روزنامه همدلی
1396/03/27
آمریکاییها بالاخره جزئیات نقش خود در برکناری دکتر مصدق را منتشر کردند افشای اسرار کودتا
همدلی| سال 2000 بود که مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه دولت کلینتون به خاطر آنچه که «نقش تاثیرگذار امریکا در کودتای 28 مرداد» خوانده بود، از مردم ایران به صورت رسمی عذرخواهی کرد و با تکیه بر واژه «کودتا» اعتراف کرد که براندازی دولت ملی ایران در سال 32 موجب پسرفت توسعه سیاسی در ایران شد. این تنها اعتراف یک مقام آمریکایی نبود، آن گونه که برخی از رسانهها نوشتند در سال 2009 باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده و در سال 2011 هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه وقت هم به خاطر کودتا از ایران به شکل رسمی عذرخواهی کردند.اکنون و 17 سال پس از اولین اعتراف آمریکاییها درباره نقش خود در کودتا علیه دولت ملی دکتر محمد مصدق، وزارت امور خارجه آمریکا برای نخستین بار کتاب اسناد کودتای ۲۸ مرداد را منتشر کرده است. این اسناد به وقایع سالهای 1951 و 1954 میپردازد و حوادث قبل از کودتا، عملیات سرنگون کردن مصدق و نیز وقایع پس از آن را در بر میگیرد. وزارت خارجه آمریکا سال گذشته - در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و تصدی جان کری بر این وزارتخانه - اجازه انتشار کتاب اسناد کودتای ایران را نداده بود.
وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۱۹۸۹ کتاب اسناد مربوط به روابط ایران و دولت دوایت آیزنهاور را منتشر کرد که اسناد کودتا در آن گنجانده نشد. آن اقدام بحثبرانگیز اعتراضات زیادی را در پی داشت. به همین علت در سال ۱۹۹۲ کنگره آمریکا، وزارت امور خارجه را موظف کرد که تاریخ دیپلماسی ایالات متحده را به طور «جامع، دقیق و قابل اعتماد» چاپ کند. وزارت امور خارجه همچنین پذیرفت که نسخه تکمیل شده روابط ایران و آمریکا در دهه ۱۹۵۰ را چاپ کند که سرانجام روز پنجشنبه (۱۵ژوئن، مصادف با 25 خرداد 1396) منتشر شد. پیش از این در سال ۲۰۱۳ سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا)، با خارج کردن اسنادی از طبقهبندی محرمانه به نقش خود در آن کودتا اعتراف کرده بود.
اسناد اخیر در قالب ۴ محور کلی «تلاشهای ایالات متحده برای فهمیدن مصدق از فوریه ۱۹۵۱ تا فوریه ۱۹۵۲»، «بحران سیاسی جولای ۱۹۵۲ ایران و تبعاتش»، «برنامهریزی و اجرای عملیات آژاکس در اوت ۱۹۵۳» و «روزهای پس از عملیات آژاکس از سپتامبر ۱۹۵۳ تا دسامبر ۱۹۵۴» منتشر شده است.
در یکی از ۳۷۵ سند منتشرشده آمده روند سرنگونی دولت مصدق در آستانه رسیدن به موفقیت است و زاهدی هماکنون در رادیو حضور دارد. یکی از این اسناد به تاریخ ١٩ اوت ١٩۵٣ نشان میدهد رابط سیا در تهران و سفیر آمریکا از واشنگتن خواستهاند پس از کودتا، برای کمک به دولت زاهدی ۵ میلیون دلار بودجه اختصاص دهد.
بخشی از جزئیات اسناد منتشر شده
به نوشته رسانهها در یکی دیگر از اسناد به تاریخ 18 اگوست 1953 آمده است:«دستورات جدید در ادامه میآید (دستوراتی که باید از سوی سفیر بغداد در صورت ترک رم به مقصد بغداد از سوی شاه گرفته شود) باید به شاه گفته شود که سخنانی در تشکر از ملت ایران برای قیام ناگهانی در حمایت از او بیان کند و همچنین باید از مردم ایران بخواهد که حمایت خود را ادامه دهند و قصد خود برای بازگشت به کشور را سریعتر اعلام کند. شاه باید هر چه سریعتر خود را آماده بازگشت به ایران کند. ما توصیه کردیم که در تهران جمعیت بسیاری زیادی از حامیان شاه استقبال خوبی از او کنند. ما احساس میکنیم خیلی مهم است که شاه هر چه سریعتر به ایران بازگردد، چراکه اوضاع همچنان مشخص نیست و حضور او میتواند اوضاع را متفاوت کند. در صورتیکه شاه همچنان همچنان در بازگشت به ایران تردید داشت، در محافل دیپلماتیک در واشنگتن باید این سخن را تکرار کنید: آنچه او انجام داد کاملا با قانون ایران مطابقت داشت و همچنین در راستای حفظ سنت و عمل ایرانی بود. اگر شاه در کشور باقی میماند و فرار نمیکرد و با حضورش از زاهدی حمایت میکرد، تغییر دولت در همان وهله اول اتفاق می افتاد. بخش اعظم این ناکامی به خاطر این حقیقت است که شاه به طور ناگهانی کشور را ترک کرد و تنها چند برگه از خود به جا گذاشت که محتوای آنها معنادار نیست.»
پس از شکست کودتای ۲۵ مرداد، محمدرضا شاه، محور اصلی کودتاچیان سحرگاه ۲۵ مرداد، از کشور فرار میکند. در تلگرافی که برای سفیر آمریکا دربغداد به وزارت امورخارجه کشور متبوعش درباره ملاقات خود با شاه دربغداد بهتاریخ ۲۶ مرداد، ارسال میکند، از روحیه درهم شکسته شاه صحبت میکند. شاه تا ایتالیا هم نقل مکان کرد در آنجا بود که از خبر سقوط مصدق باخبر میشود.
اظهارات مشابه تیلرسون 64 سال بعد از کودتا
این اسناد در حالی منتشر میشود که در روزهای گذشته وزیر خارجه آمریکا، 64 سال بعد از دخالت در سرنگونی یک دولت قانونی در ایران،از سیاست آمریکا برای «انتقال مسالمتآمیز» قدرت در ایران پردهبرداری میکند. وزیر خارجه ایالات متحده که روز چهارشنبه در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان سخن میگفت تاکید کرد که سیاست کشورش در برابر ایران در دست بازبینی است و هنوز به دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا ارائه نشده است.
رکس تیلرسون با این حال اعلام کرد که آمریکا به نقش ایران در «بیثبات کردن» منطقه اذعان دارد. او افزود که از نظر کشورش ایران به تامین مالی جنگجویان خارجی، حمایت از گروه حزبالله و اعزام نیروهای شبه نظامی به سوریه، عراق و یمن میپردازد.
بنا به اعلام وزیر خارجه ایالات متحده، واشنگتن اقداماتی را برای رویارویی با «سلطهگری» ایران در دست بررسی دارد. به گفته رکس تیلرسون واشنگتن به طور مستمر به بررسی جنبهها و پیامدهای مختلف به رسمیت شناختن کل مجموعه سپاه پاسداران ایران به عنوان یک «سازمان تروریستی» ادامه خواهد داد. وزیر خارجه آمریکا همچنین تاکید کرد سیاست کلی کشورش در قبال تهران مقابله با «سلطهگری» این کشور، محدود کردن توانایی آن در تولید سلاح هستهای و حرکت در راستای حمایت از عواملی در داخل ایران که به «انتقال مسالمتآمیز» قدرت منجر میشود، خواهد بود. رکس تیلرسون ۱۹ آوریل (۳۰ فروردین) از آغاز روند بازنگری در سیاست واشنگتن در قبال تهران خبر داده بود. وزیر خارجه آمریکا در آن زمان ضمن انتقاد از توافق برجام اظهار داشته بود که از نظر دولت دونالد ترامپ این توافق نمیتواند از دستیابی ایران به سلاح هستهای جلوگیری کند.
ظریف و یادآوری کودتای 28 مرداد به تیلرسون
این سخنان وزیر خارجه امریکا سبب شد تا دکتر محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، با یادآوری دخالت آمریکا در کودتای 28مرداد و دخالت در برکناری حکومت قانونی دکتر محمد مصدق، در چهار توئیت به وی بگوید که به فکر حفظ رژیم امریکا باشد. محمدجواد ظریف در توئیت اول نوشت: «مقامات آمریکایی، قبل از بازگشت به سیاست غیرقانونی و توهمآلود تغییر رژیم، تاریخ را مطالعه و از آن درس بگیرند.»
ظریف در توئیت دوم به موضوع 28 مرداد اشاره کرد و نوشت:« افتضاح کودتای ۱۳۳۲ و تجربه انقلاب ۵۷ ثابت کرد که مردم ایران در برابر تلاشهای خارجی برای تعیین سرنوشتشان مقاومت میکنند.»
وزیر خارجه ایران با اشاره به عذرخواهی مقامات سیاست خارجی آمریکا از مردم ایران در توئیت سوم نوشت:«پس از چند دهه پیگیری سیاست شکست خورده تغییر رژیم و تحریم، دولت آمریکا مجبور به عذرخواهی برای سال ۳۲ شد و پذیرفت که مذاکره تنها راهحل است. »
سرانجام محمد جواد ظریف در توئیت چهارم هشداری به مقامات آمریکا داد و نوشت:«برای آمریکاییها بهتر است که به جای این که به تغییر رژیم در ایران که ۷۵درصد مردم به صندوق رای اعتماد دارند، فکر کنند، به فکر حفظ رژیم خودشان در آمریکا باشند.»
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
مصباح: مخالفت با ولی امر مسلمین نوعی شرک است
گفتوگوی «همدلی» با مریم سعادت، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون: کار کودک دغدغه مدیریت فرهنگی نیست
روایت بروجردی از نامه به سپاه دو ماه پیش حمله داعش به مجلس را پیشبینی کردهبودیم
دعوت شیوخ اعتدال به آرامش روحانی: با لحن تند به جایی نمیرسیم
آصفی و ساداتیان در گفتوگو با همدلی رای سنا به تحریم ایران را بررسی کردند رای به ایرانهراسی
آمریکاییها بالاخره جزئیات نقش خود در برکناری دکتر مصدق را منتشر کردند افشای اسرار کودتا
پایان مصلحتاندیشی دولت دوازدهم
دعوت شیوخ اعتدال به آرامش روحانی: با لحن تند به جایی نمیرسیم