ای ایران و بازاعمال تحریم‌ها، رفتار ایران تغییری نکرده، همچنان از تروریسم و حمله به نیروهای آمریکایی در خاورمیانه حمایت می‌کند! وی درباره این ادعای خود توضیح داد: «حقیقت ساده این است که از زمان خروج آمریکا [از برجام]، هیچکدام از مشکل‌های ما با ایران بهتر نشدند. بیشتر مشکلات ما با ایران بدتر هم شدند که نقطه شروع آن، پیشرفت‌های کنترل‌نشده برنامه هسته‌ای این کشور است». از ابتدای آغاز مذاکرات احیای برجام در فروردین سال جاری، روایت‌های تیم ایرانی از پیشرفت مذاکرات با طرف آمریکایی در تضاد آشکاری قرار داشت و هر آنچه عباس عراقچی به عنوان رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی از آمادگی تیم آمریکایی برای برداشتن بخش عمده‌ای از تحریم‌ها عنوان می‌کرد، اعضای نزدیک به مذاکرات در دولت بایدن اما از فاصله این کشور تا بازگشت به توافق و باقی ماندن مسائل عمده و حل نشده سخن بر زبان می‌آوردند. این روند تاکنون رویه‌ای ثابت بوده و پس از اینکه دولت بایدن حاضر به ارائه تضمین نسبت به خروج مجدد آمریکا و وضع مجدد تحریم‌ها از سوی این کشور نشد، حسن روحانی دوباره فریاد پیروزی دولت در مذاکرات و شکست آمریکا را سر داد. روحانی در نشست روز چهارشنبه 23 تیر هیات دولت با اشاره به پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گفت: فردی روی کار آمد که در دوران تبلیغات خود اعلام کرد اگر من پیروز شوم به برجام برمی‌گردم و بعد آبان‌ماه رسید و انتخابات آمریکا تمام شد و معلوم شد آقای بایدن برنده شده، بعد از آن هم در نخستین اقدام که نسبت به برجام انجام داد نامه اسنپ‌بک ترامپ را پس گرفته و در همان ماه اول اعلام کرد می‌خواهیم تحریم برداشته شود و افرادی را انتخاب کرد، حالا در ظاهر می‌گفتند می‌خواهیم این موضوع را حل‌و‌فصل کنیم. اظهارات رئیس دولت دوازدهم در حالی است که بایدن نه‌تنها هیچ‌گاه اعلام نکرده می‌خواهیم تحریم‌های ایران برداشته شود، بلکه شهریور 99 در یادداشتی که در سی‌ان‌ان نوشت، برنامه دولت خود را گسترده‌تر کردن برجام و برداشتن بند غروب توافق عنوان کرد، ضمن اینکه برخلاف اظهارات رئیس‌جمهور، بایدن در روز اول کاری خود فرمان اجرایی بازگشت آمریکا به خیلی از معاهداتی که ترامپ از آن خارج شده بود را صادر کرد اما درباره برجام از این اقدام امتناع کرد. حسن روحانی همچنین در بخش دیگری از اظهاراتش تاکید کرد: ای کاش همه ما روی اصل ۶۰ قانون اساسی تاکید می‌کردیم و به اصل ۱۱۳ احترام می‌گذاشتیم. در آن صورت شرایط‌مان، شرایط دیگری بود و اسفندماه مذاکره ما تقریبا به همین نتیجه‌ای می‌رسید که اخیرا وزیر امور خارجه در گزارش خوبی در ۴۴ صفحه برای مجلس شورای اسلامی آماده کرد و شرایط برجام، دوران ترامپ و مذاکرات وین را تشریح کرده است. رئیس دولت افزود: اگر اصل ۶۰ قانون اساسی حاکم بود و اوایل آذر لطمه نمی‌خورد، اسفندماه تحریم مردم برداشته شده بود و امروز مردم می‌دیدند چه شرایطی بر کشور حاکم بود و فروردین و اردیبهشت و خرداد و تیر دیگری را می‌دیدیم. در گزارش محمدجواد ظریف از روند اجرای برجام به مجلس که مورد اشاره روحانی قرار گرفت، درباره مذاکرات وین آمده است: بر اساس چارچوبی که تاکنون در مذاکرات وین به دست آمده است، در صورت حصول توافق و بازگشت آمریکا به برجام، کلیه تحریم‌هایی که وفق برجام رفع شده بودند، مجددا رفع خواهند شد. علاوه بر این، کلیه تحریم‌های ترامپ که در صورت استمرار عضویت آمریکا در برجام نمی‌توانستند وضع شوند (ولو به بهانه‌های دیگر) نیز رفع خواهند شد. بر این اساس، طرف مقابل عنوان می‌دارد که در نتیجه بازگشت به برجام، تمام تحریم‌های ذکر شده در برجام (به شمول بخشی، موضوعی یا شخصی) و نیز کلیه تحریم‌های وضع شده بعدی که مانع انتفاع ایران از آثار لغو تحریم‌های برجامی میشود، رفع خواهد شد. این ادعاها در حالی است که دولت بایدن به سمت بردن روند مذاکرات به حصول یک توافق حداقلی و ضعیف حرکت می‌کند و مقامات ارشد آمریکایی نظیر «رابرت مالی» رئیس تیم اعزامی آمریکا به وین به صراحت گفته‌اند آمریکا حتی آمادگی برداشتن تمام تحریم‌های ترامپ را هم ندارد. مالی در گفت‌وگویی خواسته‌های ایران را بیش از حد دانسته و گفته است: «آنچه آنها از ما می‌خواهند - آنطور که به ما گفته‌اند - این است که همه تحریم‌هایی که دولت ترامپ از سال 2018 اعمال یا بازاعمال کرده است، باید برداشته شود. این درخواست زیادی است و ما گفته‌ایم آماده‌ایم آن تحریم‌هایی که فکر می‌کنیم برداشتن آنها برای بازگشت به توافق نیاز هست برداریم اما همه تحریم‌هایی را که دولت ترامپ اعمال کرد، برنخواهیم داشت». نماینده ویژه آمریکا در امور ایران همچنین اضافه می‌کند: «نوار را به عقب برگردانید و به جایی بازگردید که سال 2016 در آنجا بودیم: با محدودیت بر سطح غنی‌سازی، با محدودیت بر نوع سانتریفیوژهایی که غنی‌سازی می‌کنند، با محدودیت بر مقدار اورانیوم غنی‌شده‌ای که می‌توانند داشته باشند و با حضور آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ناظران هسته‌ای و توانایی نظارت بر هر آنچه آنها انجام می‌دهند؛ هم‌اکنون [این اقدامات] انجام نمی‌شود». *** روایت وال‌استریت ژورنال از زیاده‌خواهی اروپایی‌ها نشریه آمریکایی وال‌استریت ژورنال روز جمعه در گزارشی به نقل از منابع آگاه، به خواسته‌های مطرح‌شده از سوی طرف‌های اروپایی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد. «لارنس نورمن» خبرنگار وال‌استریت ژورنال در اروپا، در این گزارش نوشت: «با توجه به پیشرفت‌های ایران در حوزه سانتریفیوژها، مقامات اروپایی یک رویکرد سه‌وجهی را برای طولانی کردن زمان گریز [زمان مورد نیاز برای ساخت یک بمب هسته‌ای] ایران پیشنهاد کرده‌اند. آنها علاوه بر درخواست نگهداری سانتریفیوژهای پیشرفته در انبار به صورت پلمب شده، از ایران می‌خواهند ممنوعیت استفاده از زیرساخت‌های الکترونیکی را که برای راه‌اندازی این سانتریفیوژها به کار می‌روند، تحت توافق نهایی بپذیرد و ظرفیت‌های ایران برای تولید سانتریفیوژهای جدید کاهش یابد». خبرنگار وال‌استریت ژورنال در ادامه این گزارش به نقل از چندین نفر از مقامات مرتبط با مذاکرات وین افزود: «مذاکره‌کنندگان به توافق بر سر انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به روسیه نزدیک بودند. ایران مصرانه می‌گوید اجازه نخواهد داد هیچ‌‌یک از سانتریفیوژهای اضافی [که پس از خروج آمریکا از برجام راه‌اندازی شده‌اند] تخریب شود».
