روزنامه ابتکار
1400/04/29
آیا شفافیت جایی در تصمیم‌گیری‌های ساترا خواهد داشت؟ ممیزی در مه!
گروه فرهنگ و هنر – تقریبا هفته‌ای نیست که خبری پیرامون ایجاد یک مشکل برای اثری در شبکه نمایش خانگی را نشنویم. از زمان ورود ساترا یا همان صدا و سیما به موضوع نظارت در این بخش، مشکلات یکی پس از دیگری خودشان را نشان دادند. حالا هم که مدتی است فرمان این کشتی فقط در دستان ساترا است و سازمان سینمایی عملا قدرتی در این بخش ندارد. اما داستان این بار چیست؟ روز گذشته شنیده شد که فرزاد فرزین، خواننده پاپ، در تمام پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی ممنوع‌الکار است.چند سالی بود که شبکه نمایش خانگی قربانی اختلافات وزارت ارشاد و صدا و سیما یا همان ساترا بود، هر چه پیشتر می‌رفتیم و هرچه عرصه برای ساخت فیلم و سریال آن هم به دلیل گسترده شدن ممیزی‌های سلیقه‌ای و برخی سیاست‌های در پیش گرفته شده در صدا و سیما برای فیلمسازان تنگ‌تر می‌شد، آنها بیشتر به شبکه نمایش خانگی کوچ می‌کردند. گرچه در این بخش رفته رفته گاهی شاهد ساخته شدن برنامه‌های کم‌کیفیت بودیم اما حضور کسانی مثل حسن فتحی یا بازیگرانی چون علی نصیریان، پرویز پرستویی، رضا کیانیان، لیلا حاتمی و... مخاطب را دلگرم می‌کرد. اما هر چه می‌گذشت با بالا گرفتن کشمکش بین دو سازمان مربوطه، سریال‌ها قربانی می‌شدند. یک روز ساترا آنها را ممیزی می‌کرد. روز دیگر ارشاد به لباس‌ها ایراد می‌گرفت.
یک روز «قورباغه» زخمی می‌شد، روز دیگر «می‌خواهم زنده بمانم» به نفس می‌افتاد، بعدتر «زخم کاری» به نفس افتاد.
وقتی ساترا تصمیم‌گیر قطعی شد
از حدود دو هفته پیش که بنا به گفته مسئولان ساترا دیگر وزارت ارشاد در مجوزها دخالتی ندارد و تمام تصمیم‌گیری‌ها بر عهده ساترا است، به صورت پشت سر هم اخباری از توقیف و توقف می‌شنویم. در همین روزها بود که محمدحسین مهدویان کارگردان سریال «زخم کاری» فریاد بلند کرد که از ممیزی‌های بی‌حساب به ستوه آمده و برای حفظ حقوق مخاطبان اگر ممیزی‌ها از این پیشتر رود، آنها را اعمال نمی‌کند و اجازه پخش به سریال نخواهد داد. همین شد که جمعه قسمت هفتم این سریال پخش نشد. در همین ایام عوامل سریال «میدان سرخ»، به کارگردانی ابراهیم ابراهیمیان و بهرام بهرامیان و به تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی از جدیدترین تولیدات پلتفرمی که قرار بود به زودی پخش آن آغاز شود، نیز خبر از ممیزی پیش از پخش این سریال دادند. حالا هم که بنابر شنیده‌ها فرزاد فرزین، خواننده پاپ، در تمام پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی ممنوع‌الکار است.
البته در این خصوص علی سعد، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا، در پیامی در توییتر بدون اشاره به نام فرزاد فرزین و سریال، نوشت: «درخصوص خبری که منتشر شد، اعلام میشود حیطه مسئولیتی ساترا تصمیمات تخصصی رسانه است و در مورد صلاحیت افراد اظهارنظری ندارد. ملاحظات مراجع قضایی، استعلامی، و نظارتی که به صورت رسمی ابلاغ میشود، برای همه دستگاه‌های فرهنگی و پلتفرم‌ها لازم الاتباع است».
حالا پرسش اینجاست، در شرایطی که حضور فرزاد فرزین در سریال دیگری از شبکه نمایش خانگی بدون مشکل اتفاق می افتد و این بازیگر و خواننده پیشتر هم در سریال هایی چون «مانکن» و «عاشقانه» در شبکه نمایش خانگی مقابل دوربین رفته، چه اتفاق جدیدی، می تواند منجر به این تصمیم شود و اینکه مشکل اصلی تصمیم گیرندگان، در حال حاضر با خود این خواننده است یا قطعاتی با عنوان «زخم» و ... که به تازگی برای سریال اجرا کرده است.
حکایت بلای بلاتکلیفی و فقدان شفافیت در فرآیند تولید و عرضه تولیدات شبکه نمایش خانگی به‌ویژه در پلتفرم‌های آنلاین، کاری‌تر از یکی دو زخم کوچک است. در حال حاضر ابری از سردرگمی بر اهالی شبکه نمایش خانگی گسترده شده است. همان‌طوری که هیچ وقت در صدا و سیما مشخص نشد که مصداق‌های ممیزی چیست، شبکه نمایش خانگی هم نمی‌داند دقیقا چگونه باید از پس این همه تنوع سلیقه در مدیریت محتواهای سریال‌ها (بخوانید سانسور) بربیاید.
بی‌قاعدگی در ممیزی
سازمان سینمایی سال‌هاست که در حوزه نظارت بر تولید و نمایش محصولات سینمایی و غیرسینمایی برمبنای یک آیین‌نامه مشخص عمل می‌کند، آیین‌نامه‌ای که نسخه آن در دسترس همگان قرار دارد و می‌توان کیفیت فرآیندها را بر مبنای آن ارزیابی کرد.
البته که در مورد سریال «زخم‌کاری» وزارت ارشاد هم پای‌بند آیین‌نامه‌ها و پروانه ساخت صادرشده از سوی خود نماند و در اقدامی عجیب و بی‌توضیح درباره پروانه ساختی که صادر کرده بود، دست به شکایت علیه ناظران پخش سریال زد و مدعی محتوای نامناسب آن شد! ارشاد اگر هم مدعی ضعف محتوا در بخش‌هایی از سریال است، نمی‌تواند از بار مسئولیت خود در این زمینه شانه خالی کند.
از سوی دیگر ساترا در حالی در حوزه نظارت بر تولید و عرضه محصولات نمایشی به‌صورت تمام قد به میدان آمده که هنوز درباره مقررات مرتبط با سریال‌سازی، آیین‌نامه‌ای مدون منتشر نکرده است. در بخش قوانین و مقررات سایت رسمی این سازمان، مجموعه مقرراتی مرتبط با برنامه‌های زنده، برنامه‌های ترکیبی، مسابقات و حتی آیین‌های مذهبی وجود دارد اما هنوز آیین‌نامه‌ای ناظر به فرآیند نظارت بر تولید و عرضه مجموعه‌های نمایشی در این بخش وجود ندارد.
وجود آیین‌نامه طبیعتاً کمک می‌کرد بدانیم اعتراض کارگردان سریال نسبت به اصلاحات اعمال چقدر به‌حق است و چقدر به استناد متن موجود، به‌واسطه رعایت از سوی عوامل تولید می‌توانست قابل پیش‌گیری باشد.
وزیر ارشاد و نوش‌دارو
حالا که دیگر نظارت بر شبکه نمایش خانگی بر عهده ساترا است، وزیر ارشاد در مورد آن و مشکلاتش صحبت کرده است. سید عباس صالحی در جلسه روز دوشنبه مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفته است: سریال‌های تولیدی نمایش خانگی از نظر فرهنگی جایگاه مهمی در جهان دارد. کشور ما نیز نمی‌تواند نسبت به این روند بی‌توجه باشد هم از نظر اقتصاد و هم از نظر فرهنگی این حوزه حائز اهمیت می‌باشد. اگر نتوانیم ما نیز در این حوزه تولید خود را درست ادامه دهیم مصرف‌کننده روزافزون داخلی به سراغ تولیدات غربی خواهد رفت. از سویی دیگر شرایط کرونایی منجر به افزایش تقاضا در این حوزه شده است و سریال‌های خانگی اهمیت مضاعفی پیدا کرده است. در کنار بسترها و فرصت‌هایی که در شبکه نمایش خانگی به وجود آمده است ما نگاهی به مخاطرات آن نیز داریم. نگاه وزارت فرهنگ هم استفاده از فرصت‌های این حوزه و هم توجه به مخاطرات آن است. سه نوع مخاطره در فضای نمایش خانگی مطرح است اول مخاطره محتوایی و ضعیف بودن مضامین یا نابهنجاری‌ها و عدول از مسائل اخلاقی، دینی و سیاسی است.
صالحی تاکید کرد: دومین مساله توجه به حقوق مصرف‌کننده است، همان طور که آب بستن به شیر حقوق مصرف کننده را زیر سوال می‌برد کش دادن بدون محتوای یک فیلم برای درآمدزایی نیز نوعی ضایع کردن حقوق مصرف کننده تلقی میشود. سومین مساله بحث اقتصاد سریال سازی است که لازم است منابع مالی آن شفاف باشد. با توجه به این سه مساله وزارت فرهنگ اقدامات متعددی را در طول این چند سال انجام داده و با ارائه‌ی آیین‌نامه‌ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی این مسیر را نیز طی کرده‌ایم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اقداماتی که در وزارت فرهنگ برای استفاده از فرصت شبکه نمایش خانگی و مقابله با مخاطرات آن صورت گرفته، اظهار کرد: گاهی رویه بر این بود که ایده کلی فیلم به صورت گذرا مرور می‌شد اما اکنون باید کل فیلم‌نامه را به شورای پروانه ساخت ارائه کنند. در طول ساخت سریال نیز مشاورانی به منظور کمک در کنار عوامل فیلم حضور خواهد داشت. مساله‌ی دیگر این است که گاهی صرفا حلقه اول را ارائه می‌کردند و پروانه نمایش می‌گرفتند اما امروز باید حداقل ۵ تا ۶ حلقه از سریال را ارائه کنند تا مجوز نمایش صادر گردد. در هر حلقه نیز باید حداقل سه نسخه پیش نمایش ارائه شود تا اگر اشکالاتی وجود داشت فرصت حل آنها وجود داشته باشد.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر فیلم‌هایی که پروانه ساخت می‌خواهند باید خوداظهاری مالی داشته باشند یعنی باید به طور شفاف مشخص باشد که منابع مالی آنها از کجا می‌آید و پروانه مالکیت برای چه شخصی است. در کنار این اقدامات آیین‌نامه‌ای را به شورای عالی انقلاب فرهنگی فرستادیم و در آن تلاش شده تا اطمینان خاطر بیشتری برای استفاده از فرصت شبکه نمایش خانگی و مقابله با تهدیدات آن حاصل شود.
صالحی در ادامه با اشاره به جزییات آیین‌نامه ارسالی به شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: یکی از مسائل مهم دیده شده در این آیین‌نامه نظارت فراقوه‌ای می‌باشد. براساس این آیین‌نامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ریاست جلسه و در کنار آن نمایندگانی از حوزه‌های علمیه، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، سازمان تبلیغات و همچنین صدا و سیما برای صدور مجوز حضور خواهند داشت. به این ترتیب یک اعتماد سازی برای سرمایه گذار ایجاد میشود با تغییر دولت‌ها نباید سازوکار صدور مجوز تغییر کند. اقتصاد این حوزه یک بستر امنی خواهد بود که با تشکیل یک شورای فراقوه‌ای برای صدور مجوز ساخت آن تامین میشود.
وزیر فرهنگ گفت: در حوزه مقررات‌گذاری نیز کار قابل تاملی انجام شده تا مقررات اخلاقی، دینی، عقیدتی، سیاسی و حرفه‌ای مشخصی هم برای سرمایه‌گذار هم برای کارگردان و بازیگران و هم برای بخش نظارت‌گر تبیین داده شود. بخش بعدی که در این آیین‌نامه مورد توجه قرار گرفته است شفاف‌سازی منابع مالی است، لازم است منابع اقتصادی کاملا شفاف و قابل نظارت باشد. امیدواریم هرچه سریع‌تر شورای عالی انقلاب فرهنگی به این آیین‌نامه رسیدگی کند.
البته تصمیمات ساترا در روزهای اخیر در شبکه نمایش خانگی، چندان هم دور از ذهن و کم‌سابقه به نظر نمی‌رسد؛ چراکه سال گذشته و درست همان زمانی که عادل فردوسی پور با شبکه ورزش سیما برای ساخت ادامه برنامه «فوتبال ۱۲۰» به توافق رسیده بود و در عین حال خواهان ساخت برنامه‌ای مشابه «نود» برای شبکه نمایش خانگی بود، جلوی این برنامه هم گرفته شد و ساترا در آن زمان هم ابلاغیه‌های لازم الاجرا را دلیل تصمیمش عنوان کرد. اما بدون شک این آشفتگی به سود مخاطب ایرانی نخواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب در پیام حج:
کل منطقه اسلامی میدان سربرافراشتن مقاومت در مقابل شرارت‌های آمریکا است
جلال خوش چهره
برجام در اغماء؟
روحانی در مراسم افتتاح طرح‌های وزارت جهاد کشاورزی:
مردم هر چقدر ناراحت باشند حق دارند
آیا شفافیت جایی در تصمیم‌گیری‌های ساترا خواهد داشت؟
ممیزی در مه!
جاده ابریشم در خطر است؟
پیشروی طالبان تا مرز چین
تعطیلات و محدودیت‌های کرونایی چه تاثیری بر اقتصاد کشور خواهد گذاشت؟
کمر خمیده اقتصاد زیر بار تعطیلات
آمارهای عدم رعایت پروتکل ها تکان دهنده است
وضعیت کرونایی کشور در مرز فاجعه
آیت‌الله جنتی:
با برادران و خواهران خود در خوزستان ابراز همدردی می‌کنیم
محسنی اژه‌ای:
دادستانی کل و سازمان بازرسی مشکل آب خوزستان را تا حصول نتیجه پیگیری کنند
سی تیرماه یادآور لاله‌های دمیده شده از خون جوانان
حسین مقدم
خوزستان؛ با«مدیریت دانش» یا نگاه «لوئی جرگه ای»!
شهاب زمانی
